«Գոշավանք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 2.
'''Գոշավանք''', ''Նոր Գետիկ վանք'', հայկական կրօնական կառոյց [[Հայաստան|Հայաստանի]] [[Տաւուշի մարզ]]<nowiki/>ի [[Գոշ]] գիւղի եզրին, [[Գետիկ (գետ)|Գետիկ]] գետի աջ ափին: Միջնադարեան կրօնական, կրթական եւ մշակութային մեծ կեդրոններէն: [[1188]]-ին, իշխան [[Իւանէ Զաքարեան]]<nowiki/>ի աջակցութեամբ, հիմնած է [[Մխիթար Գոշ|Մխիթար Գոշը]] երկրաշարժէն աւերուած Գետիկ վանքի մօտակայքը եւ հոն տեղափոխած միաբանութիւնը: Գոշավանքը համարուած է այդ օրերու լաւագոյն կրթական համալիրներէն մէկը։ Հոն ուսանած են այնպիսի գործիչներ, ինչպիսիք են՝ [[Վանական վարդապետ|Վանական վարդապետը]] եւ [[Կիրակոս Գանձակեցի|Կիրակոս Գանձակեցին]]։ Սկիզբը անուանուած է ''Նոր Գետիկ'', իսկ Մխիթար Գոշի մահէն ([[1213]]) ետք իր անունով կոչուած է ''Գոշավանք'':
== Պատմութիւն ==
Ըստ Ժգ. դարու պատմիչ [[Կիրակոս Գանձակեցի]]ի՝ վանքին մուտքին՝ Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ «հրաշագեղ» փայտակերտ եկեղեցւոյ օծման
1237–1241 թուականներուն, գաւիթին հարաւային պատին գրեթէ կից, ամիրսպասալար [[Աւագ Զաքարեան]]ի կառավարիչ [[Գրիգոր Տղայ]] իշխանը կառուցած է Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ միանաւ թաղածածկ եկեղեցին, որու յարդարանքին արտակարգ ճոխութեան եւ նրբագեղութեան համար Կիրակոս Գանձակեցին անուանած է «զարմանակերտ»: Եկեղեցին, թէեւ փոքրաչափ է, սակայն աչքի կը զարնէ իբրեւ միջնադարեան տպաւորիչ ստեղծագործութիւն: Վանահայր Մարտիրոսի օրով (մինչեւ [[1241]]) գաւիթէն հիւսիս, անոր կամարակապ միջանցքով հաղորդակից, կոպտատաշ մեծ քարերով կառուցուած են վանքին փայտածածկ գրատունը եւ անոր արեւմուտքէն կից ժամատունը: [[1254]]-ին, Մխիթար Գոշի դամբարանին քով, Խաչատուր վարդապետ եւ Բարսեղ կառուցած են խորանարդաձեւ ծաւալով, գմբէթաւոր Ս. Գէորգ եկեղեցին:
Տող 8.
Գոշավանքը Ժգ. դարուն եղած է Հայաստանի կրօնական, կրթական եւ մշակութային մեծ կեդրոն: Հոն գործած է բարձր մակարդակի ուսումնական հաստատութիւն մը, որ պատմական աղբիւրներուն մէջ անուանուած է վարժապետարան, համալսարան եւ ճեմարան: Գոշավանքի վարդապետարանին մէջ դասաւանդած են հայոց եւ օտար լեզուներ ([[յունարէն]], [[լատիներէն]]), քերականութիւն, փիլիսոփայութիւն, ճարտասանութիւն, երաժշտութիւն, գրչութեան արուեստ եւ նկարչութիւն: Հոս կրթուած եւ գործած են Կիրակոս Գանձակեցին եւ Վանական Վարդապետը, որոնք հետագային իրենց հիմնած դպրոցներուն մէջ շարունակած են Գոշավանքի վարժապետարանի աւանդները: Գոշավանքի մէջ ընդօրինակուած եւ ստեղծուած են բազմաթիւ ձեռագիրներ, որոնք պահուած են վանքին գրատան մէջ:
Ժգ. դարուն Գոշավանքը ստացած է բազմաթիւ նուիրատուութիւններ՝ գիւղեր, այգիներ, վարելահողեր, անտառներ, ջրաղացներ, դրամ,
[[Պատկեր:Goshavank-half-ruined.jpg|300px|աջից]]
Գոշավանքի համալիրին բաղկացուցիչ մաս կը կազմեն խաչքարերը, որոնց շարքին կ'առանձնանան վարպետ Պօղոսին կերտած, ասեղնագործ նրբութեամբ քանդակուած զոյգ խաչքարերը՝ դրուած Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցւոյ արեւմտեան ճակատին առջեւ, մուտքին երկու կողմերը (հարաւային խաչքարը [[1935]]-ին տեղափոխուած է [[Հայաստանի պատմութեան պետական թանգարան]]: Հիւսիսային կողմը՝ մնացած խաչքարը, ըստ արձանագրութեան, [[1291]]-ին կանգնեցուցած է Սարգիս վարդապետը: Ժգ. դարու վերջը Դասապետ վարդապետը եւ իր մօրեղբայր Իգնատիոսը նորոգած են Ս. Աստուածածին եկեղեցին, պարսպապատած, այգի տնկած, որու բերքին մէկ մասը յատկացուած է վանքին հիւրանոցին:
Ժդ- Ժզ. դարերուն Գոշավանքի մէջ վանական կեանքը անկում ապրած է եւ վերստին աշխուժացած Ժէ. դարուն: Ժթ. դարու վերջը վանքը դադրած է գործելէ:
| |||