Զաւէն Նալպանդեան (Զարեւանդ)

Զաւէն Նալպանդեան (Զարեւանդ, 1890, Անտիոք - 1973, Ուաշինկթըն, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ), քիմիագէտ, պատմագրող,

Զաւէն Նալպանդեան
Ծննդեան անուն	Զաւէն Նալպանդեան
Ծնած է	1890
Ծննդավայր	Անտիոք
Մահացած է	1973
Մահուան վայր	Ուաշինկթըն, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Ուսումնավայր	Հարուըրտ Համալսարան Քոլումպիա Համալսարան
Մասնագիտութիւն	հրապարակախօս, հասարակական գործիչ
Կուսակցութիւն	Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն

Կենսագրութիւն

Նալպանդեան ծնած է 28 Սեպտեմբեր, 1890-ին, Անտիոք։ Նախակրթութիւնն ու միջնակարգ ուսումը ստացած է Այնթէպի մէջ։

1913-ին անցած է Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ, ուր ստացած է բարձրագոյն կրթութիւն՝ Հարվըրտ եւ Գոլումպիա համալսարաններուն մէջ։ Մասնագիտութեամբ քիմիագէտ է, ան նուիրուած է նաեւ պատմագիտութեան ու գրական աշխատանքի:

Նալպանդեան մահացած է 1 Յունուար, 1973-ին:

Աշխատութիւններ

1926-ին Զարեւանդ գրչանունով Զաւէն Նալպանդեան ու իր կինը՝ Վարդուհի-Քալանթար Նալպանդեան, Պոսթոնի մէջ հրատարակած են «Միացեալ եւ անկախ Թուրանիա կամ ի՞նչ կը ծրագրեն թուրքերը» պատմաքննական աշխատասիրութիւնը, որ 1930-ին նաեւ կը հրատարակուի ռուսերէնով՝ Փարիզ լոյս տեսնող պարբերականի մը մէջ։ 1971-ին, նոյն աշխատասիրութիւնը Վահագն Տատրեանի թարգմանութեամբ անգլերէն կը հրատարակուի Հոլանտայի մէջ:

Զարեւանդի վաստակին մաս կը կազմէ նաեւ թարգմանական աշխատանքը:

Երկեր

• «Թուրքիան եւ պանթուրքիզմը» (1930),
• «Միացեալ, Անկախ Թուրանիա», 1926 (1930 - ռուսերէն, 1971 - անգլերէն),
• «Կրնա՞նք հաշտուիլ թուրքին հետ», 1926։

Զաւէն նալպանդեան - Զարեւանդ «Սասունցի Դաւիթ» դիւցազնավէպը անգլերէնի թարգմանած է

30 տարուան անյաջող փորձերէ ետք, վերջապէս հին ընկերոջ կամքը յաջողութեամբ կատարուած է։ Խօսքը կը վերաբերի ամերիկացի Զաւէն Նալպանդեանի անգլերէն թարգմանութեամբ «Սասունցի Դաւիթ» գիրքի հրատարակումին։ «Զաւէնն ալ Ուաշինկթըն էր, ես ալ, ընկերներ էինք։ Ան ամերիկեան բանակի զինուորական էր, նաեւ բանաստեղծութիւններ կը գրէր։ Դիւցազնավէպը թարգմանած էր անգլերէնի, բայց միջոց չգտաւ տպելու, ինքը մեռաւ, կինը մեռաւ, զաւակ ալ չունէին։ Երբ կտակը բացինք, պարզուեցաւ, որ գիրքի տպագրութիւնը ինծի ձգած էր»,- պատմեց Հրաչ Աբրահամեանը։ Ատիկա 30 տարի առաջ էր, այս ընթացքին ամերիկեան բժշկական համալսարաններէն մէկ փրոֆեսէօր մը չի կրցայ գտնել որպէս մեկենաս, որուն օգնութեամբ պիտի տպագրէր եւ միջազգային հնչեղութիւն տար դասական կամ շեյքսփիրեան անգլերէնով թարգմանուած հայկական դիւցազներգութեան։ Վերջապէս գտաւ, բայց ոչ թէ հարուստ ու բարեկեցիկ «ամերիկաներուն», այլ՝ Հայաստանի մէջ։ «Ես միշտ պատկերացուցած եմ հովանաւոր կոչուածը մարդ մը, որ վեր կանգնած է այդ գործէն եւ միայն դրամ կուտայ, բայց այս գիրքին հովանաւոր Մեսրոպ սրբազան Աշճեանը փոխեց իմ հասկացողութիւններս։ Ան գիրքի ստեղծման պահէն հետը եղած է, ամէն քայլին հետեւելով, ամէն ինչի մասին հոգ տանելով»,- նկատեց Հրաչ Աբրահամեանը։

Աղբիւրներ

• Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս, Հատոր ԻԴ., Պէյրութ, 1973, էջ 356