Եորղոս Սեֆերիս

Եորղոս Սեֆերիս; յուն․՝ Γιώργος Σεφέρης
	Եորղոս Սեֆերիս, 1963
Ծննդեան անուն	յուն․՝ Γεώργιος Σεφεριάδης
Նաեւ յայտնի է իբրեւ	Γιώργος Σεφέρης
Ծնած է	13 Մարտ Յուլեան տոմարով՝ 29 Փետրուար 1900
Ծննդավայր	Վուրլա, Իզմիր, Փոքր Ասիա
Մահացած է	20 Սեպտեմբեր 1971
Մահուան վայր	Աթէնք, Յունաստան
Քաղաքացիութիւն	յունական
Ազգութիւն	Յոյն
Մայրենի լեզու	Յունարէն
Ուսումնավայր	Փարիզի Սորպոնի համալսարան
Ազդուած է	արդի յունական եւ եւրոպական ժամանակակից արուեստի հոսանքներէն
Ազդած է	յունական բանաստեղծութեան զարգացման
Երկեր/Գլխաւոր գործ	«Էփիֆանիա»․ բանաստեղծութիւններու շարք Միքիս Թէոտորաքիսի երգակցութեամբ, «Անկիւնադարձը», «Ջրաւազանը», «Վէպ» , «Ասինիին թագաւոր», «Բ․ Կամրջակի օրագիր», «Երեք գաղտնի բանաստեղծութիւններ», «Վեց իրիկուններ Աքրոփոլի» , ․․․
Մասնագիտութիւն	յոյն բանաստեղծ եւ դիւանագէտ
Վարած պաշտօններ	Դեսպան, հիւպատոս, դեսպանի տեղակալ, Միջին Արեւելքի Լրատւութեան Ընդհանուր Տնօրէն, Յունաստանի Ազգային Թատրոնին եւ Ազգային Ձայնասփիւռի վարչական խորհուրդներու անդամ
Ամուսին	Մարօ Զանու-Սեֆերի
Ծնողներ	հայր՝ Սթելիոս Սեֆերեատիս, մայր՝ Տեսփօ Թենեքիտի-Սեֆերեատի
	Ստորագրութիւն;

Եորղոս Սեֆերիս ( յուն․՝ Γιώργος Σεφέρης, աւազանի անունով՝ Եորղոս Սեֆերեատիս, 13 Մարտ, Յուլեան տոմարով՝ 29 Փետրուար 1900, Վուրլա, Իզմիր - 20 Սեպտեմբեր 1971, Աթէնք)․ Նոպել Գրականութեան Մրցանակի դափնեկիր յոյն բանաստեղծ եւ դիւանագէտ։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Առաջին տարիները Խմբագրել

Եորղոս Սեֆերիս ծնած է 13 Մարտ 1900, Վուրլա Βουρλά (թրք․՝ Urla, Իզմիրի նահանգ)։ Սթելիոս եւ Տեսփօ Սեֆերեատիսներուն անդրանիկ զաւակն է։ 1902-ին կը ծնի քոյրը՝ Իոաննա (գրագիտուհի, 1930-ին կ՛ամուսնանայ Քոստանտինոս Ցացոսին՝ Յունաստանի Հանրապետութեան նախագահ (1975-1980)) եւ 1905-ին՝ եղբայրը Ակելոս։

1906-ին կը յաճախէ Իզմիրի «Արոնի» ճեմարանը Λύκειο Χ. Αρώνη։ 1914-ին, Ա․ Համաշխարհային պատերազմի ծագման՝ ամրան, ընտանեօք Յունաստան կը տեղափոխուին։ Աթէնք հաստատուած, Եորղոս կը շարունակէ ուսումը Աթէնքի Նորարար Դասական Միջնակարգ-Երկրորդական Πρότυπο Κλασσικό Γυμνάσιο Αθηνών վարժարանը։ 1917-ին կ'աւարտէ ու կ'արձանագրուի Աթէնքի համալսարանի Իրաւաբանական դպրոցը։ 14 Յուլիս 1918-ին մօրը, քրոջ եւ եղբայրներուն հետ Փարիզ կը հաստատուի, ուր հայրը իբրեւ իրաւաբան կ'աշխատէր։ Հոկտեմբեր 1921-ին կ'աւարտէ Փարիզի համալսարանի Իրաւաբանական ճիւղը։ Միաժամանակ գրականութեամբ կը զբաղի․ թարգմանութիւններ, սերտողութիւն ֆրանսացի դասական գրագէտներու գործերուն եւ բանաստեղծութիւններու երկասիրութիւններ։

