«Վէրք Հայաստանի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

{{Տեղեկաքարտ Գիրք (արեւմտահայերէն)

'''«Վէրք Հայաստանի»''', հայոց ազգային աւետարաններէն, որ կը դասուի այնպիսի յուշարձաններու շարքին մէջ, ինչպիսիք են [[Մովսէս Խորենացի]]ի «Հայոց Պատմութիւնը» եւ [[Գրիգոր Նարեկացի (արեւմտահայերէն)|Նարեկացի]]ի «Մատեան Ողբերգութեան»-ը, հայ նշանաւոր գրող [[Խաչատուր Աբովեան]]ի կողմէ [[1841]]-ին գրուած պատմական վէպ է։

«Վէրք Հայաստանի» վէպը բաղկացած է 3 մասէ եւ «Զանգի» յաւելուածէ։ Առաջին մասը նահապետական [[հայ (արեւմտահայերէն)|հայ]] [[գիւղ]]ի բարքերու ու կենցաղի նկարագրութիւնն է։ Վէպի 2-րդ մասը կը սկսի [[Երեւանի բերդ]]ի նկարագրութեամբ, անիկա կը համարուի բռնութեան խորհրդանիշ։ Անոր կը յաջորդէ մահառլամի (իսլամական արարողութիւն) նկարագրութիւնը։ Այնտեղ հոգեկան հաճոյք կը պատճառեն դաժանութիւնը, չար ու անմարդկային կիրքը։ Վէպի 3-րդ մասին մէջ կը լուծուին նիւթական հանգոյցները, եւ կ'աւարտի գլխաւոր հերոսի՝ Աղասիի կեանքի պատմութիւնը։

* Լեզուի հարցը. Ըստ Աբովեանի, անիկա ամէն ինչի սկիզբն է։ [[Գրաբար (արեւմտահայերէն)|Գրաբար]]ը կատարեալ ու անթերի լեզու է, սակայն, դժբախտաբար, մեռած ու անհասկանալի է ժողովուրդին։ Վէպը գրելով [[աշխարհաբար (արեւմտահայերէն)|աշխարհաբարով]]ով, Աբովեանը յեղաշրջում կը կատարէ հայ [[մշակոյթ]]ի ու գեղարուեստական մտածողութեան ասպարէզին մէջ։

* Հերոսի ընտրութիւնը. Ինչպէս յայտնի է, [[դասական ոճ]]ի գրականութիւնը հերոսներ կ'ընտրէ հնագոյն [[առասպել (արեւմտահայերէն)|առասպել]]ներէ ու պատմական անցեալէն։ Ի հակադրութիւն այս աւանդութեան, Աբովեան կ'ընտրէ Աղասին, որ ծագումով գիւղացի եւ իրական անձնաւորութիւն մըն է։

«Վէրք Հայաստանի» վէպը կարելի է համարել [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստան]]ի գեղարուեստական յայտնագործութիւնը։ [[Արարատեան դաշտ]]ի [[ամառ (արեւմտահայերէն)|ամառ]]ը, [[Երեւան]]ի տաքը, [[Քանաքեռ (արեւմտահայերէն)|Քանաքեռ]]ի [[ձմեռ (արեւմտահայերէն)|ձմեռ]]ը զուտ հայկական նկարագիրներ ունին, պատկերուած են հայկական գոյներով եւ բնաւորութեամբ։ Հին յուշեր կ'արթնցնէ նաեւ [[Ապարան (արեւմտահայերէն)|Ապարան]]ի քանդած [[եկեղեցի (արեւմտահայերէն)|եկեղեցի]]ն, ուր [[Վաղարշակ (արեւմտահայերէն)|Վաղարշսկ]]ի, Տրդատի, Տիգրանի ապարանքներն էին, եւ հայոց թագաւորները, իշխաններն ու պայազատները իրենց ամառնային օրերը կը գեղեցկացնէին «բիւրատեսակ [[ծաղիկ (արեւմտահայերէն)|ծաղիկ]]ներու» ու «պատուական [[աղբիւր]]ներու» վայելքով եւ իրենց մաղթանքներն ու [[աղօթք]]ը ծաղիկներու բոյրի ու [[թռչուն (արեւմտահայերէն)|թռչուն]]ներու հետ առաքում երկինք։