Պուլկարիոյ Հայերը

Պուլկարիոյ ներկայ տարածքին մէջ հայերը ապրած են պուլկարական թագաւորութեան հիմնումէն շատ առաջ։ Սակայն հայերու թիւը յայտնի է միայն 12-րդ դարուն. անիկա 1881-ին կազմած է 3.440 մարդ։ 1894-1915 թթ Օսմանեան կայսրութեանմէջ հայերու կոտորածներուն եւ 1922 թուականին թուրք-յունական պատերազմի հետեւանքով հայերու թիւը Պուլկարիոյ մէջ աճեր է, մինչեւ 47.000 մարդ։ Չնայած անորՊուլկարիոյ հայ համայնքը 2010-ին կը կազմէր 30.000 մարդ։ Հայերու թուաքանակի այսպիսի նուազումը պայմանաւորուած է խորհրդային տարիներուն կազմակերպուած հայերնադարձութեամբ։

Պուլկարիոյհայ համայնքին մէջ կը գործէ Ազգային կոմիտէ ստեղծուած Հայաստանի քրիստոնէութեան ընդունման 1700-ամեակին առիթով (հիմնադիր՛ Արքեպիսկոպոս Տիրայր Մարդիկեան, 66 անդամով): Սոֆիայի մէջ կը գործէ «Երեւան» «Պուրկասի մէջ «Հայեր», իսկ Պլովտիւի մէջ «Վահան» թերթերը։

Համայնքը էջմիածնապատական է։ Այժմ Պուլկարիոյ մայրաքաղաքը Սոֆիան կը ծրագրէ հայկական մայր տաճաար։

Թէեւ այսօր Պուլկարիայի հայութեան թուաքանակի վերաբերեալ տարբեր աղբիւրներ կու տան տարբեր տուեալներ, բայց ըստ ոչ պաշտօնական տուեալներու, Պուլկարիայի հայ համայնքը բաւականին մեծաթիւ է՝ մօտ 20 հազար: Ներկայիս Պուլկարիայի ամենահայաշատ բնակավայրերն են Պլովդիւը՝ մօտ 7000 հայեր, Վառնան՝ մօտ 5000 հայեր, Սոֆիան՝ մօտ 4000 հայեր, Բուրգասը՝ մօտ 1500 հայեր եւ Ռուսէն՝ մօտ 1000 հայեր: Ոչ մեծաթիւ հայկական համայնքներ կան նաեւ Շումենի, Խասկովոյի, Եամբոլում, Պազարճիկի, Դոբրիչի, Ստարա Զագորայի, Սլիւենի եւ Սիլիստրայի:

Եկեղեցիներ Խմբագրել

± Ռուսէ քաղաք - 1610թ. կառուցուած եւ 1832թ. վերակառուցուած Ս. Աստուածածին եկեղեցի

±Սիլիստրա քաղաք - 1620թ. կառուցուած Ս. Աստուածածին հայոց եկեղեցի

±Վառնայ քաղաք - 1844թ. կառուցուած Սբ. Սարգիս եկեղեցի

±Բուրգաս քաղաք - 1856թ. կառուցուած Ս. Խաչ եկեղեցի)

±Խասկովօ քաղաք - 1923թ. կառուցուած Ս. Ստեփանոս եկեղեցի

±Պազարճիկ քաղաք - 2011թ. կառուցուած Ս. Ստեփանոս եկեղեցի

±Եամբոլ քաղաք - 2017թ. կառուցուածՍբ. Յակոբ եկեղեցի

Հայկական մշակութային, մարզական, կրթական եւ այլ կառոյցներ Խմբագրել

Այսօր Պուլկարիոյ մէջ իրենց գործունէութիւնը կը ծաւալեն շարք մը հայկական մշակութային, մարզական, կրթական եւ այլ կառոյցներ, որոնք հայ եկեղեցու հետ միասին կը խթանեն հայկականութեան եւ հայու ոգին պահպանմանը, կը կազմակերպուին ներհամայնքային եւ միջպետական ծրագիրներ ու միջոցառումներ՝ համագործակցութեամբ տեղական ինքնակառավարման մարմիններու հետ:

Աշխոյժ գործունէութիւն կը ծաւալեն Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնն ու Հայ Դատի գրասենեակը իրենց բոլոր կառոյցներով ու մասնաճիւղերով:

Պուլկարահայ համայնքը իրենց մասնաճիւղերը ունին եւ հասարակական, մշակութային ու այլ բնագաւառներու մէջ աշխոյժ գործունէութիւն կը ծաւալեն.-

Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւնը (ՀԲԸՄ)՝ Սոֆիա, Վառնա, Պլովդիւ եւ Բուրգասի մէջ: Պլովդիւի մասնաճիւղը ենթամասնաճիւղեր ունի Դոբրիչի, Ռուսէի, Սիլիստրայի, Սլիւենի եւ Եամբոլ:

Հայ Մարմնակրթական Ընդհանուր Միութիւնը (ՀՄԸՄ)՝ Սոֆիա, Վառնա, Բուրգաս, Պլովդիւի, Ռուսէի, Շումեն

Հայ Օգնութեան Միութիւնը (ՀՕՄ)՝ Սոֆիա, Վառնա, Պլովդիւ, Բուրգաս եւ հայաշատ այլ քաղաքներու մէջ:

Պուլկարահայ համայնքին մէջ կը գործեն նաեւ բազմաթիւ տեղական համայնքային կառոյցներ, որոնք աշխոյժ գործունէութիւն կը ծաւալեն տարբեր բնագաւառներու մէջ՝ հասարակական, հոգեւոր-եկեղեցական, կրթամշակութային, տեղեկատուական: Կրթամշակութային ոլորտի մէջ աշխոյժ է դեռ 1944թ. ի վեր ստեղծուած «Երեւան» միութիւնը, որուն Կեդրոնական վարչութիւնը կը գտնուի Սոֆիա:

Լրատուամիջոցները Խմբագրել

Ներկայիս Պուլկարիայի հայ համայնքի տեղեկատուական աղբիւրները կը կազմեն երեք տպագիր եւ մէկ ելեկտրոնային լրատուամիջոցները: Տպագիր լրատուամիջոցներն են՝ «Երեւան» շաբաթաթերթը (Սոֆիա, 1944թ.էն ի վեր), «Վահան» շաբաթաթերթը (Պլովդիւ, 1991թ.էն ի վեր) եւ «Բարեգործականի Ձայն» երկշաբաթաթերթը (Պլովդիւ, 2004թ.էն ի վեր): Իսկ որպէս ելեկտրոնային աղբիւր հանդէս կու գայ «Կանթեղ Արարատեան» պաշտօնական կայքը (http://gantegh.agbubulgaria.org Archived 2020-01-18 at the Wayback Machine.):

Աղբիւրներ Խմբագրել

Հայոց Թեմի Առաջնորդն Այցելել Է Բուլղարիայի Մի Շարք Հայկական Ծուխեր Եւ Քաղաքներ^{[permanent dead link]}

Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մասը վերցուած է Հայկական համառօտ հանրագիտարանէն, որու նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի մէջ։