«Շիրակի մարզ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 10.
Տարածքը ընդհանուր առմամբ ունի համեմատաբար միատարր հրաբխային կազմութիւն մը: Հայկական լեռնաշխարհին հետ միասին մարզին տարածքը անցած է երկրաբանական զարգացման բարդ ուղի մը: <ref name="c" />:
Քանի մը հանգրուանով հանդէս եկած սառցապատումներու ներգործութեամբ Արագածի, Ջաւախքի, Եղնախաղի լեռներու բարձր մասերուն մէջ յառաջացած են կրկէսանման գոգաւորութիւններ եւ լայն հովիտներ<ref name="c">Հայկական ՍՍՀ գեոմորֆոլոգիան (խմբագիր Ս.Պ. Բալյեան), ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչութիւն, Երեւան, 1986թ.</ref>:
Շիրակի մարզին մէջ իւրայատուկ տեղ կը գրաւէ Արագած լեռը: Մարզին սահմանին մէջ կը գտնուի Արագածի հիւսիսային, հիւսիս արեւմտեան եւ մասամբ արեւմտեան լանջերը, մինչեւ գագաթը<ref name="b" />:
Շիրակի մարզի տարածքին եւ շրջակայքը երկրաշարժի գօտի կը համարուին Գիւմրին, Սպիտակը, Անին, Կարսը եւ Ախալքալաքը: Մարզին տարածքին յատկապէս մեծ վնաս պատճառած երկրաշարժներէն յայտնի են՝ 1319-ին Անիի, 1899-ին Կարսի, 1868-ին Գիւմրիի, 1926-ին Լենինականի, 1988-ին Սպիտակի եւ այլ երկրաշարժներ<ref name="b" />:
== Օգտակար հանածոներ ==
Շիրակի մարզին տարածքին բազմազան են ընդերքի հարստութիւնները: Մարզին մէջ լայն տարածում ունին [[տուֆ]]ը, [[պեմզա]]ն, [[պազալթ]]ը, [[կրաքար]]ը, [[պեռլիտ]]ը, [[հրաբխային խարամ]]ն ու մոխիրը, զանազան [[կաւ]]երը եւ շատ ուրիշ շինանիւթեր: Շինանիւթերուն մէջ առաջնահերթ նշանակութիւն ունին տուֆը <ref name="a" />:
== Կլիմայ ==
Կլիման ցուրտ լեռնային է։ [[Յունուար]]ին միջին ջերմաստիճանը հիւսիսի մէջ -12 °C է, հարաւը՝ -6 °C, Յուլիսինը համապատասխանաբար՝ 12 °C եւ 20 °C (առաւելագոյնը՝ 36 °C)։ Աշոցքի սարահարթը Հայաստանի ամենացուրտ վայրն է՝ [[Պաղակն (գագաթ)|Պաղակն]] է (նուազագոյն ջերմաստիճանը՝ -42 °C)։ Ձմրան բնորոշ են կայուն ձիւնածածկոյթը, ձիւնաբուքերը եւ [[մառախուղ]]ը, ամրան՝ ամպրոպները։ Տարեկան տեղումները 450-900 մմ են։ Տարուան ընթացքին ամպամած օրերուն մեծ քանակութեամբ տեղումներ կը նկատուին Դեկտեմբեր եւ Յունուար ամիսներուն: Գիւմրիի մէջ տարուան ընթացքին ընդհանրապէս 35/ 52 օր ամպամած է <ref>Մնացականեան Բ., Աջամօղլեան Ա.,- Շիրակի կլիման եւ ջրերը, Երեւան, 2005:</ref>:
== Ծանօթագրութիւններ ==
| |||