Օգոստոս 1924-ին Լոնտոն կ'երթայ անգլերէնը կատարելագործելու համար։ Փետրուար 1925-ին Աթէնք կը վերադառնայ եւ 1927-ին Արտաքին Գործոց Նախարարութեան դիւանագիտական կազմին մէջ կ'ընդունուի եւ դեսպանի տեղակալ կը նշանակուի։

Սեֆերիս բանաստեղծը եւ դիւանագէտը Խմբագրել

Յուլիս 1928-ին կը հրապարակէ Փօլ Վալերիի «La soirée avec M. Teste» գործին թարգմանութիւնը՝ «Իրիկուն մը պր․ Թեսթին հետ» Μια βραδιά με τον Κύριο Τεστ։ 1931-ին կը հրատարակուի «Անկիւնադարձը» Στροφή երկը եւ նոյն տարին կը նշանակուի Լոնտոնի մօտ Յունաստանի դեսպանատան փոխ-հիւպատոս ու ապա Տնօրէնը՝ Լոնտոնի մօտ Յունաստանի Հիւպատոսարանին, մինչեւ 1934։

Մայիս եւ Հոկտեմբեր 1932-ին յաջորդաբար կը հրատարակուին «Իրիկուն մը ծովափին» Μια νύχτα στην ακρογιαλιά եւ «Ջրաւազան» Στέρνα գործերը։ 1933-ին հայրը՝ Սթելիոս, Աթէնքի Համալսարանի Ուսուցչապետ կը նշանակուի։

1934-ին, Եորղոս Սեֆերիս Յունաստան կը վերադառնայ եւ կը գործակցի «Նոր Գիրեր» Νέα Γράμματα գրական պարբերաթերթին հետ. կը վերահրատարակուի «Ջրաւազանը»։ 1936-1937 Քորիցայի (հարաւային Ալպանիա) մէջ Յունաստանի հիւպատոսին պաշտօնը կը վարէ։

13 Փետրուար 1937-ին «Նոր Գիրեր» գրական պարբերաթերթին մէջ կը հրատարակուի իր գրութիւնը աշխարհաբար յունարէն լեզուին մասին։

Բ․ Համաշխարհային պատերազմի սեմին, անոր ընթացքին ու աւարտին, դիւանագիատական ասպարէզին զուգահեռ, կը շարունակէ բանաստեղծութիւններ ստեղծագործել։

Ափրիկէ եւ Միջին Արեւելք Խմբագրել

10 Ապրիլ 1941-ին կ'ամուսնանայ Մարիա Զանուին եւ 22 Ապրիլին զոյգը կը հետեւի յունական կառավարութեան առժամեայ «ինքնաքսորման»՝ Խանիա (Կրետէ), Աղեքսանտրիա (Եգիպտոս), Ճոհանեսպուրկ եւ Փրեթորիա (հարաւային Ափրիկէ․ կ'ընկերակցի Ֆրիտերիքի թագուհիին եւ գահաժառանգներուն), Գահիրէ, Երուսաղեմ, ապա կրկին Աղեքսանտրիա ու Գահիրէ՝ մինչեւ Օգոստոս 1944-ին։ 1942-ին, Գահիրէ, կը նշանակուի Միջին Արեւելքի Լրատւութեան Ընդհանուր Տնօրէն։ 10 Մարտ 1943-ին Աղեքսանտրիոյ Ռիալթօ սրահին մէջ կը դասախօսէ յոյն բանաստեղծ արձակագիր, թատերագիր, պատմաբան եւ գրականութեան քննադատ Քոսթիս Փալամասին (Κωστής Παλαμάς 1859-1943) մասին։ Յունիս 1944-ին «Արեւելեան հարցերու քարտուղար» կը նշանակուի։

