«Իրաւունք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ 22 տարբերակ: Importing from hy.wikipedia.org |
Beko (քննարկել | Ներդրումներ) կատեգորիայի հեռացում using AWB |
||
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Իրավունք}}
[[Պատկեր:Statua Iustitiae.jpg|thumb|170px|Արդարութեան կինը՝ [[դիցուհի
'''Իրաւունք''', խումբ մը կանոններ որ կը պարունակէ օրէնքներ ստեղծուած եւ պարտադրուած կառավարութեան կամ պետութեան կողմէ ժողովուրդը ղեկավարելու եւ զսպլու համար<ref name="ReferenceB">Robertson, ''Crimes against humanity'', 90.</ref>: Իրաւունքները քաղաքացիներուն կ'ապահովեն յարգանք եւ հաւասարութիւն բոլորին, առանց զանազութեամբ: Պետութեան օրէնքները կրնան ստեղծուիլ ամբողջ օրէնսդրութեան մարմինին կողմէ, կամ նոյնիսկ մէկ անդամի կողմէ: Այս օրէնքներն են որ կ'ուղղեն [[քաղաքագիտութիւն]]ը, [[տնտեսագիտութիւն
Իրաւաբանութիւնը կ'ապահովէ հարուստ աղբիւր մը տարբեր նիւթերու մէջ, օրինակ՝ [[Փաստաբանութիւն|փաստաբանութեան]] կամ դատարանի կանոնաւոր պատմութեան, [[Փիլիսոփայութիւն|փիլիսոփայութեան]] եւ [[տնտեսագիտութիւն|տնտեսագիտութեան]] մէջ: Օրէնքները կը կեդրոնանան հաւասարութեան, արդարութեան եւ յստակութեան վրայ: Ինչպէս հին խօսքը կ'ըսէ՝ «Բոլորը հաւասար են օրէնքին դիմաց»<ref>(France, ''The Red Lily'', [http://www.online-literature.com/anatole-france/red-lily/8/ Chapter VII]). The original French is: "La loi, dans un grand souci d'égalité, interdit aux riches comme aux pauvres de coucher sous les ponts, de mendier dans les rues et de voler du pain.".</ref><ref>"Withering away of the state". ''Palgrave McMillan Dictionary of Political Thought''. 2007.</ref>:
== Սահմանում ==
Ժամանակի ընթացքին խումբ մը օրէնքներ հաստատուեցան կամ փոխուեցան կամ ջնջուեցան եւ «Օրէնք»-ին իմասը միշտ փոփոխումներու ենթարկուած է: [[1973]] թուականի բացատրութիւնը կ'ըսէ, թէ օրէնքը օրինաւոր ձեւ մըն է որ կը կառավարէ մարդոց վարքը, միաժամանակ ազդելով անոնց ամենօրեայ բարոյական եւ ընկերային վարուելակերպը որ կայուն ու կարեւոր դեր կը խաղան օրէնքին յարգանքին մէջ<ref>''Dictionary of the History of Ideas'', Charles Scribner's Sons, Editor Philip P. Weiner, 1973.</ref>:
Շատ մը ջանքեր եւ փորձեր կատարուած են որպէսզի ստեղծուի համաշխարհային ընդունուած իմաստ կամ բացատրութիւն մը «օրէնք» բառին: [[1972]] թուականի աղփիւր մը կ'ըսէ թէ այս մէկը անկարելի է<ref name="Jurisprudence. Third Edition 1972. Page 39">[[Lord Lloyd of Hampstead]]. ''Introduction to Jurisprudence''. Third Edition. Stevens & Sons. London. 1972. Second Impression. 1975. Page 39.</ref>: Մեծ գիտնականներ հարցնելով «Ի՞նչ է օրէնքը:» սահամանուած պատասխան չէին գտներ<ref>Mc Coubrey, Hilaire and White, Nigel D. ''Textbook on Jurisprudence''. Second Edition. [[Blackstone Press Limited]]. 1996. ISBN 1-85431-582-X. Page 2.</ref>: [[Կլանվիլ Ուիլըմս]] գիտնականը, ըսած է թէ «Օրէնք» բառին իմաստը կապ ունի անոր նախադասութեան հետ, օրինակ՝ սովորական օրէնքը կամ քաղաքապետական օրէնքը ունին տարբեր իմաստներ<ref>Williams, Glanville. International Law and the Controversy Concerning the Meaning of the Word "Law". Revised version published in Laslett (Editor), ''Philosophy, Politics and Society'' (1956) p. 134 et seq. The original was published in (1945) 22 [[British Year Book of International Law|BYBIL]] 146.</ref>: Ուրիշ մտաւորական մը, [[Թըրման Արնոլտ]]՝ ըսած է թէ անկարելի է «Օրէնք» բառը բացատրել, սակայն այս մէկը երբեք պէտք չէ լքուի<ref>Arnold, Thurman. The Symbols of Government. 1935. Page 36.</ref><ref>[[Lord Lloyd of Hampstead]]. ''Introduction to Jurisprudence''. Third Edition. Stevens & Sons. London. 1972. Second Impression. 1975.</ref>:
Տող 14.
== Պատմութիւն ==
[[Պատկեր:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|thumb|left|[[Համուրապի]] թագաւորը՝ եւ «Արեւի չաստուածը», [[Շամաշ]]ը՝ արդարութեան չաստուածները:]]
Օրէնքին ստեղծումն ու հիմնումը կապ ունի քաղաքակրթութեան աճումին հետ: Հին [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտական]] օրէքները գոյութիւն ունէին Ք․Ա․ 3000 թուականէն: Եւ այս օրէնքները սահմանուած էին 12 գիրքերու մէջ, որ հաստատուած էին իրենց մշակոյթի, հաւասարակշռութեան եւ արդարութեան կանոններուն վրայ<ref>{{cite encyclopedia|last=Théodoridés|title = law | encyclopedia = Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt}}</ref><ref>VerSteeg, ''Law in ancient Egypt''</ref>:
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
| |||