Մշակիչ
Մշակիչ (անգլերէն՝ Processor) կամ Կեդրոնական մշակիչ հանգոյցը (ԿՄՀ) (անգլերէն՝ Central Processing Unit (CPU)) համակարգիչին սարքերէն մէկն է, որ մեքենայական հրահանգները կ'իրականացնէ։ Համակարգչային աշխարհին մէջ այս սարքը սկսած է օգտագործուիլ 1960-ականներէն սկսեալ։ Մշակիչին ձեւը եւ կառոյցը փոխուած են առաջին տարբերակներէն սկսեալ, բայց անոր հիմնական գործածութիւնը մեծ մասամբ մնացած է նոյնը։
Ժամանակակից մշակիչները բաւական փոքր են, ուղղանկիւն (յաճախ քառակուսի) եւ ունին բազմակի մետաղական միացութիւններ[1]։
Քանի որ ժամանակակից մշակիչները մեծ քանակութեամբ ջերմութիւն կ'արտադրեն եւ չափազանց կը տաքնան, հարկ է անոնց ջերմաստիճանը նուազեցնել համապատասխան օդափոխիչներով կամ օդափոխման համակարգերով եւ ծածկուին ջերմատախտակներով ու ջերմային մածուկով[2]:
Կեդրոնական Մշակիչ Հանգոյցը
ԽմբագրելԿեդրոնական Մշակիչ Հանգոյցը կը կատարէ թուաբանական եւ տրամաբանական գործողութիւններուն մեծ մասը եւ կ'ապահովէ համակարգիչին տարբեր գործիքներուն հետ կապը։ Անոր հաշուագիրներուն ճամբով կը փոխուին համակարգիչին տուեալները։ Կեդրոնական Մշակիչ Հանգոյցը համակարգիչին այլ սարքերուն հետ կապուած է քանի մը տուեալներով, ինչպէս՝ յիշողութեան հաշուագիրը, 64 կարգանի Intel Pentium-ը եւ հրամաններու սարքը, որ կրնայ պահել 32, 64, 128 «պայթ»եր։
Կեդրոնական Մշակիչ Հանգոյցը կ'աշխատի ժամացոյցի սկզբունքով։
Socket Մշակիչը (CPU) կը տեղադրուի մայր «տախտակ»ին վրայ։ Կը տարբերի ոտքերուն քանակով։ Օրինակ, socket 478, socket 939, socket AM/AM2 եւ այլն։ Մշակիչները համատեղելի են միայն նոյնատիպ «socket» ունեցող մայր «տախտակին» (motherboard) հետ։
Intel Celeron Intel-ը ընկերութեան կողմէ ստեղծուած «Pentium» մշակիչին թոյլ տարբերակն է։ Կ'արտադրէ 266 Mhz-էն մինչեւ 2800 Mhz յաճախականութեամբ, տարբեր socket-ներ (socket 478, FC-PGA2, PPGA, …), տարբեր արհեստագիտական օրինաչափութիւններով (250 nm - 130 nm), սարքին արագութիւնը (bus speed) 66-400 Mhz. է։ Այս մշակիչները 32-պայթային (bit) են։ Ամէնէն արագ գործող մշակիչներն են՝ socket 478 - Intel Celeron 2,8 Ghz (400Mhz (bus), 128 Kb Cache), socket LGA775 - Celeron D365 3.6 Ghz (533Mhz (bus), 256Kb Cache)։
Ներկայիս կ'արտադրեն նոր Celeron D մշակիչ Intel Core2 Duo 65 nm արհեստագիտութեան հիման վրայ, որոնք կը մրցին իրենց արտադրողականութեամբ նոյնիսկ Pentium 4 սերունդին հետ։ Նշուած են իբրեւ Celeron 420, 430, 440 - 2.0 GHz (800MHz (bus) 512Kb, socket LGA775)։ 23 Փետրուար 2008-ին կ'արտադրէ նաեւ երկբջիջ Celeron (Dual Core) E1200, E1300, E1400 - 2.0 GHz (800 MHz (bus) 2*256Kb, socket LGA775) ձեւերը, որոնք ըստ փորձարկումներու, շատ քիչ կը զիչին Intel Dual Core «series»ի մշակիչներուն, զգալիօրէն գերազանցելով P4 մշակիչները։
