Ուիքիփետիա

«Արածանի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{ԱՀ}}
{{Արևելահայերեն|Արածանի}}
[[Պատկեր:Murat 06.jpg|350px|մինի|աջից|Արածանի Գետը]]
{{Տեղեկաքարտ Գետ (արեւմտահայերէն)
[[Պատկեր:ISS011-E-10824 Murat.jpg|350px|մինի|աջից]]
|Անուանում = Արածանի
'''Արածանի''', գետ Հայկական լեռնաշխարհին մէջ։ Հին յունա-հռոմէական աղբուրներուն մէջ՝ կոչուած է «''Արսանիաս''» ({{Լեզուլատ.՝ la|Arsanias}}), ներկայիս թուրքերը կը կոչեն՝ '''Մուրաթ[[Մուրատ գետ'''Գետ ({{Լեզու trարեւմտահայերէն)|Մուրատ]] (թուրք.՝ Murat Nehri}}): Կոչուած է նաեւ՝ '''[[Արեւելեան Եւփրատ'''Եփրատ]], [[Արզանիա]](ս), [[Արսինէս]] եւ այլն<ref>{{Գիրք:ՏԲ|385}}</ref>։ Միանալով [[Արեւմտեան Եւփրատին՝Եփրատին]]՝ կ'առաջացնէ [[Եփրատ գետ (արեւմտահայերէն)|Եւփրատ գետը]]։գետը։ Երկարութիւնը 722 քմ. է, աւազանը՝ 40000 քմ<sup>2</sup>։քմ2։ Հին ժամանակներուն՝ գետը ամբողջութեամբ հոսած է [[Մեծ Հայք (արեւմտահայերէն)|Մեծ Հայքի]] թագաւորութեան տարածքով։ Ներկայիս՝ կը հոսի [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ]] տարածքով։▼
|Բնագիր անուանում = {{Լեզու tr|Murat Nehri}}
|Պատկեր = Murat 06.jpg
|Պատկերի չափ = 280
|Նկարագրում = Արածանի գետ
|Քարտես = ISS011-E-10824 Murat.jpg
|Քարտեսի լայնութիւն = 280
|Քարտեսի նկարագրում = Արածանին տիեզերքէն
|Երկայնք = 722
|Աւազանի տարածք = 40 000
|Աւազան =
|Ջուրի ծախս =
|Չափման վայր =
|Ակունք =
|Ակունքի տեղակայում =
|Ակունքի բարձրութիւն =
|s_lat_dir = |s_lat_deg = |s_lat_min = |s_lat_sec =
|s_lon_dir = |s_lon_deg = |s_lon_min = |s_lon_sec =
|Գետաբերան = [[Եփրատ գետ (արեւմտահայերէն)|Եւփրատ]]
|Գետաբերանի տեղակայում =
|Գետաբերանի բարձրութիւն =
|m_lat_dir = |m_lat_deg = |m_lat_min = |m_lat_sec =
|m_lon_dir = |m_lon_deg = |m_lon_min = |m_lon_sec =
|Գետի թեքութիւն =
|Երկիր = [[Պատկեր:Flag of Turkey.svg|24px]] [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիա]]
|Երկրամաս =
|Վիքիպահեստ = Murat River
}}
▲'''Արածանի''', գետ Հայկական լեռնաշխարհին մէջ։ Հին յունա-հռոմէական աղբուրներուն մէջ՝ կոչուած է «''Արսանիաս''» ({{Լեզու la|Arsanias}}), ներկայիս թուրքերը կը կոչեն՝ '''Մուրաթ գետ''' ({{Լեզու tr|Murat Nehri}}): Կոչուած է նաեւ՝ '''Արեւելեան Եւփրատ''', Արզանիա(ս), Արսինէս եւ այլն<ref>{{Գիրք:ՏԲ|385}}</ref>։ Միանալով Արեւմտեան Եւփրատին՝ կ'առաջացնէ [[Եփրատ գետ (արեւմտահայերէն)|Եւփրատ գետը]]։ Երկարութիւնը 722 քմ. է, աւազանը՝ 40000 քմ<sup>2</sup>։ Հին ժամանակներուն՝ գետը ամբողջութեամբ հոսած է [[Մեծ Հայք (արեւմտահայերէն)|Մեծ Հայքի]] թագաւորութեան տարածքով։ Ներկայիս՝ կը հոսի [[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ]] տարածքով։
 
