Յարութիւն Սվաճեան
Յարութիւն Սվաճեան (1831[1], Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն - 1874[1], Կոստանդնուպոլիս)՝ 19-րդ դարու հայ յառաջադէմ մտաւորական, «Մեղու» պարբերականի հիմնադիրն ու խմբագիրը։
| Յարութիւն Սվաճեան | |
|---|---|
| Ծնած է | 1831[1] |
| Ծննդավայր | Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մահացած է | 1874[1] |
| Մահուան վայր | Կոստանդնուպոլիս |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Օսմանեան Կայսրութիւն |
| Մասնագիտութիւն | Խմբագիր |
| Աշխատավայր | Մեղու |
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Սվաճեան ծնած է Պոլիս։ Ան թէպէտ չէ կարողացած ստանալ կանոնաւոր կրթութիւն, սակայն ինքնաշխատութեամբ ձեռք բերած է լայն տեսական պատրաստութիւն ու դարձած է արեւմտահայ յառաջադէմ մտաւորականութոան ականաւոր ներկայացուցիչը։ Սվաճեան համարձակօրէն կը պայքարէր կղերա-ֆէոտալական հոսանքի եւ այլ հակաժողովրդական, պահպանողական խումբերու դէմ։ Այդ պատճառով ալան բազմիցս հալածանքներու ենթարկուած է թուրք պաշտօնեաներու, ազգադաւ հայ հարուստներու ու մտաւորականների կողմէ։ Եղած է Միքայէլ Նալբանդեանի համախոհը[2]։
Սվաճեան Կ.Պոլսոյ մէջ՝ 1856-ին, հիմնած եւ խմբագրած է «Մեղու» պարբերականը (1856-1874)։ «Մեղու» պարբերականին մէջ հատարակած է Նալբանդեանի յեղափոխական դյառաջադիմական գաղափարներով տոգորուած յօդուածները։
Սվաճեանի խմբագրած «Մեղու»ն արեւմտահայ իրականութեան մէջ կարեւոր դեր կատարած է ինչպէս հակաժողովրդական հոսնքներու դէմ մղած պայքարին մէջ, այնպէս ալ աշխարհիկ գրականութեան ստեղծման, գիտութեան, լուսաւորութեան ու կրթութեան տարածման գործին մէջ։ Միքայէլ Նալբանդեան յայտարարած է.
|
«Մեղուն» կենդանի ժողովրդի մաքուր բերանն է, ազգերի ցաւերի ու ուրախութեան ճշմարտապէս յայտարարը։ | 
|
1872-1874 թուականներուն «Մեղուն» շարունակած է հրատարակել Յակոբ Պարոնեանը։
Գրականութիւն Յ. Սվաճեանի մասին Խմբագրել
- Հայ նոր գրականութեան պատմութիւն, հատոր 2 (հատորին մէջ զետեղուած է «Յարութիւն Սվաճեան» գլուխը, որ գրած է Ասատուր Ասատրեանը), Երեւան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1962, 516 էջ։
- Ասատուր Ասատրեան, Յարութիւն Սվաճեան, Երեւան, 1967, 238 էջ։
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
Աղբիւրներ Խմբագրել
- Թ. Գ. Ճուհարեան «Հայ Գրականութիւն», 1990 թ, «Լոյս» հրատարակչութիւն։