Մարկօ Ֆոնթէյն
Մարկօ Ֆոնթէյն, (անգլ.՝ Dame Margot Fonteyn, 18 Մայիս 1919[2], Reigate, Սիւրէյ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի եւ Իրլանտիայի միացեալ թագաւորութիւն - 21 Փետրուար 1991[3], Փանամա, Փանամա), պալէթի պարուհի, Լոնտոնի Արքայական պալէթի առաջատար պարուհի, Ռուտոլֆ Նուրիեւի զուգընկերուհին, Փանամացի իրաւաբան եւ դիւանագէտ Ռոպերթօ Արիասի կինը:
| Մարկօ Ֆոնթէյն անգլերէն՝ Margot Fonteyn | |
|---|---|
 | |
| Ծննդեան անուն | անգլերէն՝ Margaret Evelyn Hookham |
| Նաեւ յայտնի է իբրեւ | Margot Fontes[1] եւ Margot Fonteyn-Arias[1] |
| Ծնած է | 18 Մայիս 1919 |
| Ծննդավայր | Reigate, Սիւրէյ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի եւ Իրլանտայի միացեալ թագաւորութիւն |
| Մահացած է | 21 Փետրուար 1991 |
| Մահուան վայր | Փանամա, Փանամա |
| Քաղաքացիութիւն |
 Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիայի եւ Իրլանտայի միացեալ թագաւորութիւն |
| Ուսումնավայր | Արքայական բալետի դպրոց? |
| Մասնագիտութիւն | Royal Ballet School? |
| Գործունէութիւն | պարուհի, պարուսոյց, պալէ պարող եւ նորաձեւութեան հնարիչ |
| Աշխատավայր |
American Airlines? Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական բալետ? |
| Ամուսին | Roberto Arias? |
Կենսագրութիւն Խմբագրել
Մարկօ Ֆոնթէյնը պալէթով սկսեր է զբաղուիլ չորս տարեկանին՝ Կրէյս Պոսուսթոյի մօտ: Ութ տարեկանին ընտանիքին հետ տեղափոխուեր է Շանհայ, ուր հայրը կ՛աշխատէր ծխախոտի գործարանի մէջ որպէս ճարտարարագէտ: Այստեղ ուսումը կը շարունակէ ռուսաստանէն արտագաղթած Գէորգի Կոնչարովի տաղաւարին մէջ:
1933 թուականին, տասնչորս տարեկանին, Մարկոն մօր հետ վերադարձեր է Լոնտոն: Ան ուսաներ է Նինեթ տը Վալուայի պալէթի տաղաւարին մէջ, ուր իր ուսուցիչներն էին Օլկա Փրիոպրաժենսքայան եւ Մաթիլտա Քշեսինսքայան: Յաջորդ տարի՝ 1934 թուականին,ան առաջին անգամ բեմ դուրս եկաւ որպէս Արքայական պալէթի թատերախումբի անդամ, որը կը ղեկավարէր տե Վալուան: Երիտասարդ կատարողը իր պարի նրբութեամբ անմիջապէս դուր եկաւ ինչպէս քննադատներուն, այնպէս ալ հանրութեանը: Այն բանէն յետոյ, երբ առաջատար պարուհի Ալիսիա Մարքովան լքեց թատերախումբը, Մարկոն գրաւեց անոր տեղը: Ըլլալով մենապարող, ան կը պարէր այնպիսի պալէթներու մէջ, ինչպէս՝ «Կարապի լիճ», «Ժիզել», «Քնած գեղեցկուհին» եւ այլն: Մարկոն իր բոլոր դերերը կը մշակէր Վերա Վոլքովայի հետ, վերջինիս լոնտոնեան տաղաւարին մէջ։ Վոլքովան Ֆոնթէյնի համար դարձաւ այն պալէթի ուսուցիչը, որ օգնեց ամբողջովին բացայայտել անոր բեմական տաղանդը[4]։
Պատերազմէն յետոյ ան պարեց Ֆրետերիք Էշթոնի «Տաֆնիս եւ Քլոէ» (1951), «Սիլվիա » (1952), «Ունտինա» (1958) պալէթային ներկայացումներուն մէջ: Վերջին ներկայացումը պարեր է Մոսկուայի Պոլշոյի թատրոնի բեմի վրայ ԽՍՀՄ շրջագայութեան ժամանակ (1961):
Զուգապար Նուրիեւի հետ Խմբագրել
