|
===== Պատմութիւն =====
Ծծումբը եւ անոր միացութիւնները մարդկութեան ծանօթ են հնագոյն ժամանակներէն։ Անիկա կը յիշատակուի [[Աստուածաշունչ]]ին եւ [[Հոմերոս]]ի բանաստեղծութիւններուն մէջ։ Մաքուր բիւրեղային տեսքով յայտնաբերուած ամէնէն ատարածուած տարրերէն է:
Ծծումբը եւ անոր միացութիւնները մարդկութեանը յայտնի են տակաւին հնագոյն ժամանակներէն։ Անիկա կը յիշատակուի [[Աստուածաշունչ]]ին մէջ, [[Հոմերոս]]ի բանաստեղծութիւններուն մէջ։ Ռազմական նպատակներու համար ծծումբէն կը պատրաստէին հրկիզող խառնուրդներ, զոր օրինակ՝ «յունական կրակը»: Մօտաւորապէս ԺԳ. դարուն [[Չինաստան]]ին մէջ ծծումբը կիրառուած Է կրակ արձակելու նպատակներով։ Մարդիկ կը կարծէին, թէ այրող ծծումբէն յառաջացած [[Կապոյտ (գոյն, արեւմտահայերէն)|կապոյտ]] բոցն ու սուր հոտը կը հեռացնեն չարքերը։ Ծծումբը եւ անոր միացութիւններն օգտագործած են մաշկային հիւանդութիւններ (զոր օրինակ՝ քոսը) բուժելու, ինչպէս նաեւ այգեգործական նպատակներով։ Արաբ ալքիմիկոսները կը կարծէին, թէ բոլոր մետաղները կազմուած են ծծումբի եւ [[սնդիկ]]ի խառնուրդէն։ Ծծումբը, որպէս քիմիական տարր, առաջինը բացայայտած Է ֆրանսացի քիմիագէտ [[Անթուան Լաւուազիէ|Անթուան Լորան Լավուազի]]<nowiki/>էն ({{lang-fr|Antoine Laurenr Lavoisier}}, [[1743 թուական|1743]]-[[1794 թուական|94]]) 18րդ դարու վերջին։
* Ծծումբ բառը լատիներէն կը նշանակէ «այրող քար»:
== Ծծումբի Բնագիտական Յատկութիւնները == ▼* Ռազմական նպատակներու համար ծծումբէն կը պատրաստէին հրկիզող խառնուրդներ, օրինակ՝ «յունական կրակը»:
* Մօտաւորապէս ԺԳ. դարուն [[Չինաստան]]ին մէջ ծծումբը կիրարկուած Է կրակ արձակելու նպատակներով։
* Մարդիկ կը կարծէին, թէ այրող ծծումբէն յառաջացած [[Կապոյտ (գոյն, արեւմտահայերէն)|կապոյտ]] բոցն ու սուր հոտը կը հեռացնեն չարքերը։
* Ծծումբը եւ անոր միացութիւններն օգտագործած են մաշկային հիւանդութիւններ (օրինակ՝ քոսը) բուժելու, ինչպէս նաեւ այգեգործական նպատակներով։
* Արաբ ալքիմիկոսները կը կարծէին, թէ բոլոր մետաղները կազմուած են ծծումբի եւ [[սնդիկ]]ի խառնուրդէն։
* Յոյները եւ հռոմէացիները կը յայտնաբերեն, որ ծծումբը կրնայ օգտագործուիլ կրակ պատրաստելու և հռոմէական կրկէսին ընթացքին արհեստական ցուցադրութիւններու համար:
* Ծծումբը, իբրեւ քիմիական տարր, առաջինը բացայայտած Է ֆրանսացի քիմիագէտ [[Անթուան Լաւուազիէ|Անթուան Լորան Լավուազի]]<nowiki/>էն ({{lang-fr|Antoine Lauren Lavoisier}}, [[1743 թուական|1743]]-[[1794 թուական|94]]) ԺԸ. դարու վերջին։
▲== ԾծումբիԾծումբին Բնագիտական Յատկութիւնները ==
{{Բազմապատիկ պատկերներ
| գոտի = left/right/center
| նկարագրություն2 = Լազուարդ բիւրեղի կապոյտը խառնուած է ծծումբով
}}
ԱնԾծումբը [[դեղին (գոյն)|դեղին]] գոյնի [[բիւրեղ]]ային նիւթ մըն է։ Անիկա դիւրութեամբ կը հալի 100°C-էն փոքր ինչ բարձր ջերմաստիճաններուն։ Ծծումբը ուժեղ տաքցնելու ատեն կը յառաջանան մուգ շագանակագոյն շոգիներ։ Արագ սառեցնելու պարագային ծծումբիծծումբին շոգիներն անմիջապէս, առանց հեղուկնալուհեղուկի վերածուելու, կը փոխարկուին նրբագոյն փխրուն փոշիի, որ կը կոչուի ծծմբածաղիկ։ ▼Ծծումբը [[դեղին (գոյն)|դեղին]] գոյնի [[բիւրեղ]]ային նիւթ մըն է։ Անիկա ոչ մետաղական տարր մըն է, որ կը ներկայանայ ինչպէս համակցուած, այնպէս ալ ազատ վիճակներու մէջ եւ լայնօրէն կը տարածուի երկիրի մակերեւոյթին վրայ: Անիկա համ եւ հոտ չունի, ջուրին մէջ չի լուծուիր եւ յաճախ կը յայտնուի դեղին բիւրեղներու կամ զանգուածներու մէջ<ref>[http://www.georgiagulfsulfur.com/sulfur/history Ծծումբին յատկութիւնները]</ref>:
