«Չեչէներէն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Լեզու
|գույն = E9D66B
|տեսակ = Բնական
|ինքնանվանում =
|մատենագիր_նմուշ = nohchyin Mott.jpg
Տող 30 ⟶ 29՝
|քարտեզի_նկարագիրը2 =
}}
'''Չեչէներեն''' ({{
== Գրային Համակարգ ==
Իսլամի տարածման հետ Չեչնիոյ հաստատուած է արաբական գրային համակարգը, որը կը կիրառուէր մինչեւ [[1926 թուական]]ը։ 1925-ին չեչէներէնի համար տեղայնացուած է լատինական գիրը, իսկ 1938-ին՝ կիւրեղեան։
[[1992 թուական]]ին Իչքերիոյ Չեչէնական Հանրապետութեան խորհրդարանը օրինականացրած է չեչէներէնը լատինական գիրերու հիման վրայ։ Նոր այբուբենի անցկացման նախագիծը ատանկ ալ չիրականացուեցաւ 1994 թուականի վերջին սկսուած ռազմական գործողութիւններու պատճառաւ։ Այժմ Չեչնիոյ մէջ լատինատառ այբուբենը չի գործածուեր։
== Բառապաշար ==
Բառապաշարին մեծ մասն անցած է Հիւսիսարեւելեան Կովկասեան լեզուաընտանիքի Նախեան ճիւղէն, թէեւ կան բառերու նշանակալի փոքրամասնութիւններ, փոխառնուած [[արաբերէն]]է (իսլամական բառեզրեր, ինչպէս՝ իման, իլմա), աւելի փոքր մաս կը կազմեն թուրքական լեզուներէ (շիշ) եւ առաւել մեծամասնութիւնը՝ [[ռուսերէն]]է (ժամանակէն բառեզրեր՝ քամփութար՝ համակարգիչ, թելվիտէնի՝ հեռատեսիլ, թելվիզար՝ հեռացոյց, մեթրոյ, իսփիսքա` ցանկ
== Թիւերու Ներկայացում ==
Չեչէներէնով թիւերը կը ներկայացուեն քսանեակներով<ref>Это-Кавказ [https://etokavkaz.ru/nauchnyi-podkhod/desyat-faktov-o-kavkazskikh-yazykakh Десять фактов о кавказских языках]</ref>: Օրինակ, 30-ը ունի այս տեսքը՝ «20 եւ 10» («ткъе итт»), 40-ը՝ «երկու անգամ քսան» («шозза ткъа»), 50-ը «երկու անգամ 20 եւ 10» («шовзткъе итт»):
== Ողջոյնի Խօսքեր ==
'''Մարշալլա''' կամ '''մարշալլա խաթար'''՝ ավանդական չեչէնական ողջոյնի խօսքերն են, լեզուային էթիկետի մի մասը։ Ի տարբերութիւն չեչէնական միջավայրին միայն էրիկ մարդոց գործածուող «Ասսալամ եալայքում» (Ассалам Іалайкум) բառակապակցութենէ, «մարշալլան» ունի համընդհանուր տարածում ինչպէս էրիկ մարդոց, այդպէս ալ կիներուն քով։
Տող 51 ⟶ 53՝
* Могушалла муха ю хьан?՝ Ինչպէս ե՞ք (առողջութիւնը)
* Муха ду гIуллакхаш?՝ Ինչպէս ե՞ք (գործերը) <ref>http://www.chechnyafree.ru/article.php?IBLOCK_ID=389&SECTION_ID=0&ELEMENT_ID=46640 Չեչէներէնի Դաս {{Յղում ru}}</ref>
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
| |||