«Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 4.
== Պատմութիւն ==
1804-1813 թուականներուն տեղի ունեցած [[Ռուս-պարսկական պատերազմ (1804-1813)|ռուս-պարսկական պատերազմին]] իբրեւ արդիւնք [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրութեան]] եւ Իրանի միջեւ 12 Յուլիս 1813-ին կնքուած [[Գյուլիստանի պայմանագիր|Գիւլիստանի պայմանագիրով]] [[Արցախ (նահանգ)|Արցախի պատմական տարածքը]] հարաւարեւելեան [[Կովկաս|Կովկասի]] հետ միասին կ'ընդգրկուի [[Ռուսական կայսրություն|Ռուսական կայսրութեան]] տիրապետութեան մէջ<ref name="Արցախի պատմություն ՄԻՊ">[http://www.ombudsnkr.am/history.html Արցախ
[[5 Յուլիս]] [[1921]]-ին Կեդրոնային Կոմիտէի ՌԿԿ(բ) Կովկասեան գրասենեակի [[Լեռնային Ղարաբաղ]]ը կը միանայ<nowiki/> [[Ազրպէյճանական ՍՍՀ]]-ի հետ, առանց բնակչութեան կարծիքը նկատի առնելու։
1917-ին Ռուսական կայսրութեան մէջ տեղի ունեցած յեղափոխութենէն ետք, վերջինիս տիրապետութեան տակ գտնուող ժողովուրդներուն համար պետութիւններու կազմաւորման նոր գործընթաց մը կը սկսի: 26 Մայիս 1918-էն ինկած ժամանակահատուածին մէջ իրենց անկախութիւնը կը հռչակեն [[Հայաստան|Հայաստանի]], [[Վրաստան|Վրաստանի]] եւ [[Ազրպէյճան|Ազրպէյճանի]] դեմոկրատական հանրապետութիւնները: Արցախ կը դառնայ հայկական պատմական տարածքին փոքր մասին մէջ իր անկախութիւնը հռչակած Հայաստանի եւ թրքական աջակցութեամբ ձեւաւորուած նորաստեղծ Ազրպէյճանի միջեւ սկսած դաժան պատերազմի թատերաբեմ: Վերջինս իր կազմաւորման օրէն տարածքային պահանջներ կը ներկայացնէ [[Հարավային Կովկաս|Հարաւային Կովկասի]] հայկական տարածքներու մեծ մասին նկատմամբ: Տեղի կ'ունենան կատաղի ընդհարումներ [[Հայեր|հայերու]] եւ ազերիներու միջեւ: Վերջիններուն կ'օգնէին տարածաշրջան մուտք գործած [[Թուրքիա|թրքական]] կանոնաւոր բանակին ստորաբաժանումները<ref name="Արցախի պատմություն ՄԻՊ" />:
[[7 Յուլիս]] [[1923]]-ին Լեռնային Ղարաբաղի հայաբնակ մասէն կազմուած է Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը (ԼՂԻՄ), որուն կեդրոնը Խանքենդի բնակավայրն էր, որ հետագային կը վերանուանուի<nowiki/> [[Ստեփանակերտ]]
1 Դեկտեմբեր 1920-ին [[Ազգերու լիկա]]յին 5-րդ Կոմիտէն 3-րդ ենթակոմիտէի զեկոյցին հիման վրայ, արձագանգելով Ազրպէյճանի տարածքային հաւակնութիւններուն ու հայկական զանգուածային կոտորածներու փաստին, միաձայնութեամբ Ազրպէյճանի Դեմոկրատական Հանրապետութեան Ազգերու Լիկա ընդունելու դէմ կ'արտայայտուի, եւ մինչեւ հակամարտութեան վերջնական կարգաւորումը Արցախը կը ճանչնայ իբրեւ վիճելի տարածք, որու հետ կը համաձայնին հակամարտութեան բոլոր կողմերը, ինչպէս նաեւ Ազրպէյճանը: Այսպիսով, 1918-1920 թվականներուն Ազրպէյճանի Դեմոկրատական Հանրապետութեան ստեղծման ժամակաշրջանին անոր ինքնիշխանութիւնը չէր տարածուեր Արցախի վրայ<ref name="Արցախի պատմութիւն ՄԻՊ"/><ref name="Հրայր Փաշաեան փաստաթուղթեր">[http://www.noravank.am/upload/pdf/2.Hrayr_Pashayan_21_DAR_04_2014.pdf Ղարաբաղեան հիմնախնդիրի քաղաքական փաստարկները ԼՂԻՄ կազմաւորման եւ Ադր. ԽՍՀ կազմից դուրսբերման շրջանի փաստաթղթերում (1923-1989թթ.), Հրայր Փաշաեան:]</ref>:
== Ծանօթագրութիւն ==
| |||