1944 – 1963 Խմբագրել

Սեպտեմբեր 1944-ին յունական կառավարութեան հետ Նափոլիի ճամբով Աթէնք կը վերադառնայ։ 1946-ին կը նշանակուի Յունաստանի Ազգային Թատրոնի եւ Ազգային Ձայնասփիւռի վարչական խորհուրդներու անդամ։

1947-ին կը նշանակուի Անգարայի մօտ Յունաստանի Դեսպանութեան Խորհրդատու։

1950-ի ամրան, «Իքարոս» հրատարակչատունը կը հրատարակէ Սեֆերիսին բանաստեղծութիւններուն հաւաքածոն։

Ապրիլ 1951-ին Լոնտոնի մօտ Յունաստանի Դեսպանութեան Խորհրդատու կը նշանակուի։ Օգոստոս 1952-1956 կը նշանակուի Պէյրութի մօտ Յունաստանի դեսպանատան Լիազօր Դեսպան։ Իսկ Յունիս 1956-ին Յունաստանի Արտաքին Գործոց Նախարարութեան մէջ կը ստանցնէ «Կիպրոս» բաժնի տնօրէնութեան պաշտօնը։

15 Յունիս 1957-ին կը նշանակուի Մեծն Բրիտանիոյ Յունաստանի Դեսպան։ Անգլիական դիւանագիտական շրջանակները վերապահ դիրք կը ցուցնեն։ 1960-ի աշնան, Լոնտոն Միքիս Թէոտորաքիսին կը հանդիպի եւ վերջինս Սեֆերիսին չորս բանաստեղծութիւններուն նուագակցութիւնը կը կատարէ, տալով անոնց «Էփիֆանիա» Επιφάνεια խորագիրը։

9 Յունիս 1960-ին Քեմպրիճ Համալսարանի Բանասիրութեան Բաժինը զայն «Պատուոյ Վարդապետ» կը կոչէ։ 1925-էն սկսած «Օրեր» Μέρες օրագիրներուն շարքը կ'աւարտի Երեքշաբթի 27 Դեկտեմբեր 1960 «Զ Օրեր» (Μέρες Ζ) խորագրին տակ։ Նոյն տարին կը գրէ Անտրէաս Քալվոսին մասին՝ «Փորձեր, բ․ հատոր» Δοκιμές։

20 Օգոստոս 1962-ին Լոնտոնէն կը մեկնի եւ Արտաքին Գործոց Նախարարութեան «տրամադրութեան տակ» կը մնայ։

Միջազգային ճանաչում Խմբագրել

Նոպելի Գրականութեան Մրցանակ Խմբագրել

Հինգշաբթի 24 Հոկտեմբեր, 1963-ին «Նոպել Գրականութեան Մրցանակ»ին կ՛արժանանայ։ 10 Դեկտեմբեր 1963-ին մրցանակը կը ստանայ եւ իր խօսքը ֆրանսերէնով կ՛արտասանէ: Պարգեւառուի ճառին մէջ կ'ակնարկէ «Ասինիին թագաւորը» Βασιλιάς της Ασίνης բանաստեղծութեան, ինչպէս նաեւ կը յիշատակէ Տիոնիսիոս Սոլոմոս, Անտրէաս Քալվոս, Քոսթիս Փալամաս, Քոստանտինոս Քավաֆիս եւ Իոանիս Մաքրիյանիս բանաստեղծներուն գործերը․- «Խօսեցայ այս մարդոց մասին, որովհետեւ այդ օրէն որ սկսաւ դէպի Շուէտ ճամբորդութիւնս, անոնց ստուերը ընկերակցեցաւ ինծի, ինչպէս նաեւ թէ անոնց փորձերը իմ մտքին մէջ կը ներկայացնեն դարերով շղթայակապուած մարմնի մը շարժումները որ երբ անոր շղթաները քակուին եւ շօշափուի, կը վերածնուի ու իր բնական շարժումները կ'որոնէ։» (Σας μίλησα γι' αυτούς τους ανθρώπους, γιατί οι σκιές τους δεν έπαψαν να με συντροφεύουν από τότε που άρχισε το ταξίδι μου για τη Σουηδία και γιατί οι προσπάθειές τους αντιπροσωπεύουν, στο νου μου, τις κινήσεις ενός κορμιού αλυσοδεμένου επί αιώνες, όταν επιτέλους σπάσουν τα δεσμά του και ψηλαφεί, ξαναζωντανεύει κι αναζητάει τις φυσικές του κινήσεις...)

