«Ազատութեան արձանը» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Ազատութեան արձան''' ({{lang-en|Statue of Liberty}}, լրիւ անունն է՝ '''Ազատութիւնը, որ աշխարհը կը լուսաւորէ''' {{lang-en|Liberty Enlightening the World}}, {{lang-fr|La Liberté éclairant le monde}}), [[ԱՄՆ]]-ուն մէջ եւ աշխարհի քանդակագործութեան ամենայայտնի կոթողներէն է կը համարուի ազատութեան եւ ժողովրդավարութեան խորհրդանիշ: Արձանը [[Նիւ Եորք]]ի Մանհաթըն[[Մենհեթըն]] թաղամասէն 3 քմ. դէպի հարաւ-արեւմուտք գտնուող Լիպըրթի Այլընտ կղզինկղզիին վրայ տեղակայուած է։

ԱրձանիԱրձանին հեղինակն է Ֆրետերիք ԱւկիւսթՕկիւսթ ՊարթոլտինՊարթոլտի ({{lang-fr|Frédéric Auguste Bartholdi}}): Անիկա 28 Հոկտեմբեր [[1886 թուական|1886-]]ի Հոկտեմբերի 28-ին<nowiki/>ն Միացեալ նահանգները [[Ֆրանսա]]յի ժողովուրդէն նուերնուէր ստացերստացած են։է։ Իրմէ կըԿը ներկայացնէ պատմուճանով կին մը, որ կը խորհրդանշէ հռովմէականհռոմէական դիցարանի ազատութեան աստուածուհի Լիբերտասը։Լիպերտասը։ ԿիննԿինը իր աջ ձեռքով վեր պարզած է ջահը, իսկ ձախով սալիկ մը բռնած է, որուն երեսին ԱՄՆ-ուի անկախութեան հռչակագիրի ընդունման ամսաթիւը փորագրվածփորագրուած է՝ 4 Յուլիս [[1776 թուական|1776]]ի։ Յուլիս 4։ ՈտներունՈտքերուն քով իյնածփշրուած կայշղթայ փշրուածմը շղթայինկած մը։է։

Քանդակագործ ՊարթոլտինՊարթոլտի ֆրանսացի իրաւագիտութեան փրոֆեսոր Էտուար ՌընէօՌընէ տէօտը Լապուլայէէն ({{lang-fr|Édouard René de Laboulaye}}) ոգեշնչուած էր։է։ Վերջինս, [[1865 թուական|1865-]]ին կարծիք մը յայտնած է, որթէ լաւ պիտիկ'ըլլար ըլլար ամերիկեան անկախութեանըանկախութեան նուիրվածնուիրուած յուշարձան մը ստեղծել որպէսիբրեւ [[Ֆրանսա]]յի եւ Ամերիկայի ժողովուրդներու համատեղ նախագիծ։ [[Ֆրանսա]] ստեղծուած ծանր քաղաքական իրավիճակիիրավիճակին պատճառաւպատճառով արձանիարձանին ստեղծման աշխատանքները չեն սկսած մինչեւ 1870-ականները։ [[1875 թուական|1875-]]ին ԼապուլաիէնԼապուլայէն առաջարկեցաւկ'առաջարկէ, որ ՖրանսայիՖրանսական կառավարութիւնըպետութիւնը դրամաւորէնիւթապէս արձանինպաստէ արձանին ստեղծման աշխատանքներըաշխատանքներուն, իսկ ամերիկացիները տրամադրէնտրամադրեն տեղ մը՝ արձանը տեղադրելու համար, ինչպէս նաեւ կառուցէնկառուցեն պատուանդանը։ Պարթոլտին աւարտեցաւ արձանի՝ ջահով ձեռքի եւ գլխու հատուածներու ձուլումը՝ այն ատենը, երբ արձանի տեսքը լիովին չէր նախատեսած, եւ այդ հատուածները սկսան ցուցադրուել հանրութեան եւ միջազգային ցուցահանդէսներու շրջանակներուն։

Աստուածուհին միմէկ ոտքով կանգնած է փշրուած շղթաներու վրայ, աջ ձեռքին վեր պարզած ջահ էմը, ձախին՝ լատիներէն JULY IV MDCCLXXVI գրութեամբ տախտակսալիկ մը, որըոր ԱՄՆ անկախութեան հռչակագիրը ստորագրելու տարեթիւը կը նշանակէ (4 Յուլիս, 1776)։

