«Վահագն Տատրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
Ենթարկուած է լեզուական խմբագրութեան։
Տող 1.
{{ Տեղեկաքարտ Անձ
| անուն ազգանուն = Վահագն Տատրեան
| բնագիր ԱԱՀ =
Տող 18.
| գիրքեր =
| աշխատանք = Հայոց Ցեղասպանութեան պատմագէտ եւ Զօրեան հաստատութեան Ցեղասպանութեան ուսումնասիրման գծով տնօրէն
| կարողութիւն = իրաւագէտ, Ցեղասպանագէտցեղասպանագէտ
| մասնագիտութիւն = գիտնական, ընկերաբանութեան տոքթոր, դասախօս, Թուաբանագէտ
| ամուսին =
Տող 36.
 
=== Կրթութիւն ===
Վահագն Տատրեան ծնած է [[Պոլիս|Պոլիս,]] Գա­­­­­տըգիւղ թա­­­­­ղը։ Հայ­­­­­րը այդ քա­­­­­ղաքի երե­­­­­ւելի դա­­­­­տաւոր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն էր եւ լաւ բա­­­­­րեկա­­­­­մու­­­­­թիւն ու­­­­­նէր [[Իթթիհատականներու Յեղափոխութիւն|իթ­­­­­թի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հատ]]<nowiki/>ա­­­­­կան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն հետ։ Այդ բա­­­­­րեկա­­­­­մու­­­­­թեան շնոր­­­­­հիւ Տատ­­­­­րեան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը կըյաջողած յա­­­­­ջողինեն փրկուիլ եւ [[Պոլիս|Պո­­­­­լիս]] հաս­­­­­նիլ։ 
 
Նախակրթութիւնը կըստացած  ստանայէ նախ Գա­­­­­տըգիւղտըգիւղի, ապաապա՝ [[Սկիւտար|Սկիւ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ր]]<nowiki/>ի մէջ։ Բ. Հա­­­­­մաշ­­­­­խարհա­­­­­յին պա­­­­­տերազ­­­­­մի նա­­­­­խօրէին Համալսարանականհամալսարանական ուսումը շարունակելու համար [[Պերլին|Պեր­­­­­լին]] կ՛երթայմեկնած է, ուր կըհետեւած հետեւիէ թո­­­­­ւաբաթուաբա­­­­­նու­­­­­թեան բաժնին, սակայն պատմագիտութիւնըտարուած զայնէ կը շահիպատմագիտութեամբ եւ կ՛անցնիանցած՝ [[Վիեննա|Վիեն­­­­­նա]], ու­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նելու համար։
 
Համալսարանական կրթութիւնը կըշարունակած  շարունակէէ [[Զիւրիխ|Զիւ­­­­­րի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խ]]<nowiki/>ի համալսարանին մէջ, աւարտելով Միմի­­­­­ջազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին Իրաիրա­­­­­ւաբա­­­­­նու­­­­­թիւնթեան Ճիւղը։ճիւղը։ Կ՛Հետեւած ուսանիէ նաեւ  պատ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գիտու­­­­­թիւն։պատմագիտութեան։ Ընկերաբանութեան Տոքտոք­­­­­թո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակա­­­­­նը կը պաշտպա­­­­­նէ  ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րագի­­­­­տու­­­­­թեամբ՝ Շի­­­­­քակո­­­­­յի հա­­­­­մալ­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րանը։րանին մէջ։
 
Կա­­­­­տարեալԿատարելապէս կըտիրապետած տիրապետէրէ անգլե­­­­­րէն, ֆրան­­­­­սե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն, գեր­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ներէն, հա­­­­­յերէն եւ թրքե­­­­­րէն-օս­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ներէն լե­­­­­զու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն։<ref>{{Cite web|url=http://www.agos.com.tr/am/hvotvadzi/22765/tsyeghasbanakidutyean-myedz-gvorusdi%20%D4%B9%D4%B1%D5%86%D4%B7%D5%90%20%D4%B1%D5%94%D5%89%D4%B1%D5%84|title=Ցեղասպանագիտութեան մեծ կորուստը {{!}} Ակօս, Թաներ Աքչամ|last=|first=|date=|website=Agos|publisher=|language=hy|accessdate=2019-08-11}}</ref>
 
=== Դասախօս եւ գիտաշխատող ===
[[1970 թուական|1970]]-[[1991 թուական|1991]]թթ. ընկերաբանութիւն կըդասաւանդած դասաւանդէէ [[Նիւ Եորք|Նիւ Եորքի]] համալսարանին մէջ, միաժամանակ Հարվըրտ համալսարանի Միջին Արեւելքի ուսումնասիրութիւններու եւ Մասաչուսէցի Արհեստագիտութեան միջազգային ուսումնասիրութիւններու կեդրոններու աւագ գիտաշխատող կը դառնայդառնալով:
 