Յետ Նոպելեան ժամանակաշրջան Խմբագրել

Յուլիս 1967-ին իր եղբօր՝ Ակելոսի, բանաստեղծութիւններուն հատորին յառաջաբանը կը գրէ։

27 Մարտ 1969-ին, B.B.C.-ի յունական սպասարկութեան կայանէն, ինչպէս նաեւ Փարիզի եւ Տոյչէ Վելէի ձայնասփիւռերէն հանդէս կու գայ յայտարարութեամբ մը, որով կը դատապարտէ Յունաստանի զինուորական բռնատիրական վարչակարգը։ Վերջինս կը հակազդէ ու Սեֆերիէն կը խլէ «Պատուոյ Դեսպան»ի տիտղոսը եւ դիւանագիտական անցագիրը գործածելու իրաւունքը։

Յուլիս 1970-ին կը հրատարակուի «Տասնըութը գրութիւններ» Δεκαοχτώ κείμενα գործը, որ կը բովանդակէ նաեւ «Այ Նիքոլային կատուները» Οι γάτες τ' Αϊ-Νικόλα բանաստեղծութիւնը։

Պարգեւներ, պատիւներ Խմբագրել

Կապոյտ նկարատախտակ զետեղուած Եորղոս Սեֆերիսին Լոնտոնի բնակարանին առջեւ՝ 7 Sloane Avenue, London SW3, England

16 Ապրիլ, 1964․ Սելանիկի Համալսարանին Պատուոյ Վարդապետ․
1964-ի ամրան․ Օքսֆորտ համալսարանի Պատուոյ Վարդապետ․
Յունիս 1965․ Փրինսթոն համալսարանի Պատուոյ Վարդապետ
Յուլիս 1967․ պատուոյ հիւր Փրինսթոն համալսարանի «Բարձրագոյն Ուսումներու Հիմնարկ»ին․
1968-ի աշնան․ Ա․Մ․Ն․՝ իր բանաստեղծութիւնները կ'ընթերցէ Հարվըրտի, Փրինսթոնի, Րաթկըրսի, Փիցպուրկի եւ Ուաշինկթընի համալսարաններուն մէջ։

Կը մերժէ՝ Խմբագրել

Սեպտեմբեր 1965․ Իլինոյս Համալսարանի հրաւէրը ուսուցանել իբրեւ Պատուոյ Վարդապետ․

Նոյեմբեր 1967․ Հարվըրտ համալսարանի հրաւէրը 1969-1970 տարեշրջանին համար ուսուցանել Հարվըրտի Բանաստեղծութիւնը «Չարլս Էլիոթ Նորթոն Ամպիոն»էն։

Մահը Խմբագրել

20 Սեպտեմբեր 1971-ին կը մահանայ։ Վերջին տարիներուն հարածի սաստիկ ցաւերէ կը տարապէր։ 22 Սեպտեմբերին տեղի կ'ունենայ անոր թաղման արարողութիւնը։

