«Սահարա Անապատ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Սահարան'''<ref name="ՏՈՒՏ">{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=53}}</ref> ([[արաբերէն]]՝ الصحراء الكبرى, ''ալ-սահրա ալ-քուպրա'', «Մեծն անապատը», ({{Audio|ar-Sahara.ogg|صحراء}}) տարածութեամբ՝ աշխարհի երկրորդ ամէնէն մեծ [[Անապատներ|անապատն]] է, [[Անթարքթիքա|Անթարքթիքայէն]] ետք։ Անիկա կը գտնուի հիւսիսային [[Ափրիկէ]]ի մէջ, [[Կարմիր Ծով|Կարմիր ծովէն]] մինչեւ [[Ատլանտեան ովկիանոս|Ատլանտեան]] [[ովկիանոս]] եւ Աթլասի լեռներուլեռներուն հարաւային լանջերէն ու [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրական ծով]]<nowiki/>էն մինչեւ [[Սուտան]]։ Արեւմուտքէն արեւելք Սահարան կը տարածուի շուրջ 5,500 Քմ., իսկ հիւսիսէն հարաւ՝ 2,000 Քմ.։ ՍահարայիՍահարային տարածութիւնը 8,5 միլիոն Քմ.² է։ Սահարան գրեթէ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու]]<nowiki/>ն կամ [[Չինաստան]]<nowiki/>իին չափ է եւ [[Աւստրալիա]]յէն աւելի ընդարձակ է։

Սահարայի մակերեսին 25 տոկոսէն աւելին պատուած է աւազէ սաւաններով ու աւազաբլուրներով։ Լայնատարած են լեռնային աւազաթումբերը, որոնք կրնան հասնիլ մինչեւ 333 Մ. բարձրութեան։ Հակառակ ընդունուած պատկերացումներուն՝ աւազաբլուրները կը կազմեն անապատին շուրջ քառորդ մասը միայն։ Անիկա մեծ մասամբ կազմուած է քարքարոտ բարձրաւանդակներէ, չոր դաշտավայրերէ եւ Աղահանք պարունակող հարթ տարածութիւններէ։ Առաջին նայուածքով կը թուի, թէ մեծ թիւով մարդոց կամ անասուններու ապրելու համար պայմանները բաւարար չեն՝ յատկապէս ջերմաստիճանիջերմաստիճանին տատանումները նկատի առնելու պարագային (գիշերային ջերմաստիճանը ըստ Ֆերընհայթի՝ 21°(-6°C), ցերեկները կարգ մը տեղեր կը հասնի ըստ Ֆերընհայթի՝ 136°(58°C)։ Այնուամենայնիւ, մօտաւորապէս երկուքուկէս միլիոն հոգի (ինչպէս նաեւ մեծ թիւով շնագայլեր, ճագարամուկեր, եղջիւրաւոր իժեր եւ այծքաղներ) այս անապատը հաճոյքով կը համարեն իրենց տունը։ Սահարային տարածութիւնը օր ըստ օրէ կ'ընդարձակի: Վերջին հարիւրամեակին ընթացքին անոր չափերը աւելցած են 10 տոկոսով: Անապատին ընդարձակումը հետազօտած են արբանեակային տուեալներու օգնութեամբ, որոնք հաւաքագրուած են ամբողջ Ափրիկէէն, 1920-2013 թուականներուն ընթացքին: Գիտական խումբը կը նշէ, թէ եթէ կլիմայի փոփոխութիւնները շարունակուին, ապա ՍահարայիՍահարային դանդաղ ընդարձակումը կը շարունակուի:<ref>[https://www.panorama.am/am/news/2018/03/31/%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A1-%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%BF/1927159 Տարածքին ընդարձակումը]</ref>

== ՍահարայիՍահարային կլիմայական պայմաններպայմանները ==

Սահարան աչքի կը զարնէ արեւադարձային օդի ծայրահեղ չորութեամբ։ Սահարան աշխարհի ամէնէն տաք վայրերէն մէկն է։ Յուլիսին հոսհոն տիրապետող կը դառնայ +30° իզոթերմը։ Այդ նոյն ժամանակաշրջանին արեւմուտքի անապատիանապատին զգալի մասը կը գտնուի 35° իզորթերմի տակ։ Սահարան կ'առանձնանայ նաեւ անձրեւազուրկ եղանակով։ Տեղումները բացառիկ քիչ են, կեդրոնական մասին մէջ՝ շուրջ 3 միլիոն Քմ. տարածութեան վրայ տարեկան կը թափինտեղան 25 մ.մ. ոչ աւելի անձրեւներ։

Տեղումներու սակաւութեան հետեւանքով, ՍահարայիՍահարային մէջ կը տեսնուի աշխարհի ամէնէն մեծ գոլորշիացումը։

Կենդանական աշխարհը կը հաշուէ շուրջ 4000 տեսակ։ Սահարական տեսակները 10-12% են։ Անասուններէն բնորոշ են վիթը (այծեամ), մուֆլոնը եւ կճղակաւորներու խումբին պատկանող անասուններ։ Շատ են կրծողները։ Կայ [[այծքաղ]], [[վայրի ոչխար]], [[Աղուէսներ|աղուէս]], [[վագրակատու]], [[շնագայլ]], [[բորենի]], [[աւազամուկ]], [[ճագարամուկ]], [[նապաստակ]] եւ այլն։ Ամէն տեղ տարածուած են [[սողուններ]]ը։ Ահագգարի մնացորդային ջրաւազաններուն մէջ կան ոչ մեծ [[Կոկորդիլոս|կոկորդիլոսներ]]։ ՍահարայիՍահարային անասուններուն մեծ մասը գիշերային կեանք կ'ապրի։