Մազդէականութիւն
Մազդէականութիւն[1]՝ շարք մը հին իրանական կրօններու անուանումն է, որոնք նախորդած են զրադաշտականութեան: Որոշ աղբիւրներու մէջ սխալմամբ կը համեմատուի զրադաշտականութեան հետ: Ի տարբերութիւն զրադաշտականութեան, մազդէականութեան մէջ Ահուրա Մազդան մէկն է աստուածներէն, հաւասար Միթրային[2]: Մազդէականութիւնը, միասին վեդականութեան հետ, կը պատկանի հնդիրանական կրօններուն, որոնք ունին ընդհանուր դիցաբանութիւն, ծէսեր եւ նման անուններ որոշ աստուածներու եւ հերոսներու:
Ահուրա Մազդայի կերպարը մազդէականութեան մէջ
ԽմբագրելԱհուրա Մազդայի պաշտամունքը, ինչպէս կը կարծեն որոշ պատմաբաններ զրադաշտականութեան, չէր մշակուած Զրադաշտի կողմէ, ան գոյութիւն ունէր նաեւ մարգարէի քարոզէն առաջ: Ցէների կարծիքով, զրադաշտականութենէն առաջ Ահուրան, անկասկած, կապուած էր նաեւ ճշմարտութեան գաղափարին կամ որոշ «տիեզերքի կարգաւորուածութեան» պատկերացման, ինչպէս նաեւ ջուրերուն, լոյսին կամ արեւին հետ[3]:
Այլ հոսանքներ մազդէականութեան
ԽմբագրելՄազդէականութեան հիւսիսային ճիւղը ժամանակակից պատմական գիտութեան մէջ յայտնի է որպէս թուրանական կրօն: Որոշ հետազօտողներ մազդէականութեան այլ ճիւղ՝ հարաւ-արեւելեան, կը տեսնեն տարածուած Թիբեթի աւանդական կրօնը՝ պոնը, սակայն գիտնականներու մեծամասնութիւնը կը մերժէ այս տեսակէտը[4]:
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ Kiwlēsērean Babgēn (1909)։ Եղիշէ: քննական ուսումնասիրութիւն (հայերեն)։ Mkhitʻarean Tparan
- ↑ Бойс М. Зороастрийцы. СПб.: Петербургское востоковедение, 2003, С. 30.
- ↑ Zaehner R.C. The dawn and twilight of Zoroastrianism. New York, 1961, Р.74-75.
- ↑ Философия буддизма: энциклопедия // Редакционная коллегия: M. Т. Степанянц (ответственный редактор), В. Г. Лысенко (заместитель ответственного редактора), С. М. Аникеева, Л. Б. Карелова, А. И. Кобзев, А. В. Никитин, A.A. Терентьев. — Институт философии Российской академии наук. 2011 г.