Մահէն ետք, կը հրատարակուին իր «Օրեր․․․» գործը եւ «Քաղաքական» օրագիրը։

Երկերը Խմբագրել

Եորղոս Սեֆերիս, 1927

Բանաստեղծութիւններ Խմբագրել

«Անկիւնադարձը» Στροφή, Աթէնք 1931
«Օտար տաղի վրայ» Πάνω σ' έναν στίχοξένο, Աթէնք 1931
«Ջրաւազանը»Η Στέρνα, Աթէնք 1932
«Լուսանցքի տակ նախագիծեր» Σχέδια στο περιθώριο, Աթէնք 1935
«Վէպ» Μυθιστόρημα, Աթէնք 1935
«Մերկ կրթանք» Γυμνοπαιδία, Աթէնք 1936
«Մարզումներու տետրակ» Τετράδιο Γυμνασμάτων (գրուած 1928-1937), Աթէնք 1940
«Ա․ Կամրջակի օրագիր» Ημερολόγιο καταστρώματος Α΄ (կ'ընդգրկէ «Ասինիին թագաւոր»ը գործը), Աթէնք 1940
«Բ․ Կամրջակի օրագիր» Ημερολόγιο καταστρώματος Β΄, Աղեքսանտրիա 1944
«Բ․ Կամրջակի օրագիր» Ημερολόγιο καταστρώματος Β΄, Աթէնք 1945
«Վերջին կայան» Τελευταίος σταθμός, 1947
«Քիխլի» Κίχλη, Աթէնք 1947
«Գ․ Կամրջակի օրագիր» Ημερολόγιο καταστρώματος Γ΄, «Κύπρον, οὗ μ'ἐθέσπισεν» խորագրով Աթէնք 1955
«Երեք գաղտնի բանաստեղծութիւններ»Τρία κρυφά ποιήματα, Աթէնք 1966
«Տասնըութը գրութիւններ» Δεκαοχτώ κείμενα, Աթէնք 1970
«Մարզումներու Բ․ տետրակ»Τετράδιο Γυμνασμάτων Β΄, Աթէնք, յետ մահու հրատ․ 1976
«Էփի ԱՍփալաթոն» Επί Ασπαλάθων, Աթէնք, յետ մահու հրատ․ 1971

Եորղոս Սեֆերիսի կիսանդրին․ Զալոքոսթա փողոց, Աթէնք, Արտաքին Գործոց Նախարարութեան առջեւ

Նուագակցուած բանաստեղծութիւններ Խմբագրել

1962-ին Միքիս Թէոտորաքիս Սեֆերիսին չորս բանաստեղծութիւններուն նուագակցութիւնը կը կատարէ, տալով անոնց «Էփիֆանիա» Επιφάνεια խորագիրը^[3]։

Վէպեր Խմբագրել

«Վեց իրիկուններ» Έξι νύχτες στην Ακρόπολη, Աքրոփոլի, Աթէնք, յետ մահու հրատ․ 1974
«Վարնավաս Քալոստեֆանոս» Βαρνάβας Καλοστέφανος, (կիսաւարտ) Աթէնք, յետ մահու հրատ, 2007

Գրափորձեր Խմբագրել

«Գրափորձեր» Δοκιμές, Գահիրէ 1944
«Գրափորձեր» Δοκιμές, Աթէնք 1942
«Գրափորձերէն ընտրանքներ» Εκλογή από τις Δοκιμές, Աթէնք 1966
«Գրափորձեր» Δοκιμές, Աթէնք, յետ մահու հրատ․ 1992

Թարգմանութիւններ Խմբագրել

«Ամայի երկիրը» Η έρημη χώρα και άλλα ποιήματα, ELIOT THOMAS STEARNS (Նոպել գրականութեան դափնեկիր՝ 1948)
«Եկեղեցւույ մէջ ոճիռ» Φονικό στην Εκκλησιά, ELIOT THOMAS STEARNS
«Ընդօրինակութիւններ» Αντιγραφές, զանազան բանաստեղծներու գործերու շարք մը
«Տաղերուն գեղօնը» Άσμα Ασμάτων, Աթէնք 1965
«Յովհաննէս Աւետարանիչը» Η Αποκάλυψη του Ιωάννη, Աթէնք 1966

Նամակագրութիւն Խմբագրել

This Dialectic of Blood and Light, George Seferis - Philip Sherrard An Exchange: 1947-1971, 2015, Denise Harvey (Publisher),ISBN 9789607120373

