Մկրտիչ Աճէմեան

Մկրտիչ Աճէմեան;
Ծնած է	10 Նոյեմբեր 1838
Ծննդավայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	28 Օգոստոս 1917 (78 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Մուրատ-Ռափայէլեան Վարժարան
Տեսակ	բանաստեղծութիւն
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, թարգմանիչ

Մկրտիչ Աճէմեան (10 Նոյեմբեր 1838(1838-11-10), Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[1]^[2] - 28 Օգոստոս 1917(1917-08-28), Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[2]), հայ բանաստեղծ ու թարգմանիչ։

Կենսագրութիւն Խմբագրել

Ծնած է 1838-ին Օրթագիւղ, Կ. Պոլիս։ Նախնական կրթութիւնը ստացած էր իր ծննդավայր թաղամասի Թարգմանչաց, ապա՝ Նարեկեան եւ, այնուհետեւ, Բերայի Մխիթարեան վարժարաններուն մէջ։ Ապա՝ որպէս ջանասէր աշակերտ, կը ղրկուի Վենետիկ եւ կ՛ուսանի Մուրատ Ռափայէլեան վարժարանին մէջ՝ աշակերտելով եւ կրելով շեշտակի ազդեցութիւնը հայր Ղեւոնդ Ալիշանի։

Գործունէութիւն Խմբագրել

1858-ին վերադառնալով Պոլիս նուիրուած է գրականութեաբ։ Օսմաներէնի ու եւրոպական լեզուներու իր հմտութեան շնորհիւ, երկար ժամանակ պաշտօն վարած է Պոլսոյ հեռագրական եւ թղթատարական վարչութտան մօտ, որուն յարգուած պաշտօնեան մնացած է մինչեւ իր մահը^[3]։

Ընտրուած է ազգային երեսփոխան, նաեւ՝ թաղական խորհուրդի անդամ։

1860-ականներու վերջերէն մնայուն մասնակցութիւն բերած է Պոլսոյ հայութեան մշակութային կեանքին, յատկապէս թատերական ասպարէզէն ներս։ Առաւելաբար գրած է բանաստեղծութիւններ, բայց իր ժամանակն ու գրիչը կը նուիրած է նաեւ թատերական գործերու յօրինման ու եւրոպական ծանօթ հեղինակներէ թարգմանութեանց։

Գործերէն Խմբագրել

«Լոյս եւ Ստուեր»,
«Գարնան Հովեր», բանաստեղծութիւններու ժողովածու (1892),
«Թրթռուն յանգեր - Խունկի բուրումներ» բանաստեղծութիւններու ժողովածու (1908):

Թարգմանութիւններ Խմբագրել

Թարգմանութիւններ կատարած է Շիլլերի, Լամընէի, Լա Ֆոնթէնի, Պերանժէի եւ ֆրանսացի այլ գրողներու հռչակաւոր գործերէն, որոնք եւ մէկտեղուած ու առանձին հատորով լոյս տեսած են 1911-ին՝ «Զանազան թարգմանութիւնք» խորագրով։

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>
↑ Մկրտիչ Աճէմեան (1838-1918). Մոռցուած անունը համեստ տաղանդով բանաստեղծի մը:^{[permanent dead link]}

Աղբիւրներ Խմբագրել

Հայ Հանրագիտակ, Հ․ Մկրտիչ Վարդ․ Պոտուրեան, 1938 Պուքրէշ, Ա․ հատոր, էջ 114։
«Ժամանակ» օրաթերթ, 23 Յուլիս 2009, էջ 2։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1990._—_հատոր&nbsp;1.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[3] Մկրտիչ Աճէմեան (1838-1918). Մոռցուած անունը համեստ տաղանդով բանաստեղծի մը:^{[permanent dead link]}

[1]

[2]

[3]

Մկրտիչ Աճէմեան

Ծնած է	10 Նոյեմբեր 1838(1838-11-10)
Ծննդավայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[1]^[2]
Մահացած է	28 Օգոստոս 1917(1917-08-28) (78 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն^[2]
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ^[1]^[2]
Ուսումնավայր	Մուրատ-Ռափայէլեան Վարժարան^[1]
Տեսակ	բանաստեղծութիւն
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, թարգմանիչ