▲Ան դիւրութեամբ կը հալի 100°C-էն փոքր ինչ բարձր ջերմաստիճաններուն։ Ծծումբը ուժեղ տաքցնելու ատեն կը յառաջանան մուգ շագանակագոյն շոգիներ։ Արագ սառեցնելու պարագային ծծումբի շոգիներն անմիջապէս, առանց հեղուկնալու կը փոխարկուին նրբագոյն փխրուն փոշիի, որ կը կոչուի ծծմբածաղիկ։
Երկրակեղեւին ծծումբիծծումբին պարունակութիւնը 0,05% է: Կը հանդիպինք ինչպէս ազատ (բնածին ծծումբ), այնպէս ալ միացութիւններու՝ գերազանցապէս սուլֆիտներու, զոր օրինակ՝ ZnS, PbS, Cu2S, FeS2, եւ սուլֆաթներու, զոր օրինակ՝ CaSO4.2H2O, Na2SO4.10H2O ձեւով։
== Քիմիական Յատկութիւնները ==
Պարբերական համակարգի 6-րդ խումբի գլխաւոր ենթախումբին մէջ է։ Իսկ [[ջրածին|ջրածնիջրածինի]] եւ [[թթուածին]]ի միացութիւններուն մէջ բաղկացած է տարբեր իոներներէ. կը փոխազդէ գրեթէ բոլոր թթուներուն եւ աղերուն հետ։ ԾծումբինԱնիկա աղերըոչ քիչմետաղական տարր մըն է, որ կը լուծուիններկայանայ ինչպէս համակցուած, այնպէս ալ ազատ վիճակներու մէջ եւ լայնօրէն կը տարածուի երկիրի մակերեւոյթին վրայ: Անիկա համ եւ հոտ չունի, ջուրին մէջ։մէջ Ունիչի ոչլուծուիր մետաղականեւ յաճախ կը յայտնուի դեղին բիւրեղներու կամ զանգուածներու մէջ<ref>[http://www.georgiagulfsulfur.com/sulfur/history Ծծումբին յատկութիւնները]</ref>: յատկութիւններ։
== Կիրարկութիւնները ==
[[Պատկեր:Kawah_Ijen_-East_Java_-Indonesia_-sulphur-31July2009.jpg|մինի|260px|Ծծմբաքարերու տեղափոխումը [[Ճաւայ|Ճաւա]] կղզիի [[Քաուահ Իճէն]] հրաբուխէն, [[2009 թուական|2009]]]]
Ծծումբը մանր փոշիի՝ ծծմբածաղիկի ձեւով կ'օգտագործուի խաղողի վազի հիւանդութիւններու դէմ պայքարելու համար։ Մեծ քանակով ծծումբ կը ծախսուի քաուչուքը ռետինի փոխարկելու համար։ Ատոր համար ալ առանց ծծումբի անհնար է արտադրել անանկ ռետինէ իրեր, ինչպէս՝ անւադողերը, կալոշները, փողրակները եւ այլ իրեր։ Ծծումբը կը մտնէ որսորդական վառոդիՎառօդի կազմին մեջմէջ, կը կիրառուիկիրարկուի լուցկիի արտադրութեան ժամանակ։ընթացքին։ Ծծումբի զգալի քանակութիւն կ'օգտագործուի [[ծծմբական թթու]] արտադրելու ժամանակ։ատեն։ Ծծումբը կը յառաջացէ երեք տարաձեւութիւն, որոնցմէ ամենակայունըամէնէն կայունը շեղանկիւն կամ ալֆա ծծումբն է, որ սովորաբար կը ստացուի դեղին փոշիի տեսքով։
ԱշխարհինԱշխարհի մէջտարածքին ծծումբի խոշորագոյնմեծագոյն մատակարարներն են [[ԱՄՆ|Միացեալ Նահանգները]], Մեքսիքօն եւ [[Իտալիա]]ն: Ծծումբ պարունակող հանքաքարեր կան նաեւ [[Հայաստան]]ի որոշ (զո րօրինակ՝օրինակ՝ Ալաւերտիի եւ [[Կապան]]ի) [[պղինձ|պղինձի]] հանքավայրերուն մէջ։ Ծծումբի արդիւնահանման եւ արդիւնաբերական ստացման ծաւալները տարուէ տարի կ'աճին ամբողջ աշխարհի մէջ։տարածքին։
== Կենսաբանական Դերը ==
Ծծումբը կենսաբանական տարրերէն մէկն է։ Կը մտնէ քանի մը ամինաթթուներու (ցիսթէին, մեթիոնին) [[վիթամին]]ներու (թիամին), ֆերմենթներու բաղադրութեան մէջ։ Ծծումբը կը մասնակցի փրոթէինային կառուցուածքներու ձեւաւորմանը։ձեւաւորման։ Կը մասնակցի պաքթերիւմներու սինթեզին (ծծումբը կը մտնէ պաքթերիոքղորափիլի կազմութեան մէջ): Ծծմբաջրածինը կը հանդիսանայ ջրածինի ստացման հիմնական աղբիւր։աղբիւրը։
Մարդուն* օրկանիզմըՄարդկային մարմինը կը պարունակէ ուղիղ 2 կրամ ծծումբ։ ▼
* Ֆոսֆորը եւ ծծումբը կ'օգնեն, որ բոյսերը առողջ աճի, եւ վնասակար միջատները չքանան<ref>[https://www.aztagdaily.com/archives/511627 Յատկանիշներ]</ref>:
▲Մարդուն օրկանիզմը կը պարունակէ ուղիղ 2 կրամ ծծումբ։
== Ծանօթագրութիւններ ==
{{Ծնթ․ցանկ}}
| 