Սեֆերիսին վերաբերեալ Խմբագրել

Բազմաթիւ գրագէտներ, հրատարակչատուներ, իր կեանքին եւ գործերուն մասին հրապարակած են գիրքեր։

^[4] ^[5] ^[6] ^[7] ^[8] ^[9] ^[10] ^[11] ^[12] ^[13] ^[14] ^[15] ^[16] ^[17]

Տե՛ս նաեւ Խմբագրել

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

Արտաքին յղումներ Խմբագրել

Գիրքի Ազգային Կեդրոն, Նէա Էsթիա, 15-10-1972, հատոր 1087․ Եորղոս Սեֆերիս Archived 2011-12-18 at the Wayback Machine.(յունարէն)
Գիրքի Ազգային Կեդրոն․ Եորղոս Սեֆերիս Archived 2015-07-18 at the Wayback Machine.(յունարէն)
Յունաստանի Հեռատեսիլի եւ Ձայնասփիւռի Պետական Կայան - Եորղոս Սեֆերիսի ծնունդէն 80 տարի ետք․ (յունարէն)
Յունաստանի Հեռատեսիլի եւ Ձայնասփիւռի Պետական Կայան – Ժամանակաշրջաններ եւ գրագէտներ՝ Եորղոս Սեֆերիս(յունարէն)
Յունաստանի Հեռատեսիլի եւ Ձայնասփիւռի Պետական Կայան –Եորxոս Սեֆերիս Նոպել Գրականութեան Մրցանակի դափնեկիր(յունարէն)

[[https://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/_https://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] ttps://www.nobelprize.org/prizes/facts/facts-on-the-nobel-prize-in-literature/

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328_citetype_Q60534428_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q1768199">[https://bigenc.ru/_Большая_российская_энциклопедия]<span_class="wef_low_priority_links">_—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Большая_российская_энциклопедия]],_2004.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a></div>-2] Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>

[3] «Էփիֆանիա» Επιφάνεια

[4] Ձօն Ի․ դարու յոյն անձնաւորութիւններուն․ Եորղոս Սեֆերիս․ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, 11-10-1999(յունարէն)

[5] Ձօն Եորղոս Սեֆերիսին․ Նաթասա Քսսարխաքոս, Տիմիդրիս մարոնիթիս, Նորա Անաղնոսթաքի, Նիքոս Վիտալիս, 14-2-2014(յունարէն)

[6] Նոպել Գրականութեան մրցանակի դափնեկիրներ(անգլերէն)

[7] Եորղոս Սեֆերիս, դափնիկիր Նոպել Գրականութեան մրցանակի(անգլերէն)

[8] Րոտրիք Պիթոն․ «Եորղոս Սեֆերիս – հրեշտակը սպասելով» 2003, Սթաւրուլա Փափասփիրու 14-11-2020(յունարէն)

[9] Եորղոս Սեֆերիս․ Ասինիսի Թաաւորը(յունարէն)

[10] Քաթիմերինի - Նոպելի գրականութեան մրցանակը Եորղոս Սեֆերիսին, 1963(յունարէն)

[11] Եորղոս Սեֆերիս եւ BBC(անգլերէն)

[12] Ամայի երկիրը․ յունարէնի թարգ,․ Եորղոս Սեֆերիս(յունարէն)

[13] Եկեղեցւույ մէջ ոճիռ, թարգմ․ Եորղոս Սեֆերիս (յունարէն)

[14] Ընդօրինակութիւններ․ բանաստեղծութիւններու շարք մը թարգմ․՝ Եորղոս Սեֆերիս(յունարէն)

[15] Յովհաննէս Աւետարանիչը․ թարգմ․՝ Եորղոս Սեֆերիս(յունարէն)

[16] Տենիս Քոխլըր․ Եորղոս Սոֆերիս, Ո՞վ էք դուք(ֆր.)

[17] rize - Վաւերագրական․ Եորղոս Սեֆերիս(անգլերէն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]