Մուսա Լեռ, Մուսա լերան փեշերուն գտնուող հայաբնակ 6 գիւղերուն մէջ արդէն կանուխէն կազմակերպուած է Դաշնակցութիւնը։ Յեղափոխական գործիչներ աշխատանք կը տանէին ժողովուրդը զինելու եւ ինքնապաշտպանութեան վարժեցնելու։ Սակայն անոնք դեր պատրաստ չէին թուրքերուն տեղահանութեան հրահանգին։ Տեղահանութեան հրամանը տրուեցաւ Յուլիսի վերջը անոնք սարսափով ընդունեցին։

Սուէտիոյ բնակիչներուն մէկ մասը հաւատալով թուրքերուն, թէ տեղահանութիւնը ժամանակաւոր է անոնք բռնեցին Աքսորի ճամբան։ Մնացեալ 4200 հոգին Մուսա-լեռ բարձրաձան եւ քաջաբար կռուեցան աւելի քան 40 օր։

Մուսա լերան ինքնապաշտպանութիւնը կը ղեկավարէր Մովսէս Տէր Գալուստեան։ 12-16 տարեկան պատանիներ իրենց կեանքը վտանքելով լուրեր կը բերէին։ Ձայնասփիւր եւ հեռախօս չկար այդ օրերուն։ Վերջապէս Սեպտեմբեր 10-ին Միջերկրական Ծովէն Ֆրանսական նաւ մը կը հասնի եւ կը փոխադրէ իրենց դէպի Եգիպտոս։

Աւստրիացի գրող «Ֆրանս Վերֆէլ» հայերու պայքարէն ներշնչուած գրած է «Մուսա լերան 40 օրերը» եւ այսօր մաս կը կազմէ Հայոց Ցեղասպանութեան գրականութեան։

Պատկերասրահ Խմբագրել

Տե՛ս նաեւ Խմբագրել

  • Մուսա լերան հերոսամարտ
  • Մուսա լերան քառասուն օրերը (ստեղծագործութիւն)
  • Մուսա լերան 40 օրերըը (ներկայացում)
  • Մուսա լերան հերոսամարտի Յուշարձան (Մուսալեռ)