Հին մատենագիրները՝ Արածանին կը յիշեն իբրեւ ինքնուրոյն գետ եւ ո'չ իբրեւ ԵւփրատիԵփրատի վտակ։ Սկիզբ կ'առնէ [[Ծաղկանց լեռներ|Ծաղկանց լեռներու]] հիւսիսային մասէն՝ մօտ 3060 մ. բարձրութենէն։բարձրութիւնէն։ Վերին հոսանքին մէջ կ'անցնի խոր կիրճովկիճով դէպի հիւսիս, ապա հիւսիս–արեւմուտք, դուրս կու գայ Ալաշկերտի դաշտ եւ կը հոսի հարաւ–արեւմտեան ուղղութեամբ։ Արածանիի գլխաւոր վտակներն են՝ [[Բագրեւանդ (արեւմտահայերէն)|Բագրեւանդ]]ը, [[Խնուս (արեւմտահայերէն)|Խնուս]]ը, Բիւրակնը (աջէն), Մանազկերտը, Մեղրագետը, Ճապաղջուրը (ձախէն)։ Կը յորդի ապրիլ–մայիսին, դաշտային մասերուն մէջ կ'ողողէ շրջակայ տարածութիւնները. ցածր մակարդակը՝ [[Յուլիս]]–[[Օգոստոս (արեւմտահայերէն)|Օգոստոսին]]։ին։ Ձմրան՝ կը սառցակալէ։ Դեռեւս ուրարտական ժամանակներէն կ'օգտագործուի ոռոգման նպատակներով։
[[Պատկեր:Սուլուխ կամուրջ-1.JPG|մինի|ձախից|240px|[[Սուլուխ (արեւմտահայերէն)|Սուլուխի]] կամուրջը]]
Արածանիի աւազանին մէջ կը գտնուին [[Վաղարշակերտ]], [[Մուշ (աեւմտահայերէն)|Մուշ]], [[Բալու (արեւմտահայերէն)|Բալու]], [[Խարբերդ (արեւմտահայերէն)|Խարբերդ]] քաղաքները։ Արածանին, որուն հովիտը հայ ժողովուրդի բնօրրաններէն է՝ Հայաստանի սրբազան պաշտամունքի գետն է։ Անոր ակունքներու մօտ կը գտնուէր Հայոց զօրքի գլխաւոր բանակատեղին՝ Շահապիւանը, ուր կը գումարուէին աշխարհաժողովներ եւ կը կատարուէին [[Նաւասարդ]]ի տօները։ Ք.Ա. 68-ին, Արածանիի ափին տեղի ունեցաւ [[Արածանիի ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)|Արածանիի ճակատամարտը]]՝ հայոց եւ հռովմէական զօրքերու միջեւ։ Հայաստանի մէջ, քրիստոնէութիւնը պաշտօնական կրօն հռչակելէն՝ Արածանիի մէջ մկրտուեցան՝ Հայոց թագաւոր՝ [[Տիգրան Գ. (արեւմտահայերէն)|Տիգրան Գ.]] , զօրքը եւ ժողովուրդը։ <br />▼
Արածանիի աւազանի բնակչութիւնը մինչեւ [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Մեծ եղեռնը]]՝ հիմնականին մէջ կը կազմէին հայերը։ Ըստ անոնց մեջ տարածուած աւանդութեան, Արածանիի հովիտին մէջ Է եղած դրախտը։
 
▲Արածանիի աւազանին մէջ կը գտնուին [[Վաղարշակերտ]], [[Մուշ (աեւմտահայերէն)|Մուշ]], [[Բալու (արեւմտահայերէն)|Բալու]], [[Խարբերդ (արեւմտահայերէն)|Խարբերդ]] քաղաքները։ Արածանին, որուն հովիտը հայ ժողովուրդի բնօրրաններէն է՝ Հայաստանի սրբազան պաշտամունքի գետն է։գետը։ Անոր ակունքներու մօտ կը գտնուէր Հայոց զօրքիզորքի գլխաւոր բանակատեղին՝ Շահապիւանը, ուր կը գումարուէին աշխարհաժողովներ եւ կը կատարուէին [[Նաւասարդ]]ինաւասարդի տօները։ Ք.Ա. 68-ին, ԱրածանիիԱրածանի ափին տեղի ունեցաւ [[Արածանիի ճակատամարտ (արեւմտահայերէն)|Արածանիի ճակատամարտը]]՝ հայոց եւ հռովմէականհռոմէական զօրքերուզորքերու միջեւ։ Հայաստանի մէջ, քրիստոնէութիւնը պաշտօնական կրօնկրօէն հռչակելէն՝ Արածանիի մէջ մկրտուեցան՝ Հայոց թագաւոր՝ [[Տիգրան Գ. (արեւմտահայերէն)|Տիգրան Գ.]] , զօրքըզորքը եւ ժողովուրդը։ <brԱրածանի աւազանի բնակչութիւնը մինչեւ [[Մեծ եղեռն|Մեծ եղեռնը]]՝ հիմնականին մէջ կը կազմէին հայերը։ Ըստ անոնց մեջ տարածուած աւանդութեան, Արածանիի հովիտին մէջ եղած />դրախտը։
== Ծանոթագրութիւններ ==
{{ծանցանկ}}▼
 
== Ծանօթագրութիւններ ==
[[Կատեգորիա:Գետեր (արւմտ․)]]
▲{{ծանցանկ}}
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Արածանի» էջէն