Մխիթար Սեբաստացի

Մխիթար Սեբաստացի;
Ծնած է	7 Փետրուար 1676
Ծննդավայր	Սեբաստիա
Մահացած է	27 Ապրիլ 1749 (73 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ս. Ղազար կղզի, Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետութիւն
Կրօնք	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Մասնագիտութիւն	հասարակական գործիչ, գիտնական, մշակութային գործիչ, հոգեւորական
Աշխատավայր	միաբանութիւն հիմնած 1705-ին,; հեղինակ՝ «Դուռն քերականութեան ; աշխարհաբար լեզուին; հայոց» դասագիրքին
Վարած պաշտօններ	Վանահայր

Մխիթար Սեբաստցի (իտալ.՝ Mechitar di Sebaste, 7 Փետրուար, 1676, Սեբաստիա - 27 Ապրիլ, 1749, Սբ. Ղազար կղզի, Վենետիկ), հայ Կաթողիկէ եկեղեցական գործիչ, հայագէտ, Մխիթարեան միաբանութեան հիմնադիր, Մխիթար Սեբաստցիի անունով կոչուած է Երեւանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը։ Մխիթար Սեբաստացին, որպէս միաբանութեան հիմնադիր, համարուեր է երկրորդ Մեսրոպ Մաշտոց։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Մխիթար (իսկական անունը՝ Մանուկ) Սեբաստացին սորված է Սեբաստիոյ Սուրբ Նշան, ապա՝ Էջմիածինի, Սեւանի եւ Կարինի վանքերուն մէջ։ 1663-ին մեկնած է Բերիա (այժմ՝ Հալէպ), ուր ծանօթացած է կաթողիկէ միսիոնարներու հետ։ 1701-ին. Պոլսոյ մէջ հիմնադրած է միաբանութիւն։ 1705-ին Հռոմի իշխանութիւններէն ստանալով վանք հիմնելու համաձայնութիւն՝ 1706-ին Վենետիկին ենթակայ Յունաստանի Մեթոն (յուն․՝ Μεθώνη) բերդաքաղաքին մէջ ձեռնամուխ եղած է վանքի կառուցմանը։

Իտալացի նկարիչ Անթոնիոյ Վիսենթինիի (իտալ.՝ Antonio Visentini, 1688-1782) պատկերած Սբ.Ղազար կղզին Vignette of the Isola di S. Lazzaro degli Armeni^[2]

1712-ին Հռոմի պապ Կղեմենս XI-ը (լատ.՝ Clemes XI, 1649-1721) Սեբաստցիին շնորհած է աբբահօր կոչում։ Խուսափելով թրքական յարձակումներէն՝ 1715-ին միաբանութիւնը տեղափոխուած է Վենետիկ։ 1717 թուականին Վենետիկի Ծերակոյտը հրովարտակով Սուրբ Ղազար կղզին շնորհած է միաբանութեանը։ Այստեղ Սեբաստացին շինած է եկեղեցի, բացած է դպրոց, եւ պատրաստած է միաբան-գործիչներ։ Սբ. Ղազարին մէջ ան զբաղած է մատենագիտական աշխատանքով, ղեկավարած է իր սաներու բանասիրական հետազօտական աշխատանքները, կատարած թարգմանութիւններ եւ հրատարակած է գիրքեր։

Սեբաստացիի մահէն ետք միաբանութիւնը, ի պատիւ անոր, կոչուած է Մխիթարեան միաբանութիւն։ Իր ողջութեան իսկ, անոր մեծարած են Երկրորդ Լուսաւորիչ ազգիս, Երկրորդ Մեսրոպ եւ այլ պատուանուններով։

Աշխատութիւններ Խմբագրել

Դուռն քերականութեան աշխարհաբար լեզուին հայոց (1727)՝ աշխարհաբարի քերականութեան առաջին դասագիրքը
Քերականութիւն գրաբար լեգուի հայկազեան սեռի (1730)՝ արժէքաւոր աշխատութիւն մը, ուր քննուած է գրաբարի ձեւաբանութիւնը, շարահիւսութիւնը, սահմանուած է կանոններ, անդրադարձած է նաեւ ուղղագրութեան եւ այլ հարցերու:
Մեծ նուաճում մըն է Սեբաստացիի Բառգիրք հայկազեան լեզուի (2 հատոր, 1749-69) հայագիտական աշխատութիւնը, որ ներկայիս ունի բացառիկ արժէք. կ'ընդգրկէ ժամանակի հայերէն ձեռագիր ու տպագիր բառագանձը՝ աւելի քան 100 հազար բառայօդուածով:
Ուշագրաւ է նաեւ անոր Տաղարան (1727)՝ ժողովածուն, որուն բանաստեղծութիւններէն մաս մը, շարականի պէս, Սեբաստացիին երաժշտութեամբ, կ'երգուին այսօր։
Լաւագոյն ձեռագիրներու համեմատութեամբ, հրատարակուած է Աստուածաշունչը (1733-35):
- Աւետեաց երկրի աշխարհացոյցը (1746)

Գրականութիւն Խմբագրել

Ագոնց Ստեփանոս (Գիւվէր), Պատմութիւն կենաց եւ վարուց տեառն Մխիթարայ Սեբաստացւոյ, Սբ.Ղազար, Վենետիկ 1810

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — հատոր 7. — է. 633–634.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ Antonio Visentini (Venice 1688- Venice 1782)։ «Vignette of the Isola di S. Lazzaro degli Armeni»։ Royal Collection

Տե՛ս նաեւ Խմբագրել

Ստեփանոս Ագոնց

Արտաքին յղումներ Խմբագրել

Կաթողիկէ համայնգիտարան (անգլերէն)

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1238720"_data-entity-id="Q123625363">[[:hy:s:Ինդեքս:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_7.djvu|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Երեւան|Երևան]]:_1981._—_հատոր&nbsp;7._—_է.&nbsp;633–634.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — հատոր 7. — է. 633–634.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[2] Antonio Visentini (Venice 1688- Venice 1782)։ «Vignette of the Isola di S. Lazzaro degli Armeni»։ Royal Collection

[1]

[2]

Մխիթար Սեբաստացի

Ծնած է	7 Փետրուար 1676(1676-02-07)^[1]
Ծննդավայր	Սեբաստիա^[1]
Մահացած է	27 Ապրիլ 1749(1749-04-27)^[1] (73 տարեկանին)
Մահուան վայր	Ս. Ղազար կղզի, Վենետիկ, Վենետիկի հանրապետութիւն^[1]
Կրօնք	Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Մասնագիտութիւն	հասարակական գործիչ, գիտնական, մշակութային գործիչ, հոգեւորական
Աշխատավայր	միաբանութիւն հիմնած 1705-ին, հեղինակ՝ «Դուռն քերականութեան աշխարհաբար լեզուին հայոց» դասագիրքին
Վարած պաշտօններ	Վանահայր