Սովորաբար լաստանաւով ժամանող այցելուները կ'ելլէն 356 աստիճան, մինչեւ արձանիարձանին պսակը կամ 192 աստիճան՝ մինչեւ պատուանդանին բարձրակէտը։ Պսակին 25 պատուհաններ տեղակայուած են, որոնք կը խորհրդանշեն աշխարհը լուսաւորող երկրիերկրին թանկագին քարերն ու երկնային շողերը։ ԵաւթԵօթ շողերը կը խորհրդանշեն եաւթեօթ ծովերն ու եաւթեօթ մայրցամանքներըցամաքամասերը ըստ ժամանակի արեւմտեան աշխարհագրութեան աւանդոյթի։աւանդոյթին։

ԱրձանիԱրձանին պողպատեայ կմախքիկմախքին կշիռնկշիռքն է 125 թոն, 2.57 մմմ.մ. հաստութեանհաստութեամբ: երեսպատման [[Պղինձ|պղնձեայՊղնձեայ]] թիթեղներութիթեղներուն ընդհանուր քաշնծանրութիւնն է 31 թոն։ ՊատուանդանիՊատուանդանին հիմքէն մինչեւ ջահիջահին ծայրը հեռաւորութիւնը 93 մետրմեթր է, բուն արձանիարձանին բարձրութիւնը՝ 46 մետր։մեթր։

ԱրձանիԱրձանին պսակի եւ ջահի վրայի հարթակներէն կը բացուէբացուի Նիւ Եորքի ծովածոցուծովային յամայնապատկերը։համայնապատկերը։ Պատուանդանէն ներս արձանիարձանին պատմութեան ցուցահանդէս-թանգարաննթանգարանը էզետեղուած զետեղուած։է։

[[Պատկեր:EdwardMoran-UnveilingTheStatueofLiberty1886Large.jpg|մինի|Էտուար Մորանի ''Աշխարհը լուսաւորող Ազատութեան արձանի բացումը'' (1886) նկարը։։]]

Յուշակոթողը Ֆրանսայի նուերննուէրն է ամերիկեան յեղափոխութեան հարիւրամեակին։

ԿոթողիԿոթողին հեղինակն է ֆրանսացի քանդակագործ Ֆրետերիք ԱւկիւստՕկիւսթ Պարթոլտի, ըստ աւանդոյթիաւանդութեան որպէսիբրեւ բնորդուհի ծառայած է կարի մեքենաներ արտադրող Այզեք Զինկերի այրին՝ ֆրանսուհի Իզապելլա Պոյերը։ ԱրձանիԱրձանին համար հենարանյենարան ծառայող երկաթեայ կմախքը պատրաստելու համար Ֆրետերիք ՊարթոլտըՊարթոլտ Կիւսթաւ ԷյֆելըԷյֆելին դիմած է<ref>{{cite web |url=http://www.leparisien.fr/hauts-de-seine/la-tour-a-vu-le-jour-a-levallois-30-04-2004-2004947854.php |title=La tour a vu le jour à Levallois |date=April 30, 2004 |work=Le Parisien |accessdate=December 8, 2012 |language=fr}}</ref><ref name="structuremag.org">{{cite web|url=http://www.structuremag.org/article.aspx?articleID=1484|title=STRUCTUREmag – Structural Engineering Magazine, Tradeshow: Joachim Gotsche Giaver|date=November 27, 2012|website=archive.org|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127045537/http://www.structuremag.org/article.aspx?articleID=1484|archivedate=November 27, 2012|df=mdy-all}}</ref>, որ յետագայինհետագային պիտի դառնար աշխարհին յայտնի Էյֆելեան աշտարակիաշտարակին հեղինակը։

ԱրձանիԱրձանին պատրաստումնպատրաստումը աւարտած է [[1884 թուական|1884-]]ին։ [[1885 թուական|1885-ին]] անոր 350 մասերը 214 արկղերոովարկղերով ֆրանսական ''ԻզերեԻզերէ'' ֆրեկաթով Նիւ Եորք հասցուցած են:

1885 թուականի5 Օգոստոս 51885-ին դրուեցաւկը դրուի Ռիչըրտ Մորիս Հանթի նախագծած պատուանդանիպատուանդանին առաջին քարը։ Շինարարութիւնը 22 Ապրիլ [[1886 թուական|1886]]ի Ապրիլ 22-ին աւարտուեցաւ։կ'աւարտի։

28 Հոկտեմբեր [[1886 թուական|1886]]ի Հոկտեմբեր 28-ին (ամերիկեան յեղափոխութեան հարիւրամեայ տարեդարձէն տասը տարի ուշացածուշ) տեղի ունեցաւկ'ունենայ յուշակոթողիյուշակոթողին հանդիսաւոր բացումը՝ նախագահ Կրովըր Քլիվլընտի մասնակցութեամբ։