Կուսթաֆ Ռէթսիւս

Կուսթաֆ Ռէթսիւս; շուէտ.՝ Magnus Gustaf Retzius
Ծնած է	17 Հոկտեմբեր 1842[…]
Ծննդավայր	Կունգսհոլմ, Շուէտ
Մահացած է	21 Յուլիս 1919[…] (76 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ադոլֆ Ֆրեդրիկ, Սթոքհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շուէտ
Քաղաքացիութիւն	Շուէտ
Ուսումնավայր	Ուփսալայի Համալսարան; Լունտի Համալսարան; Կարոլինյան ինստիտուտ?
Մասնագիտութիւն	մարդաբան, համալսարանի դասախօս, լրագրող, կենսաբան, բուսաբան
Աշխատավայր	Կարոլինյան ինստիտուտ?; Լունտի Համալսարան
Վարած պաշտօններ	seat 12 of the Swedish Academy?
Անդամութիւն	Լոնտոնի թագաւորական ընկերութիւն, Պաւարեան գիտութիւններու եւ բանասիրութեան կաճառ, Շվեդական ակադեմիա?, Շուէտի գիտութիւններու արքայական կաճառ, Ֆրանսայի Գիտութիւններու Ակադեմիա, Լունդի թագավորական ֆիզիոգրաֆիկական միություն?, Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ, Գյոթեբորգի գիտությունների և գրականության թագավորական ակադեմիա?, Շուէտի բանահիւսութեան, պատմութեան եւ հնավաճառութեան արքայական կաճառ, Ռուսաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն?, Գերմանական գիտութեան կաճառ՝ Լէօփոլտինա, ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիա եւ Բելգիայի թագավորական բժշկական ակադեմիա?
Ամուսին	Anna Hierta-Retzius?
Ծնողներ	հայր՝ Անտերս Ռէթսիւս
	Ստորագրութիւն;

Մակնուս Կուսթաֆ Ռէթսիւս (17 Հոկտեմբեր 1842(1842-10-17)^[1]^[2]^[3]^[…], Կունգսհոլմ, Շուէտ^[1]^[2] - 21 Յուլիս 1919(1919-07-21)^[1]^[4]^[3]^[…], Ադոլֆ Ֆրեդրիկ, Սթոքհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շուէտ^[1]^[4])՝ շուէտացի բնագէտ եւ կազմաբանագէտ, կարեւոր ներդրում ունեցած է նեարդային համակարգի հիւսուածքաբանութեան մէջ:

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Ռէթսիւս ծնած է Սթոքհոլմ, զաւակն է կազմաբանագէտ Անտերս Ռէթսիւսի եւ թոռը՝ քիմիագէտ Անտերս Եահան Ռէթսիւսի: Ան Ուփսալայի Համալսարանն ընդունուած է 1860-ին, եւ հոն իր բժշկութեան թեկնածուական աստիճանն ստացած է 1866-ին, 1871-ին հասած է տոքթորականի Լունտի Համալսարանէն ներս:

Ան 1877-ին ստացած է հիւսուածքաբանութեան փրոֆեսորութիւն Շուէտի Թագաւորական հաստատութենէն Karolinska Institute ներս, սակայն երեք տարի անց՝ 1890-ին հոնկէ ազատուած է այլ անդամներու հետ ունեցած տարաձայնութիւններու պատճառաւ:

Լրատուական Դաշտ Խմբագրել

Քանի որ ամուսնացած էր ֆեմինիստ Աննա Հիէրթայի հետ՝ Aftonbladet լրագիրի հիմնադիր Լարս Եոհան Հիէրթայի դստեր, անոր կարողութիւն թոյլ կուտար անոր կատարել հետազոտութիւններ եւ գրել առանց կայուն աշխատանք մը ունենալու: Աւելին, Ռէթսիւս կ'աշխատեր որպէս «Աֆթոնպլատեթի» խմբագիր (1884–87) ու նաեւ՝ որպէս լրագրող:

Գիտական Գործունէութիւն Խմբագրել

Մակնուս Ռէթսիւս հրատարակած է 300-էն աւելի գիտական աշխատանքներ կազմաբանութեան, սաղմնաբանութեան, եւկենիքայի, գանգաբանութեան, կենդանաբանութեան եւ բուսաբանութեան բնագաւառներուն: Ան իր անունը շնորհած է բժշկական տզրուկներու կեդրոնական նեարդային համակարգի 60 միկրոմեթր տրամագիծով Ռէթսիւսի բջիջները: Թագաւորական հաստատութեան ներս եղած ատենը կարեւոր ներդրուներ ըրած է միջին ականջի ոսկորներու, ականջի թմբկաթաղանթի մկաններու նկարագրութեան գործին: Անոր 1896-ի երկհատոր Das Menschenhirn (Մարդու Ուղեղը) աշխատութիւնը եղած է մարդու ուղեղի մանրամասն կազմաբանութեան 19^րդ դարու թէրեւս ամէնակարդացուող գիտական աշխատութիւնը: Ան նաեւ ուսումնասիրած է հնագոյն շուէտական եւ ֆիննական գանգեր, ընթանալով իր հօր Անտերս Ռէթսիւսի հետքերով, որ ուսումնասիրած էր մարդոց տարբեր ռասաներու գանգերը^[5], ներդրումներ ընելով կեղծ գիտական գանգագուշակոււթան մէջ։ Իրաւամբ, Ռեթսիւսը եղած է հայրը կեղծ գիտական ռասայեական տեսութեան, որ կը փորձեր փառաբանել «Նորտական ռասան» որպէս մարդկութեան գերագոյն ռասա: ^[6]

