Թութք
Թութքը նախաղիի վեջաւորութեան հանգուցաւոր եւ ընդլայնած երակներ են, որոնք կուտակուած կ'ըլլան արիւնով[1] : Թութքը բնականօրէն կը պատահի բոլոր մարդոց մօտ, բայց ոչ անպայման ախտանշաններով: Հոս պիտի խօսիմ հիւանդագին թութքի մասին եւ պիտի գործածեմ «թութք» անուանումը միայն:
Թութքը կը դառնայ հիւանդագին երբ ան զգալիօրէն կը կուտակուի արիւնով եւ կը ծաւալի՝ յառաջացնելով որոշ ախտանշաններ:
Թութքը տեսնուած երեւոյթ է բոլոր ժողովուրդներու մէջ 4-5 տոկոսի համեմատութեամբ: Ան կը պատահի ամէն տարիքի առանց սեռի խտրութեան, համահաւասար համեմատութեամբ երկու սեռերուն մօտ եւ առաւելաբար 45-65 տարիքի մէջ։ Ան կը գոյանայ նախաղիի ներքնապատի վերջաւորութեան:
Ազդակներ Խմբագրել
Թութքի յառաջացման կը նպաստեն զանազան ազդակներ, որոնցմէ կարեւորագոյններն են՝
- Անկանոն կղկղանցումի (defication) սովորութիւն.
- Երկարատեւ փորի պնդութիւն.
- Մնայուն փորհարութիւն.
- Անկանոն եւ յոռի սննդառութիւն (malnutrition).
- Կղկղանցումի ընթացքին երկարատեւ եւ ուժգին ճնշում.
- Յղութիւն, որուն պատճառով տեղի կ'ունենայ փորի պնդութիւն.
- Աղիքներու ծուլութիւն եւ պրկումներու տկարացում, որոնց պատճառներն են՝
- Տարիքի յառաջացում.
- Նստակեաց կեանք եւ անշարժութիւն.
- Ներաղիքային հիւանդութիւններ.
- Գիրութիւն-ճարպակալում.
- Երկար ժամեր ոտքի կայնած աշխատանք.
- Լեարդի աշխատանքի մնայուն տկարացում եւ լեարդի փճացում (liver cirrhosis).
Ձեւեր Խմբագրել
Թութքը կը յայտնուի երկու ձեւերով՝ ներքին եւ արտաքին.
Ներքին թութք Խմբագրել
Ներքին թութքը անտեսանելի է բժշկական պարզ քննութեան ընթացքին: Ան կ'արիւնոտի կղկղանցումով եւ կղկղանքը ծածկուած կ'ըլլայ նոր եւ կարմիր արիւնով ինչպէս նաեւ խլնտաթաղանթային հեղուկով: Յաճախ ներքին թութքը կ'արտանքսուի (prolapse) սրբանէն (anus) դուրս ճնշումի բանեցումով: Արտանկուած թութքը որոշ ժամանակաշրջանէ մը ետք ինքնաբերաբար նախաղի կը մտնէ: Ներքին ծաւալած թութքը կը խցէ նախաղին մասնակիօրէն եւ պատճառ կը դառնայ ոչ-ամբողջական ու դժուար կղկղանցումի: Ներքին թութքը կրնայ հանգուցաւորուիլ (twisted) եւ յառաջացնել նախաղիի սուր ցաւ, արեան շրջանարութեան կասեցում եւ թութքի խոցաւորում (ulcer) ու մեռուկի (necrosis, gangrene) կազմութիւն:
Արտաքին թութք Խմբագրել
Արտաքին թութքը տեսանելի է պարզ բժշկական քննութեան ընթացքին: Ան ցցուած կ'ըլլայ սրբանէն դուրս: Արտաքին թութքը ընդհանրապէս կը յայտնուի իբրեւ գոց կապոյտ ուռ մը, որ կը ստեղծուի արեան մակարդումով (thrombosis) եւ արիւնախիցերու (thrombus) կազմութեամբ: Այս խցումը կը յառաջացնէ ուժգին ցաւ եւ երբեմն արիւնահոսում:
Ախտանշաններ Խմբագրել
Թութքի հիմնական ախտանշաններն են՝ արիւնահոսում եւ սրբանի ու յետոյքի քերուըտուք:
Ախտաճանաչում Խմբագրել
Թութքի ախտաճանաչումը պարզ եւ դիւրին է: Ինչպէս յիշուեցաւ նախապէս արտաքին թութքը տեսանելի է պարզ աչքով: Ներքին թութքը տեսանելի կ'ըլլայ նախաղիի դիտակումով (colonoscopy):
Դարմանում Խմբագրել
Թութքի դարմանումը հիմնականօրէն կը կատարուի վիրաբուժական գործողութեամբ: Սակայն կան այլ միջոցառումներ, որոնք կը մեղմացնեն թութքի ծաւալումը եւ անոր յառաջացուցած այլ ախտանշանները:
Այս միջոցառումներէն յիշատակութեան արժանի են՝
- Հետեւիլ կանոնաւոր կղկղանցումի սովորութեան.
- Գործածել փորի պնդութեան դէմ դեղեր.
- Գործածել կղկղանքը կակուղցնող դեղեր.
- Կղկղանցումէ ետք 10 վայրկյան տաք ջուրի մէջ նստիլ եւ լուացուիլ.
- Գործածել զգայազրկիչ (anas-thetic) եւ ցաւաբեկ օծաններ (ointment) եւ ներդրիչներ (suppository).
- Հետեւիլ առողջապահական սննդականոնի.
- Չգիրնալ եւ ընդհակառակը՝ նիհարնալ.
- Հետեւիլ օրինաւոր եւ ամէնօրեայ մարմնամարզանքի.
- Չաշխատիլ երկար ժամեր ոտքի կայնած.
- Ներաղիքային հիւանդութիւներու գոյութեան պարագային կանխարգիլել եւ կամ դարմանել զանոնք:
Թութքի վիրաբուժական գործողութիւնը պէտք է կատարուի մասնագէտ վիրաբուժի մը ձեռամբ:
Թութքը կրնայ վերայայտնուիլ վիրաբուժական գործողութենէն որոշ ժամանակաշրջան մը ետք: Հետեւաբար կանխազգուշական միջոցառումները խիստ կարեւոր են:
Տե'ս Նաեւ Խմբագրել
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ name=World09>Schubert MC, Sridhar S, Schade RR, Wexner SD (July 2009)։ «What every gastroenterologist needs to know about common anorectal disorders»։ World J Gastroenterol 15 (26): 3201–9։ ISSN 1007-9327։ PMC 2710774։ PMID 19598294։ doi:10.3748/wjg.15.3201
Աղբիւրներ Խմբագրել
- «Asbarez» օրաթերթ, Յօդուածներ, դտկ. Կարպիս Հարպոյեան, 9 Սեպտեմբեր, 2011: