«Աքքայի Պաշարում (1189-1191)» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

4 Յուլիս 1187-ի [[Հաթթինի ճակատամարտ]]<nowiki/>էն ետք [[Սալահ ալ-Տին]] առանց մարտի կը յաջողի գրաւել [[Աքքա]] քաղաքը։ Այդ օրերուն [[խաչակիրներ]]<nowiki/>ը կը վերահսկէին` [[Տիւրոս]]<nowiki/>ը (Սուր), Թրիփոլին եւ [[Անտիոք]]<nowiki/>ը, որոնք նոյնպէս պաշարուած էին Սալահ ալԱլ-Տինի կողմէն։ [[Մերձաւոր Արեւելք]]<nowiki/>էն հասած լուրերը մեծ խառնաշփոթի կը մատնեն եւրոպացիները, իսկ [[Հռոմի Պապ]] Գրիգոր Ը. կոչ կ'ուղղէ 3-րդ Խաչակիրներու արշաւանքի։

1187-ի վերջը [[Կոնրադ Մոնֆերացի|Քոնրատ Մոնֆերացի]] (''Conrad of Montferrat'') ամրապնդուելով [[Տիւրոսի Պաշարում (1187)|Տիւրոսի]] մէջ կը դիմադրէ Սալահ ալ տինի Սալահ Ալ-Տինի յարձակումներուն<ref>René Grousset, 1936. P. 47-51.</ref> : 1188-ի կէսերուն պայմանագիր մը կը կնքեն, ըստ որուն Սալահ ալ տինԱլ-Տին, ի միջի այլոց [[Հաթթինի Ճակատամարտ|Հաթթինի ճակատամարտ]]<nowiki/>ի ընթացքին ջախջախուած եւ գերեվարուած Կի տը Լուզինեանը ազատ կ'արձակէ: Վերջինս կնոջ՝ [[Սիբիլ Անժուացի|Սիպիլ Անժուաց]]<nowiki/>իին հետ կ'իշխէր [[Երուսաղէմի Պաշարում (1187)|Երուսաղէմ]]<nowiki/>ի գահին: Իբրեւ հետեւանք՝ Կիի եւ Քոնրատի միջեւ բախումը կը սաստկանայ, որովհետեւ վերջինս կը մեղադրէր Կին՝ Հաթթինի աղէտին իբրեւ պատասխանատու, մինչ ինք կը պարծենար, թէ յաջողութեամբ պաշտպանած էր Տիւրոսը հետագայ արշաւանքներէ:

Սալահ ալ-Տին, իրազեկ ըլլալով տեղի ունեցած իրադարձութիւններուն, 15 Սեպտեմբեր 1189-ին կը յարձակի Կի տը Լուզինեանի զօրքին վրայ։ Խաչակիրներուն բոլոր զօրքերը՝ ներառեալ [[Տաճարականներու Միաբանութիւն|տաճարականներ]]<nowiki/>ունը, կ'ուղղեն դէպի Սալահ ալԱլ-Տինի զօրքերուն աջ թեւը։ Սալահ ալ-Տին ստիպուած բոլոր ուժերը կը կեդրոնացնէ աջ կողմը, սակայն զօրքերը փախուստի կը դիմեն։ Վերջինս զօրքերը փրկելու նպատակով ձախ կողմը ինչպէս նաեւ թեթեւ հեծելազօրը մարտի կը մղէ։ Կի, ստիպուած, մարտի դաշտ կ'ուղարկէ պահեստազօրայինները. Սալահ ալ-Տին, իր հերթին, քաղաքին կայազօրայինները (5000 զինուոր) խաչակիրներուն դէմ կ'ուղարկէ։

Քրիստոնեաները կու տան շուրջ 5 հազար զոհ<ref>Ibn Al-Athir, XII, 20-6; Chapter four in Arab Historians of the Crusades, ed. and trans. by Francesco Gabrieli</ref><ref>Christopher Tyerman, God’s War A New History of the Crusades, p.416. Belknap Press, 2008.</ref>, սակայն Սալահ ալ-Տին չի յաջողիր՝յաջողիր ետ մղել քաղաքին մօտ դիրքաւորուած խաչակիրները։ ՄարտինՄարտի ընթացքին կը զոհուի տաճարականներու միաբանութեան առաջնորդ [[Ժերար դը Ռիդֆոր|Ժերար տը Ռիտֆոր]], իսկ Կի տը Լուզինեանի եւ Քոնրատի միջեւ հակամարտութիւնը կը շարունակուի։

Քոնրատ նաեւ շինանիւթեր կը բերէ՝ մեքենաներ կառուցելու համար, զորս օգտագործեցինկ'օգտագործեն քաղաքին վրայ հերթական յարձակման ատեն (5 Մայիս):

19 Մայիսին Սալահ ալԱլ-ՏինըՏին կը յարձակի քրիստոնեաներուն վրայ։ Ամրան ընթացքին ֆրանսական զօրքերը ծովէն կը ժամանեն եւ կը միանան պաշարողներուն, ինչպէս նաեւ օգնական ուժերով [[Կիլիկիա]] կը հասնին Սելիֆ գետին մէջ խեղդուած Ֆրետերիք Ա. Շիկամօրուսի որդին՝ Ֆրետերիք Զ.-ն։։ Օգնական ուժերը կը գրաւեն [[Հայֆա]] քաղաքը, որուն միջոցով կը յաջողին մթերքներ ուղարկել Կիի ճամբարը։ Կի տը Լուզինեան կը զրկուի Երուսաղէմի արքայի գահէն քանի, որորովհետեւ կը մահանան իր կինը՝ [[Սիպիլ Անժուացի|Սիպիլ]]<nowiki/>ն ու դուստրերը։ Սիպիլին քոյրը՝ Իզապելլան եւ Քոնրատ ՄոնֆերացինՄոնֆերացի կ'ամուսնանան։ Այսպիսով գահը կը փոխանցուի Քոնրատի։

Մինչ խաչակիրները կը կիսէին գահը, Սալահ ալԱլ-ՏինըՏին կըկ'ուժեղացնէր հզօրացնէրիր բանակը։ 1190-ին աւստրիական իշխան [[Լեոպոլդ V (Աւստրիոյ դուքս)|Լեոպոլդ]] Ե. կը միանայ պաշարողներուն։ 31 Դեկտեմբերին միացեալ ուժերը կը փորձեն քանդել պատերը։ Իսկ 6 Յունուարին պատիպատին մասնակի քանդման արդիւնքը այն էր,իբրեւ որարդիւնք՝ քրիստոնեաները կը փորձեն գրաւել քաղաքիքաղաքին կայազօրը։ 13 Յունուարին Սալահ ալ-Տին կը յաջողի ճեղքել խաչակիրներուն շրջափակումը եւ քաղաք կը մտցնէ նոր կայազօր մը։ Ցուրտ եղանակը կը խանգարէր խաչակիրները։

Մարտին, երբ եղանակը նպաստաւոր կը դառնայ, Եւրոպայէն նոր ուժեր կը ժամանեն, ինչպէս նաեւ [[Ռիչարտ Առիւծասիրտ|Ռիչարտ Առիւծասիրտը]] <nowiki/>եւ [[Ֆիլիբ Օգոստոս|Ֆիլիփ Օգոստոս]]ը.: Սալահ ալԱլ-Տինի յաղթելու հաւանականութիւնը կտրուկ կը նուազի։ 3 Յուլիսին քաղաքը կը յանձնուի, Ռիչարտ կը հրամայէ մահապատժի ենթարկել քաղաքին կայազօրայինները։ Անգլօ-ֆրանսական ուժերով համալրուած խաչակիրները ծովու ճամբով կը յառաջանան դէպի հարաւ, նոյնը կ'ընեն իսլամները։ 7 Սեպտեմբերին Եաֆֆա քաղաքէն դէպի հիւսիս տեղի կ'ունենայ [[Արսուֆի ճակատամարտ]]<nowiki/>ը: Ճակատամարտի ընթացքին Ռիչարտ փայլուն յաղթանակ կը տանի։ Սալահ ալ-Տին խաչակիրներու յաղթանակը կը գնահատէ ըսելով, որ անգլիացիներուն կարգապահութիւնը եւ զրահները անյաղթելի էին։

[[Արսուֆի ճակատամարտ|Արսուֆի]] եւ [[Յաֆֆայի ճակատամարտ|Եաֆֆայի]] ճակատամարտերուն ընթացքին կրած պարտութիւններէն ետք պատերազմը վերջ կը գտնէ։ Եաֆֆայի ճակատամարտը կը դառնայ Խաչակիրներու երրորդ արշաւանքին վերջին նշանակալի առճակատումը։ Ճակատամարտէն ետք Ռիչարտ Սալահ ալԱլ-Տինի հետ կը սկսի բանակցիլ եւ 2 Սեպտեմբեր 1192-ին կը ստորագրուի երամեայ հաշտութեան պայմանագիր մը, ըստ որուն Քրիստոնեաներուն թոյլ կը տրուէր անխափան այցելել սրբազան վայրեր։ Սալահ ալԱլ-Տինի ետեւըետին կը մնար Երուսաղէմը, իսկ խաչակիրներուն համար՝ նեղ ցամաքային ուղի՝ուղի մը, Եաֆֆայէն մինչեւ Տիւրոս։