Մեծ Արջ (լատ.՝ Ursa Major, սեռականը՝ Ursae Majoris, յապաւումը՝ UMa)` հիւսիսային կիսակամարի համաստեղութիւն է, որ հիւսիսային կիսագունդին կ'երեւի ամբողջ տարին։ Ամէնալաւ տեսանելիութիւնն Ապրիլին է։ Իր չափերով (1280 քառ.աստ.) երկինքին երրորդն է՝ Հիտրայէն եւ Կոյսէն ետք: Իր եօթ պայծառ աստղերով կը ստեղծէ շերեփի նմանող պատկեր։

Մեծ Արջ
Ursa Major IAU.svg
Լատիներէն Ursa Major
Սեռական Ursae Majoris
Հապաւում UMa
Ամէնապայծառ
աստղ
Ալիոթ (ε UMa) (մ)
Ասուպներու
հոսքեր
Ալփա Ուրսայ Մայորիտս
Հարեւան
համաստե-
ղութիւններ
Վիշապ
Ընձուղտ
Լուսան
Փոքր Առիւծ
Առիւծ
Բերէնիկէի Վարսեր
Որսկան Շուներ
Եզնարած
Տեսանելի է +90° եւ −30°. լայնութիւններու միջեւ:
Ամէնատեսանելին է Ապրիլ ամսուան ժամը 21:00-ին (երեկոյան 9-ին):

Աստղեր Խմբագրել

Մերաքը (β UMa, Մեծ Արջի պեթա) եւ Տուպհէն (α UMa, Մեծ Արջի ալֆա) Մեծ Արջի ամէնապայծառ աստղերն են, կը գտնուին «շերեփի» առջեւի մասը եւ անոնցով կարելի է գտնել Բեւեռային աստղը։ Բեւեռային աստղը կը գտնուի այդ երկու աստղերը միացնող գիծին վրայ՝ անոնց միջեւ եղած տարածքի հնգապատիկ հեռաւորութեան վրայ։ Շերեփի բոլոր աստղերն ունին արաբերէն անուններ՝ վերը նշուած Մերաքը կը նշանակէ «գօտկատեղ», իսկ Տուպհէն՝ ուղղակի «արջ»։

Միւս նշանաւոր աստղերէն է Մեծ Արջի 47-ը (47 UMa), որ երեք մոլորակներով արեգականման աստղ է։ Մոլորակային համակարգերէն այս աստղի համակարգն առաւել նմանութիւն ունի Արեգակնային համակարգին հետ։ Կը գտնուէ Երկրէն 46 լոյս-տարի հեռաւորութեան վրայ։ Արտերկրային քաղաքակրթութիւններ որոնող ծրագիրով 2001 եւ 2003 թուականներուն դէպի Մեծ Արջի 47 աստղ Երկիր մոլորակի վրայ ապրողներուն ռատիօ-ուղերձները ուղարկուած են։

Ասուպներու անձրեւ Խմբագրել

Kappa Ursae Majorids-ը վերջերս յայտնագործուած ասուպային անձրեւ է, գագաթային է Նոյեմբեր 1-էն մինչեւ Նոյեմբեր 10-ը:[1]

Պատկերներ Խմբագրել

Եոհանես Հեւելիւսը Մեծ Արջը պատկերած է երկնակամարին դուրսէն
Վինսէնթ վան Կոկի (նեփալ.՝ Vincent van Gogh) «Աստղալից երկինք Ռոնին վերայ» (ֆրանսերէն՝ Nuit étoilée sur le Rhône) նկարը






Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

  1. Jenniskens Peter (September 2012)։ «Mapping Meteoroid Orbits: New Meteor Showers Discovered»։ Sky & Telescope: 23