Intel Pentium 4 Intel ընկերութեան կողմէ ստեղծուած Pentium մշակիչներու չորրորդ սերունդը ունի տարբեր ենթասերունդներ։ Կ'արտադրէ 1,3 Ghz-ից մինչեւ 3,8 Ghz յաճախականութեամբ, LGA775, socket478 եւ socket423 socket-ներ, տարբեր գործընթացով (180nm- 90nm), սարքին արագութիւնը (bus speed) 400/533/800 Mhz. է։ Նշման թիւերը՝ 505-ից 672։ Ամէնէն արագ մշակիչներէն մէկն է Intel Pentium 4, 670 3,8 Ghz, 800Mhz (bus), 2 Mb Cache, socket LGA775։
P4 մշակիչները արտադրուած են երեք սերունդով՝
ա. Intel ընկերութեան կողմէ ստեղծուած Pentium Northwood «series»-ի մշակիչները ունին 478 ոտք։ Հիմնական շրջագիծերն են՝ 333MHz-էն 533MHz։ Արտադրութենէն դուրս կը դրուին 2003-ին։
բ. Intel մշակիչ Pentium Prescott «series»ի մշակիչները ունին 478 եւ LGA 775 ոտք։ Հիմնական շրջագիծերն են՝ 533MHz-էն 800MHz։ 478 socket-ը արտադրութենէն դուրս կը մղուին Յունուար 2006-ին։ Կարգ մը պարագաներու LGA 775s մշակիչները կը կոչուին Pentium 5, թէեւ P5 մշակիչ չեն արտադրեր։
գ. Intel մշակիչ Pentium D (Dual Core) մշակիչները երկբջիջ են։ Կ'արտադրեն 2,66 Ghz-էն մինչեւ 3,6 Ghz յաճախականութեամբ, LGA 775 socket, 90nm եւ 65nm արհեստական մշակիչներով, սարքին արագութիւնը (bus speed) 533/800 Mhz. է։ Նշման թիւերը՝ 805-էն 960։ Այս մշակիչները 32 եւ 64-պայթային են։ Ամէնէն արագ մշակիչն է Intel Pentium D 960 3,6 Ghz, 800Mhz (bus), 4 (2x2) Mb Cache, socket LGA 775։
«Intel Dual Core Intel» Ընկերութեան Կողմէ «Centrino» Արհեստագիտութեան Հիմքին Վրայ Ստեղծուած Մշակիչներու Նոր Սերունդ
ԽմբագրելԵրկբջիջ են, մէկ «ադամանդ»ի վրայ տեղաբաշխուած է երկու մշակիչ։ Ունին 775 հենք։ Կ'արտադրեն 1,6 Ghz-էն մինչեւ 2.6 Ghz յաճախականութեամբ, LGA775 socket, 65nm արհեստագիտական գործընթացով, սարքին արագութիւնը (bus speed) 800 Mhz. է։ Նշման թիւերը՝ Е2140-ից Е2220։ Այս մշակիչները 64-պայթային են։ Ըստ փորձարկումներու՝ ներկայի ամէնէն արագ մշակիչն է Intel Core 2 Quad QX9770 3.2 Ghz, 1600Mhz (bus), 12 (4x2) Mb Cache, 45nm Yorkfield Quad Core Extension-ը։
IBM ընկերութեան առաջին IBM PC համակարգիչը օգտագործած է INTEL 8088 մշակիչը։ 1982-ին այդ համակարգիչը կը համալրուի կոշտ սկաւառակով մը ու նոր արտադրատեսակը կը կոչուի PC XT։
Համակարգիչին հետագայ զարգացումն ու ստեղծումը պայմանաւորուած էր INTEL մշակիչներու թողարկումներով։
- 1984, համակարգիչ PC AT, Intel 80286 մշակիչի հիման վրայ,
- 1987, համակարգիչ PC 386, Intel 80386 մշակիչի հիման վրայ,
- 1989, համակարգիչ PC 486, Intel 80486 մշակիչի հիման վրայ,
- 1994, համակարգիչ Pentium, Intel Pentium մշակիչի հիման վրայ,
- 1996, համակարգիչ Pentium Pro, Intel Pentium Pro մշակիչի հիման վրայ,
- 1997, համակարգիչ Pentium 2, Intel Pentium 2 մշակիչի հիման վրայ,
- 1999, համակարգիչ Pentium 3, Intel Pentium մշակիչի հիման վրայ,
- 2000, համակարգիչ Pentium 4, Intel Pentium 4 մշակիչի հիման վրայ։
Այսօր, համակարգիչը անընդհատ կը կատարելագործուի, կ'ենթարկուի արհեստագիտական փոփոխութիւններու։