1961 թուականին, Մարկօ Ֆոնթէյնը 42 տարեկաին հանդիպեցաւ 23-ամյա Ռուտոլֆ Նուրիեւին: Ան ժամաներ էր Լոնտոն՝ Ֆոնթէյնի կողմէն կազմակերպուած բարեգործական համերգին, որը նուիրուած էր Արքայական պարարուեստի ակադեմիային: Հակառակ անոր, որ Մարկոն այդ ժամանակ կը պատրաստուէր աւարտել իր բեմական ասպարէզը, սակայն անձնական հանդիպումէն յետոյ անոնք որոշեցին փորձել միասին պարել: Ելոյթ ունենալով «Ժիզել» պալէթի մէջ՝ անոնք աննախադէպ յաջողութիւն ունեցան։ Երբ արուեստագէտները բեմ դուրս եկան խոնարհուելու, անոնց դիմաւորեցին բուռն ծափահարութիւններով:
|
«Նուրիեւի զգայական եռանդը իտէալական հակադրութիւն էր Ֆոնթէյնի արտայայտիչ անբիծութեանը, որը ծնուած էր կիրքի եւ եթերային նրբագեղութեան չօգտագործուած պաշարներէն» - Տիանա Սոլվէյ
|
|
1963 թուականին Էշթոնը Ֆերենց Լիսթի երաժշտութհան հիման վրայ բեմադրեց «Մարկարիթան եւ Արմանը» պալէթը՝ յատուկ իրենց համար:
Ռուտոլֆը եւ Մարկոն միասին պարեցին աւելի քան տասնհինգ տարի, շրջագայելով աշխարհով մէկ եւ ելոյթ ունենալով տարբեր թատրոններուն մէջ: Հակառակ տարիքային մեծ տարբերութեանը, դասական պարի պատմութեան մէջ անոնց զուգապարը կը նկատուէր ամենալաւագոյններէն մէկը:
Մարկօ Ֆոնթէյնը իր բեմական ասպարէզը աւարտեց 1970-ականներու վերջաւորութեան:
Անձնական կեանք Խմբագրել
1955 թուականին Ֆոնթէյնը ամուսնացավւԲրիտանիոյ մէջ Փանամայի դեսպան Ռոպերթօ Արիասի հետ: Հարսանիքէն երկու տարի անց ամուսինը իր հայրենիքին մէջ անյաջող քաղաքական յեղաշրջման փորձ կազմակերպեց: Այդ պահուն Մարկոն վերադարձեր էր շրջագայութիւնէն, ուստի զինք եւս ձերբակալեցին գործին մասնակցելու կասկածանքով: Յաջորդ օրը զինք ազատ արձակեցին եւ արտաքսեցին Մայամի: 1965 թուկանին Արիասի վրայ մահափորձ կատարեցին, որմէ յետոյ ան կաթուածահար մնաց մինչեւ կեանքի վերջ: Մարկոն վճարեց անոր բոլոր ծախսերը եւ երկար տարիներ զայն խնամեց:
Մարկօ Ֆոնթէյնը կեանքի վերջին տարիները անցուց Փանամայի իր ագարակին մէջ: Ան մահացաւ 21 Փետրուար 1991-ին՝ քաղցկեղէն: Իր ցանկութեան համաձայն, ամուսինին հետ մէկտեղ թաղուած է նոյն գերեզմանին մէջ։ Ռուտոլֆ Նուրիեւը մահացաւ իրմէ 2 տարի անց։
Ճանաչում Խմբագրել
1954 թուականին Մարկօ Ֆոնթէյնին շնորհուեցաւ Բրիտանական կայսրութեան շքանշանակրի տիտղոս: 1981-1990 թուականներուն եղաւ Տարհեմի համալսարանի պատուաւոր համալսարանապետ:
1979 թուականինին, իր 60-ամեակի առիթիվ, Եղիսաբէթ Երկրորդ թագուհիի համաձայնութեամբ, արժանացաւ «Prima ballerina assoluta» կոչումին:
1996 թուկանին Մեծ Բրիտանիայի փոսթը նամականիշ հրատարակեց իր պատկերով:
Ֆիլմագրութիւն Խմբագրել
1989 թուականին Ֆոնթէյնը նկարահանուեցաւ «Մարկօ Ֆոնթէյն» վաւերագրական կենսագրական ֆիլմի մէջ անգլերէն՝ (The Margot Fonteyn Story):
Ծանօթագրութիւններ Խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ Fonteyn (1919-1991)
- ↑ Dame Margot Fonteyn
- ↑ Zoë Anderson The Royal Ballet. 75 years. — Faber and Faber. — 354 с.