«Եփրատ գետ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

[[Առաջաւոր Ասիա|Առաջաւոր Ասիոյ]] ամէնէն երկար գետն է՝ 2700 քմ․քմ երկայնքով, 673 հազար ք․մ․քմ² աւազանով։ [[Հայկական Լեռնաշխարհ|Հայկական լեռնաշխարհի]] սահմաններուն անոր աւազանը կը կազմէ 95 հազար քմ², որմէ 40 հազարը [[Արածանի|Արածանիի]] ջրհաւաքն է։

Արեւմտեան Եփրատը սկիզբ կ'առնէ Ծաղկաւէտ լեռներուն Ոսկեանց (3914 մ) գագաթէն։ Հոս աղբիւր մը կը բխի (ջերմաստիճանը՝ 3˚), որ անցեալին պաշտամունքի աղբիւր համարուած է։ (Ըստ աւանդութեան, Է. դարուն բիւզանդացի [[Հերակլ կայսր|Հերակլ կայսրը]] Քրիստոսի խաչը վտանգէ փրկելու համար թաղած է այս վայրին մէջ, եւ երբ խաչը դարձեալ դուրս բերած են, տեղը աղբիւր մը ժայթքած է։ Սուրբ համարուող աղբիւրին ջուրին մէջ մարդիկ կը լողան եւ մեղքերէ կը փրկուին)։

Եփրատ այնուհետեւ կ'իջնէ [[Կարնոյ դաշտ]]: Հոս գետիգետին ջուրին կը խառնուին նաեւ հանքային աղբիւրներու ջուրերը։ Կարնոյ դաշտէն գետը կը մտնէ Շողանի կամ [[Շուղնի ձոր|Շուղնի ձորը]], դուրս կու գայ [[Աշկալայի դաշտ|Աշկալայի]] ու [[Դերջանի դաշտ|Դերջանի]] (Մամախաթունի) դաշտերը եւ կ'անցնի Դերջանի ու [[Երզնկա|Երզնկայի]] գոգաւորութիւններով։ Ապա կը մտնէ [[Կամախի սարահարթ՝սարահարթ]]՝ ստեղծելով խորունկ կիրճ մը եւ դուրս կու գայ [[Խարբերդ|Խարբերդի դաշտ]], որուն արեւմտեան մասին մէջ կը միանայ Արածանի ճիւղին։ Կամախի մէջ կը գտնուի նախկին [[Անի բերդը։բերդ|Անի բերդը]]։ Վերջինիս մէջ կը թաղուէին [[Արշակունիներ|Արշակունի թագաւորները]] եւ բերդին մէջ կը պահուէին արքունական գանձերը։ Երզնկան կը համարուէր [[Անահիտ|Անահիտ դիցուհիին]] սրբավայրը։ Հոն կը գտնուէր անոր գլխաւոր մեհեանը։

Եփրատ [[Սուրիա]]կան հողերը կը մտնէ «[[Ճարապլոս]]» քաղաքէն: Սուրիական հողերուն մէջ իրեն կը միանան [[Պլիխ]] եւ Խապուր գետերը, ապա կ'անցնի [[Ռաքքա Նահանգ|Ռաքքա նահանգէն]] եւ կ'ուղղուի դէպի [[Տէր Զօր շրջան|Տէր-Զօր]] նահանգ։ Սուրիական հողերէն դուրս կու գայ [[Պուքամալ քաղաքէն։քաղաք|Պուքամալ քաղաքէն]]։ [[Իրաք]]ի հողերը կը մտնէ [[Քայէմ]] քաղաքէն «Անպան» նահանգին մէջ եւ կը թափի [[Արաբական Ծով|Արաբական ծով]]։

Եփրատի երկայնքը Թուրքիայէն (աղբիւրէն) մինչեւ Արաբական ծով (Իրաք, Շաթթ Էլ-Արապ) 2490 ք.մ. է, [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]] մէջ՝ 1176 ք.մ., [[Սուրիա|Սուրիոյ]] մէջ՝ 610 ք.մքմ., [[Իրաք|Իրաքի]] մէջ՝ 1160 ք.մ., իսկ լայնքը՝ 200-էն մինչեւ 2000-էն աւելի յորդած ընթացքին։ Իրաք կը կոչուի նաեւ [[Միջագետք]]։

Միջին դարերուն նշանաւոր ճանապարհորդ [[Մարքօ Փոլօ]] այցելած է Երզնկա։ Ան կը գրէ, որ հոն գոյութիւն ունին բազմաթիւ տաք աղբիւրներ, ստեղծուած են ջերմուկային բաղնիքներ։ Այնուհետեւ երկրաշարժներու հետեւանքով աղբիւրներու ելքերը փոխուած են եւ Երզնկայի մէջ բաղնիքները դադրած են գործելէ։ Եփրատը խոր կիրճէն դուրս կու գայ Կապան Մատենի (Քեբանի) մօտ, կը միանայ Արածանի վտակին, ապա [[Մալաթիա|Մալաթիոյ]] դաշտին մէջ բազմաթիւ վտակներ ընդունելով՝ կը ճեղքէ [[Տաւրոսեան լեռնաշղթայ|Տաւրոսի լեռնաշղթան։լեռնաշղթան]]։ Գետը կը կտրէ Կիմիրխանի (Կիւմուրխանի) մինչեւ 1500 մ խորք ունեցող նախընթաց կիրճը, ուր 300 ջրվէժ ու քարահանք կը յառաջացնէ։ Հորձանուտին ահարկու դղրդիւնը կը լսուի շատ հեռուէն։

Գետին ջուրերը վերին հոսանքներուն մէջ քաղցրահամ են՝ մինչեւ 100 մկ/լ աղիութեամբ, Արածանիի հետ խառնուելով՝ 250-300 մկ/լ։ Գետին տարեկան հոսքը կը կազմէ շուրջ 20 միլիոն Թ։ Եփրատ Կամախի կիրճին մէջ ունի ջրուժի պաշարներ եւ կրնայ օգտագործուիլ ելեկտրակայաններու կառուցման համար։ Արածանիի հետ միացման հատուածին մէջ կառուցուած է Քեբանի ջրամբարը եւ էլեկտրակայանը։ելեկտրակայանը։