Համակարգչային Պատմութեան Թանգարան
Համակարգչային պատմութեան թանգարան (անգլերէն՝ Computer History Museum), 1996-ին ԱՄՆ-ի Քալիֆորնիա նահանգի Մաունթին Վիու քաղաքին մէջ հիմնադրուած թանգարան։ Թանգարանը նուիրուած է տեղեկատուական դարաշրջանի հաշուողական արհեստագիտութեան պատմութիւններու եւ նմուշներու պահպանման ու ներկայացման, հաշուողական յեղափոխութեան ուսումնասիրութեան ու հասարակութեան վրայ անոր ունեցած ազդեցութեան,
Պատմութիւն
ԽմբագրելԹանգարանին ստեղծման պատմութիւնը սկիզբ կ'առնէ 1968-ին, երբ ամերիկացի ելեկտրական արհեստագիտութեան պատասխանատու Կորտըն Պէլ կը սկսի պատմական հաւաքածուն կազմելու որոնողական աշխատանքները։ Նոյն ժամանակաշրջանին ուրիշները կը փորձէին պահպանել Whirlwind համակարգիչը։ Թանգարանային նախագիծի առաջին ցուցադրումը տեղի կ'ունենայ 1975-ին, «Digital Equipment Corporation»-ի նախասրահի վերարկուներու հանդերձարանին մէջ։ 1978-ին թանգարանը (այժմ՝ Թուային Համակարգիչներու Թանգարան (TDCM)) կը տեղափոխուի Մասաչուսէթսի Մալպարաու քաղաքի «Digital Equipment Corporation»-ի նախասրահը։ 1979-ին Թուային Համակարգիչներու Թանգարանին մէջ (TCM) առաջին դասախօսութիւնը կը կարդայ Մորիս Ուիլքս։
1982-ին Թուային համակարգիչներու թանգարանը կը միաւորուի Պոսթընի համակարգչային թանգարանին եւ 1984-ին կը տեղափոխուի Պոսթընի Թանգարանային նաւակայան։
1996/1997 թուականներուն Սիլիքոն Հովիտին մէջ կը ստեղծուի Թուային Համակարգիչներու Թանգարանի պատմութեան կեդրոն (TCMHC)։ ՆԱՍԱ-ն կերդոնի համար տարածք կ'ապահովէ Մոֆֆեթ զինուորական օդակայանի տարածքին մէջ (հին շէնքը, որ նախապէս եղած է ռազմածովային կահոյքի կեդրոնատեղի) եւ Թուային Համակարգիչներու Թանգարանէն մեծ թիւով նմուշներ կը տեղափոխուին այնտեղ.
1999-ին Թուային Համակարգիչներու Թանգարանն ու պատմութեան կեդրոնը կը միաւորուին եւ թանգարանը կը դադրի գործելէ։ Հոն գտնուող ցուցանմուշները 2000-ին կը տեղափոխուին Թուային Համակարգիչներու Թանգարանի պատմութեան կեդրոն։ Թուային Համակարգիչներու Թանգարան անուանումը 2000-ին կը պահպանէ Պոսթընի Գիտութեան Թանգարանը, իսկ Թուային Համակարգիչներու Թանգարանի պատմութեան կեդրոնը կը փոխէ իր անունը եւ կը դառնայ Համակարգչային Պատմութեան Թանգարան (CHM)։
2003-ին հանրութեան համար կը բացուի Համակարգչային Պատմութեան Թանգարանի նոր շէնքը, ուր նախապէս կը գտնուէր Silicon Graphics-ը[1][2]։
Հաւաքածոյ Եւ Ցուցադրութեան Տարածք
Խմբագրել
Համակարգչային Պատմութեան Թանգարանը ունի աշխարհի հաշուողական արհեստագիտութեան մեծագոյն եւ ամէնէն նշանակալի հաւաքածոն (Գերմանիոյ Պատերպորն քաղաքի Հայնց Նիքստորֆ թանգարանին մէջ կը ցուցադրուին աւելի շատ նմոյշներ, սակայն ունի աւելի փոքր հաւաքածոյ[3])։ Հաւաքածոն կը ներառէ եզակի ու հազուագիւտ առարկաներ, օրինակ՝ Cray-1 գերհամակարգիչը, ինչպէս նաեւ Cray-2, Cray-3, Եութայի թէյամանը, Neiman Marcus ընկերութեան 1969-ի խոհանոցային համակարգիչը, Apple I-ը, Google-ի առաջին սերունդի ուէպ-սըրվըրներու նմուշներ[4]։ Հաւաքածոն կը ներառէ շուրջ 90000 նմուշ՝ լուսանկարներ եւ ֆիլմեր, ինչպէս նաեւ 1200 մ ցուցակագրուած փաստաթղթաւորում եւ քանի մը հարիւր կիկապայթ ծրագրային ապահովում։ Համակարգչային պատմութեան թանգարանի բանաւոր պատմութեան ծրագիրը հաշուողական, ցանցային պատմութեան վերաբերեալ կ'իրականացնէ տեսա-հարցազրոյցներ (2016-ի տուեալներով եղած են շուրջ 700)։