Պատիւ Խմբագրել

Ռէթսիւսը 23 անգամ եղած է Նոպէլեան Մրցանակի թեկնածու 1901-էն մինչեւ 1916-ը:

Բուսաբանական անուններու մեջբերումներուն Կուսթաֆ Ռէթսիւսին անունը կը նշուի G.Retz. հապաւումով:

Մահ Խմբագրել

Ան վախճանած է 1919-ին Սթոքհոլմին մէջ, վերապրելով իր կինը: Նոյն տարուան Շուէտի Աքատեմիոյ իր աթոռը զբաղացուցած է Ատոլֆ Նորեէնը Adolf Noreen:

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 M Gustaf Retzius — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Kungsholms kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/SSA/0011/C I/8 (1830-1843), bildid: C0054989_00137, sida 244
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10501038"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Adolf Fredriks kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0001/F I/19 (1916-1927), bildid: 00028446_00092, sida 90
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a>
↑ https://fokus.dn.se/kyrkan-och-samerna/
↑ Ghelichkhan Pouya (2008)։ «Far och son Retzius – företrädare för en missbrukad vetenskap»։ Läkartidningen 105 (21): 1597–1598

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344_citetype_Q3511132_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q379406">[https://sok.riksarkivet.se/Sbl/Presentation.aspx?id=6601_M_Gustaf_Retzius]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1917.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a></div>-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 M Gustaf Retzius — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q932420_citetype_Q11028_citetype_Q11971341"_data-entity-id="Q10501038">[https://sok.riksarkivet.se/bildvisning/C0054989_00137#?c=&m=&s=&cv=136&xywh=2689%2C3143%2C2922%2C1728_Kungsholms_kyrkoarkiv,_Födelse-_och_dopböcker,_SE/SSA/0011/C_I/8_(1830-1843),_bildid:_C0054989_00137,_sida_244]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10501038"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Kungsholms kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/SSA/0011/C I/8 (1830-1843), bildid: C0054989_00137, sida 244
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10501038"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Magnus-Gustaf-Retzius_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_unknown"_data-entity-id="Q10478639">[https://sok.riksarkivet.se/bildvisning/00028446_00092#?c=&m=&s=&cv=91&xywh=-140%2C2125%2C4121%2C2436_Adolf_Fredriks_kyrkoarkiv,_Död-_och_begravningsböcker,_SE/SSA/0001/F_I/19_(1916-1927),_bildid:_00028446_00092,_sida_90]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Adolf Fredriks kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0001/F I/19 (1916-1927), bildid: 00028446_00092, sida 90
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a>

[5] ttps://fokus.dn.se/kyrkan-och-samerna/

[6] Ghelichkhan Pouya (2008)։ «Far och son Retzius – företrädare för en missbrukad vetenskap»։ Läkartidningen 105 (21): 1597–1598

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Կուսթաֆ Ռէթսիւս շուէտ.՝ Magnus Gustaf Retzius

Ծնած է	17 Հոկտեմբեր 1842(1842-10-17)^[1]^[2]^[3]^[…]
Ծննդավայր	Կունգսհոլմ, Շուէտ^[1]^[2]
Մահացած է	21 Յուլիս 1919(1919-07-21)^[1]^[4]^[3]^[…] (76 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ադոլֆ Ֆրեդրիկ, Սթոքհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շուէտ^[1]^[4]
Քաղաքացիութիւն	Շուէտ
Ուսումնավայր	Ուփսալայի Համալսարան Լունտի Համալսարան Կարոլինյան ինստիտուտ?
Մասնագիտութիւն	մարդաբան, համալսարանի դասախօս, լրագրող, կենսաբան, բուսաբան
Աշխատավայր	Կարոլինյան ինստիտուտ? Լունտի Համալսարան
Վարած պաշտօններ	seat 12 of the Swedish Academy?
Անդամութիւն	Լոնտոնի թագաւորական ընկերութիւն, Պաւարեան գիտութիւններու եւ բանասիրութեան կաճառ, Շվեդական ակադեմիա?, Շուէտի գիտութիւններու արքայական կաճառ, Ֆրանսայի Գիտութիւններու Ակադեմիա, Լունդի թագավորական ֆիզիոգրաֆիկական միություն?, Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ, Գյոթեբորգի գիտությունների և գրականության թագավորական ակադեմիա?, Շուէտի բանահիւսութեան, պատմութեան եւ հնավաճառութեան արքայական կաճառ, Ռուսաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն?, Գերմանական գիտութեան կաճառ՝ Լէօփոլտինա, ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիա եւ Բելգիայի թագավորական բժշկական ակադեմիա?
Ամուսին	Anna Hierta-Retzius?^[1]
Ծնողներ	հայր՝ Անտերս Ռէթսիւս^[1]
Ստորագրութիւն