[[1996 թուական|1996]]-ին կըյաջողած յա­­­­­ջողիէ հա­­­­­րիւր126 գիտ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կաններու, նե­­­­­րառեալ Հո­­­­­լոքոս­­­­­տի մաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գէտ Եահու­­­­­տա Պաուէ­­­­­րի ստո­­­­­րագ­­­­­րութեամբ դա­­­­­տապար­­­­­տել թրքա­­­­­կան կա­­­­­ռավա­­­­­րու­­­­­թիւննե­­­­­րու ու­­­­­րացման քա­­­­­ղաքա­­­­­կանու­­­­­թիւնը։ Այդ յայՅայ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­­թիւնը կըհրատարակուած հրա­­­­­տարա­­­­­կուիէ   բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­թիւ ամե­­­­­րիկեանամերիկեան թեր­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու էջե­­­­­րուն վրայ։մէջ։ Նման նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութիւններ կ՛ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նայէ նաեւ 1998-ին եւ 2000-ականներուն։
 
[[1990 թուական|1990]]-ականներուն Հ. Ֆ. Կուկընհայմ Հիմնարկին ցեղասպանութեան ուսումնասիրութիւններու ծրագիրի տնօրէնի պաշտօնը կըվարած վառէէ: Անոր[[1991 ընթացքինթուական|1991]]-էն ի վեր, կը«Զօրեան» հրատարակուինհիմնարկի զանազան([[Թորոնթօ]] ուսումնասիրութիւններ,եւ գլխաւորաբար[[Քեմպրիճ]]) Ոզջակիզումցեղասպանութեան եւհետազօտութիւններու Ցեղասպանութիւնծրագրի գիտական պարբերաթերթերունտնօրէնն մէջ։էր:
 
Հեղինակ է հարիւրաւոր վաւերագրական աշխատութիւններու: Վահագն Տատրեան սկսած է հետաքրքրուիլ Հայոց Ցեղասպանութեամբ, կարդալէ ետք Վերֆէլի՝Վերֆէլի «Մուսա լերան 40 օրերը» եւ ՊալաքեանԳրիգորիս Սրբազանիեպս. Պալաքեանի գիրքը,: եւԻր անոնցմէ տեղեկանալէ ետք թրքական վայրագութիւններու մասին: Կ՚ըսէըսելով, թէ իր ասպարէզին մէջ՝ իրեն համար ամենակարեւոր մղիչ ուժը հանդիսացած է հայ նահատակներուն յիշատակը անշէջ պահելու հրամայականը:
[[1991 թուական|1991]]-էն ի վեր, ան «Զօրեան» ուսումնարանի ([[Թորոնթօ]] եւ [[Քեմպրիճ]]) ցեղասպանութեան հետազօտութիւններու ծրագիրի գիտական տնօրէնն էր:
 
ԿըՀայաստանի հրաւիրուիՀանրապետութեան ուԳիտութիւններու կըԱզգային նշանակուիԱկադեմիայի Հայաստանիպատուոյ Հանրապետութեանտոքթորի Գիտութիւններուտիտղոսը ազգայինստացած ակադեմիայիէ։ պատուոյԸնտրուած տոքթորէ եւԱկադեմիայի արտասահմանեան անդամ։<ref>{{Cite web|url=https://hairenikweekly.com/2019/08/05/39661|title=Վահագն Տատրեանի Մահը {{!}} Hairenik Weekly Newspaper|website=hairenikweekly.com|accessdate=2019-08-11}}, Հայրենիք շաբաթաթերթ</ref>
Հեղինակ է հարիւրաւոր վաւերագրական աշխատութիւններու: Վահագն Տատրեան սկսած է հետաքրքրուիլ Հայոց Ցեղասպանութեամբ, կարդալէ ետք Վերֆէլի՝ «Մուսա լերան 40 օրերը» եւ Պալաքեան Սրբազանի գիրքը, եւ անոնցմէ տեղեկանալէ ետք թրքական վայրագութիւններու մասին: Կ՚ըսէ, թէ իր ասպարէզին մէջ՝ իրեն համար ամենակարեւոր մղիչ ուժը հանդիսացած է հայ նահատակներուն յիշատակը անշէջ պահելու հրամայականը:
 
Կը հրաւիրուի ու կը նշանակուի Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի պատուոյ տոքթոր եւ արտասահմանեան անդամ։<ref>{{Cite web|url=https://hairenikweekly.com/2019/08/05/39661|title=Վահագն Տատրեանի Մահը {{!}} Hairenik Weekly Newspaper|website=hairenikweekly.com|accessdate=2019-08-11}}, Հայրենիք շաբաթաթերթ</ref>
 
== Համեմատական ցեղասպանագիտութեան հիմնադիր եւ պատմագիտական վերլուծական աշխատութիւններ ==
Տող 78 ⟶ 76՝
[[Վահագն Տատրեան]] պարգեւատրուած է՝
 
