- Ուիքիփետիա

Ազատ հանրագիտարան, որ կրնայ խմբագրուիլ ոեւէ անհատի կողմէ։

Ներկայիս ունինք 8636 արեւմտահայերէն յօդուած։

Ամսուան Յօդուածը

Ամանոր, Կաղանդ, տօն, կը նշուի տարբեր ժողովուրդներու կողմէ ընդունուած օրացոյցին ընթացիկ տարուան վերջին օրուան եւ յաջորդ տարուան առաջին օրուան գիշերը։

Նոր Տարին նշելու սովորութիւնը գոյութիւն ունէր Ք.Ա. 3-րդ հազարամեակին Միջագետքի մէջ։

Ամանորին կը նշուի տարուան սկիզբը։ Տարին ժամանակի սահմանն է։ Ասիկա այն ժամանակաշրջանն է, որու ընթացքին Երկիր մոլորակը ընդհանուր պտոյտ մը կը կատարէ Արեւուն շուրջ։ Երկիրին կատարած շրջապտոյտը հաւասար է 934 միլիոն Քիլոմեթրի, որ կը կատարուի մեծ արագութեամբ։

Աշխարհի երկիրներուն մեծ մասը Ամանորը կը նշէ 1 Յունուարին, որ, ըստ Գրիգորեան օրացոյցին, տարուան առաջին օրն է։ Կարգ մը երկիրներ Ամանորը կը տօնեն ըստ Լուսնային օրացոյցին․․․Աւելին⇒

Արդեօք Գիտէ՞ք

աշխարհի ամէնէն խորունկ լողաւազանը

․․․ որ գոյութիւն ունի ջերմաստիճան մը, ուր ամէն ինչ կը կենայ, նիւթը կ'անշարժանայ: Նիւթերը կազմող անդամներուն եւ մասնիկներուն արագութիւնը կ'ոչնչանայ: Այս ջերմաստիճանը 273,15-ն է. անիկա կը կոչուի բացարձակ զերօ:
․․․ որ առաջին անասունները, որոնք անջրպետ ղրկուեցան, պտուղի մանր ճանճեր էին:
․․․ որ աշխարհի ամէնէն խորունկ լողաւազանը կը գտնուի Իտալիոյ մէջ: Անիկա կոչուած է «Տիփ ճոյ» (խորունկ ուրախութիւն) եւ ունի 40 մեթր խորութիւն։
․․․ որ շերեփուկները կրնան ջուրին մէջ ապրիլ մինչեւ երկու տարի:

Նախագիծեր

Ի՞նչ է Ուիքիփետիան

Ուիքիփետիան ազատ բովանդակութիւն ունեցող, անվճար եւ բազմալեզու առցանց հանրագիտարանային նախագիծ է, որ կը հովանաւորուի Ուիքիմետիա Հիմնադրամին կողմէ։

Ուիքիփետիա անունը կազմուած է «Ուիքի» բառէն (համագործակցաբար կայքէջեր ստեղծելու յատկացուած գործիքի անուն, ինչպէս նաեւ՝ հաուայեան լեզուով «արագ» բառը) եւ յունարէն «էկիքլոփետիա» (հանրագիտարան) բառին «փետիա» (յունարէն լեզուով՝ կրթութիւն) մասէն։

Ուիքիփետիա նախագիծը ստեղծուած է 2001-ի Յունուարին, Ճիմմի Ուէյլզի եւ Լէրի Սէնկըրի կողմէ։ Հանրագիտարանը կը պատկանի Ուիքիմետիա Բարեգործական Հիմնադրամին, որ նուիրատուութիւններէ գոյացած հասոյթը կը յատկացնէ Ուիքիփետիայի եւ այլ քոյր նախագիծերու զարգացման։ Հանրագիտարանին երեսուն միլիոնէ աւելի յօդուածները, որոնց շարքին՝ 7800-է աւելի արեւմտահայերէնով յօդուածները ստեղծուած են կամաւոր խմբագիրներու կողմէ։

1 Ապրիլ 2019-էն սկսեալ Արեւմտահայերէն Ուիքիփետիան ունի իր առանձին հարթակը։

Ամսուան Իրադարձութիւնները

Նոյեմբեր 2021-ին հաշմանդամ Ողիմպիական ախոյեան լողորդ Թէօ Քարին, Ողիմպիական ախոյեան լողորդ Մալիա Սեթելլա եւ արկածախնդիր Մաթիը Ուիթվոեթ լողալով եւ առանց ոչ մէկ օգնութեան պիտի կտրեն Փերուի Թիթիքաքա լիճը:
Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարի պաշտօնին առաջադրուած թեկնածու Էնթընի Պլինքըն փափաք յայտնած է աշխատելու Միացեալ Նահանգներու եւ Յունաստանի միջեւ անվտանգութեան կապն առաւել եւս ամրապնդելու ուղղութեամբ:
Իտալիոյ ֆութպոլի ախոյեան եւ փորթուգալցի միջազգային յառաջապահ Քրիսթիանօ Ռոնալտօ, դարձաւ ֆութպոլի պատմութեան բոլոր ժամանակներու լաւագոյն ռմբաձիգը` պաշտօնական մրցումներու ընթացքին նշանակելով իր 760-րդ կոլը:
«Մանուկներու յատուկ խաղաղութեան Նոպէլեան Մրցանակ»ին արժանացած է 17 տարեկան պանկլատեշցի Սատաթ Ռահման։ Ան կ՛աշխատի երաշխաւորել համացանցի ապահովութիւնը եւ ստեղծած է հեռաձայնի յաւելուած մը, որ կ՛օգնէ Պանկլատէշի պատանիներուն՝ համացանցին վրայի վտանգները դիմարաւելու։ Այս մրցանակը, հիմնուած՝ 2005-ին, կը վարձատրէ մանուկներուն իրաւունքներուն համար աշխատող 18 տարեկանէն աւելի փոքր անձ մը։