Մոնաքոյի Ինքնաշարժներու Մրցաշարք

Մոնաքոյի Ինքնաշարժներու Մրցաշարքը (անգլ․՝ The Monaco Grand Prix, ֆր․՝ Grand Prix de Monaco), «Ֆորմիւլա 1» (Formula 1 կամ  F1) աշխարհի ախոյեանութեան ծիրին մէջ տեղի ունեցող մրցաշարք (Կրան Փրի), որ կը կայանայ Մոնաքոյի Շրջագիծին (Circuit de Monaco) մէջ, Մայիս ամսուան վերջաւորութեան եւ կամ Յունիսի սկիզբներուն։

Մոնաքոյի Շրջագիծը

Պատմական Ակնարկ Խմբագրել

 
14 Ապրիլ, 1929-ին Մոնաքօ, Սթերլիհ եւ իր Մազերաթի ինքնաշարժը:

Մոնաքոյի աշխարհի ախոյեանութեան առաջին մրցաշարքը տեղի կ'ունենայ 14 Ապրիլ 1929-ին, Իշխան Լուի Բ․-ի գահակալութեան ընթացքին։ Կազմակերպողն էր Անթոնի Նոկես։ Մրցաշարքը նախակարապետն է ներկայ Համաշխարհային Ախոյեանութեան եւ 1933-ին կ'ընդգրկուի Միջազգային Մրցաշարքերու ցուցակին մէջ «Ինքնաշարժներու Ճանչցուած Ակումբներու Միջազգային Միութեան» (Association Internationale des Automobile Clubs Reconnus (AIACR)) կողմէ։ Նոյն տարին մրցաշարքը մաս կը կազմէ Եւրոպայի Ախոյեանութեան, իսկ 1950-ին մաս կը կազմէ Վարորդներու Համաշխարհային Ախոյեանութեան։

 
Լուի Շիրոն, 1930

1945 եւ 1947 թուականներուն մրցաշարքը տեղի չ'ունենար տնտեսական տագնապներու պատճառով։

1946-ին մրցաշարքը կը սահմանուի Ինքնաշարժի Միջազգային Դաշնակցութեան կողմէ (Fédération Internationale de l'Automobile (FIA)), որ «Ինքնաշարժի ճանչցուած Ակումբներու Միջազգային Միութեան» (AIACR) յաջորդն է։

1948-ին, այս նախագիծին մէջ կայացած մրցաշարքին ապագայ ախոյեան Նինօ Ֆարինա դափնեկիր կը հանդիսանայ։ Ան կը վարէր «Մազերաթի 4 Սի Էլ» (Maserati 4CL) մակնիշի ինքնաշարժ։

Նորագոյն շրջան Խմբագրել

1949-ին մրցաշարքը տեղի չ'ունենար Իշխան Լուի Բ․ի մահուան պատճառով, իսկ յաջորդ տարին մաս կը կազմէ նորաստեղծ «Ֆորմիւլա 1* Վարորդներու Համաշխարհային Ախոյեանութեան» (Formula One World Drivers' Championship

1950-ին Ֆորմիւլա 1 - Վարորդներու Համաշխարհային Ախոյեանութեան մրցաշարքին, ինչպէս նաեւ յաջորդող հինգ տարիներուն ախոյեան կը հանդիսանայ Խուան Մանուէլ Ֆանճիօ Juan Manuel Fangio։ Իսկ երրորդ դիրքը կ'ապահովէ 51 տարեկան Լուի Շիրոն (Louis Chiron)։

 
1996-ի մրցաշարք

Ֆորմիւլա 1(Մէկ)․- Ինքնաշարժներու մրցաշարք, հաստատուած Ինքնաշարժի Միջազգային Դաշնակցութեան կողմէ (Fédération Internationale de l'Automobile (FIA․ անգլ․՝ International Automobile Federation) (ծանօթ նաեւ որպէս Formula 1 կամ  F1 -  անգլ․՝ FIA Formula One World Championship․ Formula 1 եւ  F1))։

Ժամանակակից շրջան Խմբագրել

Ժամանակակից շրջանը կը յատկանշուի տխուր եղելութիւններով։

1994-ին, Մոնաքոյի մրցաշարքին շրջագիծին փապուղիին մէջ աւստրիացի Քարլ Ուենտլինկըր արկածի մը կը հանդիպի եւ մահաքունի մէջ կ'իյնայ կորսնցնելով ախոյեանութիւնը։ Մայքըլ Շումախըր յաղթական կը հանդիսանայ։ Իսկ նոյն տարին Իմոլայի (Իտալիա) մրցաշարքին Ռոլան Րածընպերկըր եւ Այրթոն Սենա կը մահանան երբ իրենց վարած ինքնաշարժները իրարու կը բախին։

Պսակաձեւ Ժահրին պատճառով 2020-ին Մոնաքոյի մրցաշարքը կ'առկախուի։ 2021-ի մրցաշարքին յաղթական կը հանդիսանայ Մաքս Վերսթափենը (Max Verstappen)։

Մոնաքոյի Շրջագիծը (մրցաշարքին ուղին) Խմբագրել

Տե՛ս հիմնական յօդուածը՝ Մոնաքոյի Շրջագիծը

Յիշարժան Եղելութիւններ՝ Մոնաքոյի Մրցաշարքէն Խմբագրել

1963-1969 տարիներուն հինգ մրցաշարքերուն ախոյեան՝ Կրահամ Հիլ (Graham Hill) կ'անուանուի «Պարոն Մոնաքօ» եւ «Մոնաքոյի Թագաւոր»։

1975 եւ 1976 թուականներուն, Նիքի Լաուտա երկու յաջորդական յաղթանակներ կ'արձանագրէ։

1984-էն մինչեւ 1993 կայացած տասը մրցաշարքերուն Ալեն Փրոսթ եւ Այրոն Սենա փոխն ի փոխ ախոյեաններ կը հանդիսանան (Փրոսթ՝ 4, իսկ Սենա 6)։ Սենան կը կոչեն «Մոնաքոյի թագաւոր» իր տարած վեց յաղթանակներուն համար, որոնցմէ հինգը՝ յաջորդական։

1994-ին Մայքըլ Շումախըր առաջին անգամ ախոյեան կը հռչակուի։

2001-ին Մայքըլ Շումախըր իր հինգերորդ եւ վերջին յաղթանակը կ'արձանագրէ։

Մրցաշարքին պատմութեան մէջ, քղանցքի դասաւորման (Q3) ամէնէն արագը կը հանդիսանայ Լուիս Համիլթոն՝ 1:10.166 (2019)։

Պատկերասրահ Խմբագրել

[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]

Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել

Արտաքին յղումներ Խմբագրել

  1. Ֆորմիւլա 1
  2. Նելսոն Փիքէ
  3. Ալան Փրոսթ
  4. Միքայէկ Շումահեր
  5. Այրթոն Սենա
  6. Ռոլան Րածենպերկըր
  7. Կրահամ Հիլ
  8. Լուի Շիրոն
  9. Խուան Մանուէլ Ֆանճիօ