«Ստեփան Զօրեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 31.
Ծնած է [[Ղարաքիլիսա]] (այժմ՝ [[Վանաձոր]])։ Աւարտած է ծննդավայրի ռուսական դպրոցը։ Ուսումը չկարողանալով շարունակել, մեծ զարգացումի տիրացած է շնորհիւ ինքնաշխատութեան։ Վարած է զանազան պատասխանատու պաշտօններ։
*[[1906]]-ին կը մեկնի [[Թիֆլիս]]՝ [[Ներսիսյան դպրոց (Թիֆլիս)|Ներսիսեան դպրոց]] ընդունուելու յոյսով, սակայն նիւթական ծանր վիճակը կը պարտադրէ զինք աշխատանքի անցնելու՝ տպարաններէն մէկուն մէջ, իբրեւ՝ սրբագրիչ, այնուհետեւ «Սուրհանդակ» թերթին որպէս՝ թարգմանիչ։
*[[1912]]-[[1919]] թուականներուն կ՛աշխատի «[[Մշակ (թերթ)|Մշակ»ի]] խմբագրութեամբ, իբրեւ՝ թարգմանիչ եւ ոճաբան։ Յաջորդ տարին կու գայ Երեւան։ *1919-[[1920]] թուականներուն կ'աշխատի «Հայաստանի կոոպերացիա» ամսագրին մէջ:
*[[1922]]-[[1925]] թուականներուն ՀԽՍՀ լուսժողկոմատի պետական հրատարակչութեան գլխաւոր խմբագիր քարտուղար կը դառնայ,
*[[1927]]-[[1928]] թուականներուն՝ Հայ աշխատաւորական գրողներու միութեան նախագահի տեղակալ, [[1930]]-[[1934]] թուականներուն՝ «Հայկինօ»-ի գրական խորհրդատու,
*[[1950]]-[[1954]] թուականներուն՝ Հայաստանի խորհրդային գրողներու միութեան քարտուղար: Կը դառնայ ՀԽՍՀ Նախարարներու խորհուրդին կից եզրաբանական յանձնաժողովի, «Հայաստան» հրատարակչութեան գեղարուեստական խորհուրդի, [[Մեսրոպ Մաշտոցի անուան Մատենադարան]]ի, [[ՀՀ ԳԱԱ գրականութեան հիմնարկ|ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի]] գիտական խորհուրդներու, [[Հայկական սովետական հանրագիտարան]]ի գլխաւոր խմբագրութեան անդամ եւ հանրագիտարանի գրականութեան գիտաճիւղային խմբագրութեան խորհուրդի նախագահ: Կը մասնակցի [[Խաչատուր Աբովեան]]ի, [[Ռափայէլ Պատկանեան]]ի, [[Յովհաննէս Թումանեան]]ի երկերու ակադեմական հրատարակութիւններուն:
*[[1929]]-[[1935]] թուականներուն կ'ընտրուի ՀԽՍՀ «Կենտգործկոմ»ի անդամ:
*[[1962]]-էն սկսեալ կը դառնայ ԽՍՀՄ լենինեան մրցանակաբաշխութեան պետական կոմիտէի անդամ՝ կ'ընտրուի Հայկական ԽՍՀ Գերագոյն խորհուրդի պատգամաւոր:
*[[1965]]-էն՝ ՀԽՍՀ Նախարարներու խորհուրդին առընթեր գրականութեան, արուեստի եւ ճարտարապետութեան պետական մրցանակներու յանձնաժողովի նախագահ:
Իր ստեղծագործութիւնները թարգմանուած են [[ռուսերէն]], [[ուքրաներէն]], [[պելառուսերէն]], [[վրացերէն]], [[ազրպէյճաներէն]], [[մոլտովերէն]], [[լիթուերէն]], [[էսթոներէն]], [[քրտերէն]], [[չեխ]]երէն, [[լեհերէն]], [[պուլկարերէն]], [[ռումաներէն]], [[սլովակերէն]], [[հունգարերէն]], [[շուետերէն]], [[գերմաներէն]], [[ֆրանսերէն]], [[անգլերէն]], [[սպաներէն]], [[արաբերէն]] եւ [[չինարէն]] լեզուներուն:<ref>Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005:</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=1160|title=Հայկական Հանրագիտարան|website=www.encyclopedia.am|accessdate=2019-01-22}}</ref>:
Իր մահականացուն կը կնքէ [[Երեւան|Երեւանի]] մէջ։▼
«[[Հայֆիլմ]]»-ը Ստեփան Զօրեանի «[[Ջրհորի մօտ]]» պատմուածքին հիման վրայ նկարահանած է համանուն ֆիլմը [[1968]]-ին, «Հեղկոմի նախագահը» պատմուածքին մոթիֆներով՝ համանուն ֆիլմը [[1977]]-ին:
Գլխաւոր գործերն են` «Տխուր Մարդիկ», «Պատերազմ», «Կրակ» պատմուածքներու ժողովածուները, «Մի Կեանքի Պատմութիւն» ինքնակենսագրական վէպ, «Պապ Թագաւոր» եւ «Հայոց Բերդը» պատմավէպերը, որոնք մեր գրականութեան՝ պատմական վէպի, լաւագոյն նմուշներէն են։▼