* Հ<nowiki/>[[ՀՀ|այաստանի Հանրապետութեա]]<nowiki/>ն «<nowiki/>[[Մովսէս Խորենացի]]<nowiki/>»-ի մետաովմետալով,լ [[1998 թուական|1998]]<nowiki/>թ․
* Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի ոսկիէ յուշամետալով, [[1998 թուական|1998]]<nowiki/>թ․
*[[Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան Թանգարան|Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան]] «Ս. Սահակ – Ս. Մաշտոց» մետալով, [[1999 թուական|1999199]]<nowiki/>թ․[[1999 թուական|9]]
* Հարվըրտի համալսարանի «Վերիթաս» ոսկէ մետալով, 2001թ․2001
*[[Ռուսիա|Ռուսիո]]<nowiki/>յ հայերու միութեան ոսկիէ մետալով,
*[[Իտալիա|Իտալիոյ]] «Ճշմարիտները հայերու համար» Ցեղասպանագէտ գիտնականներու միջազգային ընկերակցութեան Ֆրիտէոֆ Նանսենի ոսկիէ յուշամետալով, 2003թ․2003
* Հայաստանի նախագահի ոսկիէ մետալ, 2009թ․2009
* Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի ոսկիէ յուշամետալով,յուշամետալ
 
== Նախագահ Արմէն ՍարգսեանՍարգսեանի Ցաւակցական Ուղերձ ==
{{քաղուածք|«Խոր վիշտով տեղեկացայ հանրածանօթ գիտնական, Հայոց Ցեղասպանութեան նշանաւոր հետազօտող, ՀՀ ԳԱԱ պատուաւոր դոկտոր, ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանեան անդամ, Զօրեան հաստատութեան՝ Ցեղասպանութեան ուսումնասիրման գծով տնօրէն Վահագն Տատրեանի մահուան մասին:
 
Տող 94 ⟶ 92՝
Անկեղծ ցաւակցութիւններս կը յղեմ Տատրեաններու ընտանիքին, անոնց հարազատներուն ու մերձաւորներուն եւ կը կիսեմ անոնց վիշտը»: |}}
 
== Վարչապետ ՓաշինեանՓաշինեանի Ցաւակցական Հեռագիր ==
 
{{քաղուածք|«Խոր ցաւով տեղեկացայ ամերիկահայ ականաւոր գիտնական, Հայոց Ցեղասպանութեան պատմաբան եւ Զօրեան հաստատութեան Ցեղասպանութեան ուսումնասիրման գծով տնօրէն, Հայաստանի Գիտութիւններու ակադեմիայի պատուաւոր դոկտոր Վահագն Տատրեանի մահուան մասին։
 
Անգնահատելի է փրոֆէսըրփրոֆեսոր Տատրեանի գիտական վաստակը Հայոց Ցեղասպանութեան ուսումնասիրութեան ոլորտին մէջ։ Իբրեւ համեմատական ցեղասպանագիտութեան հիմնադիր՝ հայ անուանի գիտնականը բազում ծանրակշիռ աշխատութիւններ գրած է Հայոց Ցեղասպանութեան վերաբերեալ, լրջագոյն աշխատանք իրականացուցած Ցեղասպանութեան իրաւական եւ փաստագրական կողմերու հետազօտութեան բնագաւառէն ներս։ Անոր ձգած հարուստ գիտական ժառանգութիւնը պիտի շարունակէ մեծ դերակատարութիւն ունենալ ցեղասպանութիւններու ճանաչման, դատապարտման եւ կանխարգիլման գործին մէջ։
 
Խորին ցաւակցութիւն կը յայտնեմ Վահագն Տատրեանի ընտանիքի անդամներուն, հարազատներուն, ընկերներուն եւ գործընկերներուն։ Անոր յիշատակը եւ ազգանուէր գործունէութիւնը վառ պիտի մնայ հայ ժողովուրդի սրտին մէջ։ |}}
Տող 108 ⟶ 106՝
 
== Ցեղասպանագէտ Վահագն Տատրեանի Աճիւնը Հայաստան Պիտի Փոխադրուի ==
Նիւ Եորքի մէջ մահացած միջազգային հեղինակութիւն վայելող փրոֆ. Վահագն Տատրեանի աճիւնը պիտի տեղափոխուի Հայաստան: «Նկատի ունենալով միջազգային հեղինակութիւն վայելող փրոֆ. Վահագն Տատրեանի անկոտրում պայքարը արդարութեան եւ Հայոց Ցեղասպանութեան վերաբերեալ իրազեկուածութեան բարձրացման համար, ինչպէս նաեւ՝ իր մեծ գիտական ներդրումը Ցեղասպանութեան ուսումնասիրութեան գործին մէջ, որոշում կայացած է անոր աճիւնը տեղափոխել Հայաստանի Հանրապետութիւն: Այս ուղղութեամբ աշխատանքները արդէն իսկ սկսած են»:
 
== Աղբիւրներ ==