'''Երուանդունիք''' (նաեւ՝ '''Հայոց Ձոր'''), գաւառ [[Մեծ Հայք]]ի [[Վասպուրական]] նահանգի կազմին մէջ, [[Վանայ լիճ]]էն հարաւ-արեւելք, Հայոց ձոր (այժմ՝ Խոշաբ) գետի ընդարձակ հովտի էնհովիտէն ներս<ref name="Կարապետյան">{{Գիրք:Կարապետյան:Հայոց Ձոր}}</ref>։
== Աշխարհագրութիւն ==
Վանայ լիճին հարաւ–արեւելեանհարաւ-արեւելեան եզերքէն կը տարածուի մինչեւ [[Հայկական Տաւրոս]]ի լեռնաշղթան։ Հիմնականօրէն կը համապատասխանէ հին Երուանդունիք գաւառին։ Հիւսիսէն սահմանակից էր՝ Տոսպ, հարաւ–արեւելքէն՝հարաւ-արեւելքէն՝ [[Ռշտունիք]], արեւելէն՝ Կուղանովիտ գաւառներուն։ Կլիման բարեխառն է, հողը՝ արգաւանդ։ Հարուստ է յատկապէս հացահատիկով։
== Պատմութիւն ==
Անունը ծագած է [[Երուանդունիներ|Երուանդունի]] արքայատոհմի անունէն։ Երուանդունիները սկզբնապէս Ք․Ա․ 6–46-4 դարեր Երուանդունիքի մէջ եւ հարակիցյարակից շրջաններուն մէջ ծաւալած են իրենց քաղաքական գործունէութիւնը։
Երուանդունիքի մէջ կը գտնուէր Հայք ամրոցը, որուն անունը կապուած է առաւելապէս [[Հայկ Նահապետ|Հայկ նահապետ]]ի<nowiki/>ն հետ։ ԱյստեղՀոս ըստ [[Մովսէս Խորենացի]]ի, Հայկը սպանածսպաննած է Տիտանեան [[ԲելԲելը]]ը։։
Ըստ աւանդական պատմութեան, Հայոց ձորիձորին մէջ տեղի ունեցած է հայոց նախնինախահայր [[Հայկ Նահապետ|ՀայկՀայկին]]ի յաղթական ճակատամարտը աշշուրա–բաբելականաշուրա-բաբելական աշխարհակալ ԲելիԲելին դէմ։ ՃակատամարտիՃակատամարտին տեղը ՀայկըՀայկ կառուցած է Հայք կամ Հայկաբերդ դաստակերտը, որուն անունով այնուհետեւ գաւառը կոչուած է Հայոց ձոր։ Միջին դարերուն մտերմտած է [[Վասպուրական]]ի իշխանութեան, ապա՝ թագաւորութեան մէջ։ Մինչեւ 19Ժթ. դարու վերջը գաւառը եղած է գրեթէ միատարր՝ հայաբնակ։ Քիւրտական ցեղերնցեղերը այնտեղհոն հաստատուեցանհաստատուած են յատկապէս [[1896]]–ի-ի հայկական կոտորածներէն ետք։ Հայոց ձորի հայերը բնաջնջուեցանբնաջնջուած են, իսկ փրկուածները տեղահանուեցանտեղահանուած են [[1915]]–ին՝-ին՝ [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Մեծ ԵղեռԵղեռնի]]նիժամանակ։ատեն։
== Տե՛ս նաեւ ==
Տող 16.
== Գրականութիւն ==
* Թ.Խ. ՀակոբյանՅակոբեան (1981). Հայաստանի պատմական աշխարհագրութիւն. Երեւան։ «Միտք»։