Հինգ-վեց տարուան ընթացքին լոյս կը տեսնեն «Ցանկապատ» ([[1939]]), «Հազարան պլպուլ» ([[1925]]), «Ծովանը» ([[1925]]), «Պատերազմ», «Խնձորի այգին» ժողովածուները, որոնք Զօրեանի աշխարհայեացքի լայնացման, կեանքի ընկերային ու քաղաքական բարդութիւնները մարդկային ճակատագիրներուն մէջ բեկելու կարողութեան, ազգային ու եւրոպական արձակի լաւագոյն աւանդոյթները ստեղծագործաբար իւրացնելու յատկութեան արտայայտութիւններն են։
▲Գլխաւոր գործերն են` «Տխուր Մարդիկ», «Պատերազմ», «Կրակ» պատմուածքներու ժողովածուները, «Մի Կեանքի Պատմութիւն» ինքնակենսագրական վէպ, «Պապ Թագաւոր» եւ «Հայոց Բերդը»([[1959]]) պատմավէպերը, որոնք մեր գրականութեան՝ պատմական վէպի, լաւագոյն նմուշներէն են։
Հայաստանի կոմկուսի կենտկոմի եւ ՀԽՍՀ նախարարներու խորհուրդի [[1980]]-ի որոշումով կը սահմանուի Ստեփան Զօրեանի անուան տարեկան մրցանակ մը թարգմանութեան համար: Այս մրցանակը կը տրուի ինչպէս հայ թարգմանիչի, ռուս, համամիութենական եւ համաշխարհային գրականութիւններէն կատարած թարգմանութիւններու, այնպէս ալ ռուս եւ համամիութենական միւս հանրապետութիւններու թարգմանիչներուն՝ հայ գրականութենէն կատարած թարգմանութիւններուն համար<ref>{{Cite web|url=http://hpj.asj-oa.am/216/1/60-3(76).pdf|title=Ստեփան Զօրեան (Ծննդեան 70-ամեակի առթիւ)|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>:
== Ստեփան Զօրեան՝ իր մասին ==
Տող 47 ⟶ 57՝
Տասը տարի յետոյ դրան հետեւեց «Հայոց բերդը» վէպը։ Երբ նայում եմ իմ անցած գրական ճանապարհին՝ ինձ թւում է, թէ ես պատմագիր եմ, դէպքերի ընթացքին հետեւող մի համեստ տարեգիր։ Իմ գրական առաջին քայլերից՝ 1910 թուից սկսած մեր կեանքում տեղի ունեցան շատ խոշոր դէպքեր ու փոփոխութիւններ, եւ դրանից կարեւորները (ոչ բոլորը, ի հարկ է) որեւէ չափով անդրադարձան իմ գրուածքներում, այլ խօսքով ասած՝ ես դարձայ կարծես պատմական երեւոյթների արձանագրող։|}}{{քաղուածք|Ով ունի գրողի կոչում, նա պէտք է միշտ յիշի, որ [[Օնորէ տը Պալզաքի]] նման վիթխարի տաղանդը աշխատում է օրական 900 ժամ, իսկ հանճարեղ [[Լէօ Թոլսթոյ]] երբեմն իր գրածը փոփոխում էր 90-400 անգամ, իսկ արտագրում շատ անգամ։ Եւ քանի որ գրականութիւնը լեզուի արուեստ է, ուստի գրական ասպարէզ մտնող իւրաքանչիւր ոք պէտք է գերազանց իմանայ իր մայրենի լեզուն, աւելի, քան լեզուաբանը։|}}
== Ստեղծագործութիւններու ժամանակագրութիւն ==
[[Պատկեր:Stepan Zoryan Museum.jpg|մինի|[[Ստեփան Զօրեանի տուն-թանգարան]]ը Վանաձոր|280x280փքս]]
* [[1909]]-ին«Լումա» ամսագրին մէջ տպագրած է «Քաղցածները» պատմուածքը։
* [[1918]]-ին լոյս տեսած է առաջին ժողովածուն «Տխուր մարդիկ» խորագրով։
* [[1940]]-[[1954]] թուականներուն լոյս տեսած է երկերու վեցհատորեակը։
* [[1944]] լոյս տեսած է «[[Պապ թագաւոր»]] պատմավէպը։
* [[1959]] լոյս տեսած է «Հայոց բերդ» պատմավէպը։
* [[1960]]-[[1964]] լոյս տեսած է երկերու տասհատորեակը։
* [[1967]] լոյս տեսած է «Վարազդատ» պատմավէպը։
* [[1974]]-[[1977]] լոյս տեսած է երկերու հինգհատորեակը՝ ռուսերէն։
* [[1977]]-[[1990]] լոյս տեսած է երկերու ակադեմիական տասներկու հատորեակը։
== Պարգեւներ ==
* [[Լենինի շքանշան]]
* «Պատուոյ նշան» շքանշան
* «Աշխատանքային Կարմիր դրօշ»ի շքանշան
* «Աշխատանքային արիութեան համար» մետալ
== Աղբիւրներ ==
* Ալեքսան Աթթարեան «[[Տիր]]», [[1995]], [[Հալէպ]]
| |||