Սպիտակաւոր Սուրբ Աստուածածին եկեղեցի
| Ուիքիփետիայի՝ ազատ հանրագիտարանի կողմէն Ուշադրութի՛ւն, այս յօդուածը աղբիւրներու կարիք ունի։ |
Սպիտակաւոր Ս․ Աստուածածին Եկեղեցի, տասնըչորրորդ դարու սկիզբը Օրբելեան իշխանները, որպես հոգեւոր կեդրոն եւ տոհմական տապանատուն, հիմնած են Ուրցաձորի Ս․ Յոհվաննէս Կարապետ վանքը, որուն Սպիտակաւոր Ս․ Աստուածածին եկեղեցին կառուցած է Իվան Զաքարեանի դուստրը՝ Գոնցան։ Եկեղեցիի շինարարական արձանագրութիւններուն համաձայն՝ Գոնցան, որ ամուսնացած էր Ջալալ Օրբելեանի հետ, 1301 թուականին շինարարական գործունէութիւն ծաւալած է վանքի առաջին վանահօր՝ Կիրակոս վարդապետի հսկողութեամբ եւ կառուցած է գլխաւոր Սպիտակաւոր Ս․ Աստուածածին եկեղեցին։ Գոնցան եկեղեցիին նուիրած է Քալաս գիւղը, ինչպէս նաեւ այգիներ, ջրաղացներ եւ ձիթահանք։ Պահպանուած է նաեւ եկեղեցիի ճարտարապետին անունը՝ Բուտ։ Յուշարձանախումբի կառոյցները սպիտակաւուն քարերէ են, հաւանաբար այդ պատճառով է որ կոչուած է Սպիտակաւոր։