2300 մ 2 տարածք գրաւող «Յեղափոխութիւն. Հաշուողական Տեխնիկայի Առաջին 2000 Տարիները» ցուցահանդէսը բացուած է 13 Յունուար 2011-ին։ 20 սրահներու մէջ կը ներկայացուի հաշուողական արհեստագիտութեան պատմութիւնը աբակէն մինչեւ համացանց։ Ցուցադրութեան ամբողջ հաւաքածոն հասանելի է նաեւ առցանց[5][6][7]։
Անդամներ
ԽմբագրելՀամակարգչային Պատմութեան Թանգարանի անդամները բացառիկ իրենց գաղափարներով փոխած են աշխարհը եւ իրենց ազդեցութիւնը ձգած են ապրող իւրաքանչիւր մարդու վրայ։ Թանգարանի առաջին անդամը եղած է Կրէյս Հոփերը (1987)։ 2015-ի տուեալներով, անդամներուն թիւը կը հասնի 70-ի[8]՝
- Կրէյս Հոփեր, 1987
- Ճեյ Ֆորեսթըր, 1995
- Կապոր Միչ, Թէն Օլսըն, 1996
- Տենիս Ռիչչի, Քէն Թեմփսըն, Ճոն Պեկուս, Սթիւ Ուոզնիաք, 1997
- Ճին Ամտալ, Տոնալտ Կնութ, Կորտըն Մուր, 1998
- Ալան Քէյ, Ճոն Մաքարթի, Քոնրատ Ցուզէ, 1999
- Ֆրենսիս Էլիզապէթ Ալեն, Ուինթըն Սերֆ, Թոմ Քրիլպերն, 2000
- Ֆրետերիք Պրուքս, Ճին Սամեթ, Մորիս Ուիլքս, 2001
- Կեշք Չարլզ, Ճոն Ուարնոք, Ճոն Քոք, Միտ Քարվըր, 2002
- Թիմ Պերնըրս Լի, Տէյւիտ Ուիլըր, Կորտըն Պել, 2003
- Տանիէլ Պրիքլին, Ռոպերթ Ֆրենքսթոն, Նիքլաուս Վիրթ, 2004
- Փօլ Պերան, Տուկլաս Էնկելպըրտ, Ալան Շուկարթ, Այվեն Սազերլենտ, 2005
- Չարլզ Անթընի Ռիչըրտ Հաուըր, Էլիըթ Ռոպըրտ, Պաթլըր Լեմփսոն, Լի Մարվին, 2006
- Ճոն Հենեսի, Տէյւիտ Փաթերսըն, Մարիս Չանկ, Չարլզ Թեքըր, 2007
- Ճին Պարթիկ, Ռոպերթ Պետքալֆ, Լինուս Թորվալտս, 2008
- Ֆետերիքքօ Ֆաճին, Թետ Հոֆ, Մազոր Սթենլի, Շիմա Մասաթոշի, Տոնալտ Տ. Չամպերլին, Ռոտերթ Էւերեթ, 2009
- Ուիթֆիլ Տիֆի, Մարթին Հելման, Ռալֆ Մերքլ, Պիլ Ճէյ, 2011
- Ֆերնանտօ Խոսէ Քորպաթօ, Էտուըրտ Ալպերթ Ֆէյկենպաու, Սթիւ Ֆարպըր, Սոֆի Ուիլսըն, 2012
- Էտ Քեթմըլ, Հէրի Հասքի, Ռոպըրթ Թէյլըր, 2013
- Լին Քոնվէյ, Ճոն Քրաուֆորտ, Այրվին Մ. Ճէյքըպս, 2014
- Պիորն Ստրաուստրուպ, Չարլզ Ուիլիամ Պախման, Էւելին Պերեզին, 2015
- Տէյվ Քաթլըր, Լի Ֆելսընշտէյն, Ֆիլ Մուրպի, 2016
Տես Նաեւ
ԽմբագրելԳրականութիւն
Խմբագրել- Bell, Gordon (2011). Out of a Closet։ The Early Years of the Computer [x]* Museum. Microsoft Technical Report MSR-TR-2011-44.
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Bell, Gordon (2011).
- ↑ Backgrounder Press release on the Computer History Museum
- ↑ Heinz Nixdorf Museum
- ↑ How Google Works David F. Carr, Baseline.com, July 6, 2006
- ↑ Wollan Malia (2011-01-13)։ «Computer History Museum Unveils Its Makeover»։ The New York Times
- ↑ Bilton Nick (2010-01-14)։ «Bits Pics: The Computer History Museum»։ Նյու Յորք Թայմս։ արտագրուած է՝ 2011-01-15
- ↑ «Computer History Museums Major New Exhibition Opens January 12th 2011»։ Computerhistory.org։ արտագրուած է՝ 2011-01-15
- ↑ Computer History Museum Hall of Fellows