|
Մինասին գեղարուեստական եւ գեղագիտական զարգացման գործին մէջ մեծ ազդեցութիւն ունեցած են Հայկական [[մանրանկարչութիւն]]ը, եւ իտալական վերածնունդի [[նկարչութիւն]]ը, որուն հետ ծանօթացած է Լենինկրատ եղած ընթացքին՝ ուսանողութեան տարիներուն<ref name="հուշեր" />։
ՄինասըՄինաս ստեղծած է հայկական [[գիւղ]]աշխարհն արտացոլող համադրութիւններ, բնանկարներ, ինչպէս նաեւ՝ դիմանկարներ, նաթիւրմորթներ,եւ որմնանկարներ։ Մինասի ստեղծագործութիւնները իւրահատուկիւրայատուկ են իրենց գունային ուժեղ հակադրութիւններով, որոնք կ՛արտայայենկ'արտայայեն լուսաւոր, քնարական տրամադրութիւններ, երբեմն՝ [[Ողբերգութիւն|ողբերգական]] շեշտերով։ Անրադարձած է նկարչութեան բոլոր ոլորտներուն՝ գեղանկարչութիւն, գծանկարչութիւն, որմնանկարչութիւն, բեմանկարչութիւն եւն.։եւ այլն։ Մինասի նկարները յայտնինշանաւոր են իրենց գունային կտրուկ հակադրութիւններով։ ՅայտնիԱնոր նկարներէն միքան քանինմը հատը կապուած ենէ հայ ժողովուրդի անցեալին՝ յատկապեսյատկապէս [[1915 թուական]]-ի [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|հայկականՀայոց ջարդերունցեղասպանութեան]] հետ, որոնցմէ մազապուրծ եղած են նաեւ նկարիչինկարիչին ծնողները։ Այդ ժամանակաշրջանին կը պատկանին 1965-67 թուականներու ստեղծուած «Ճանապարհ. ԾնողներիսԾնողներուս Յիշողութիւնները», եւ «Տէր-Զօրի Ճանապարհին» (1964) կտաւները։ Մինասի հասունբեղուն ստեղծագործական կեանքը տեւած է 15 տարի՝ 1960–19751960-1975 թուականներթուականներուն, որունորոնց ընթացքին նկարիչը ստեղծած է մօտշուրջ հինգ հարիւր մեծ ու փոքր կտաւ, մօտաւորապէս նոյնքան գծանկար, քսան մեծածաւալ որմնանկար, մէկ տասնեակէ աւելի պալէթայինպալեթային ու թատերական ձեւաւորումներ։
[[1975 թուական|1975]] [[16 Փետրուար|Փետրուար 16]]1975-ին Մինաս Երեւանի մէջ կ'ենթարկուի ինքնաշարժի արկածի։ Կը վախճանուիմահանայ մէկ շաբաթ ետք՝ Փետրուար23 23-ին։Փետրուարին։
== Կենսագրութիւն ==
=== Ծնողները ===
Մինասի հայրը՝ Կարապետը, [[Մուշ|մշեցի]] դարբին էր։ Մինասիէր, մայրը՝ Սոֆոն, [[կարս]]եցի քահանայի դուստր էր։դուստր։<ref>Մինաս Աւետիսեան, Կենսամատենագիտութիւն</ref>
=== Մանկութիւն եւ Պատանեկութիւն։ Առաջին ծանօթութիւնը Արուեստի ՀետՊատանեկութիւն ===
Պատերազմի տարիներուն պատանի Մինաս պատահականօրէն կը հանդիպի նկարիչ [[Յակոբ Անանիկեան]]ի հետ<nowiki/>ն, որ բախտորոշ հանդիպում մը կը դառնայ ՄինասիՄինասին համար։ ▼* 1928 Ջաջուռի մէջ կը ծնի ապագայ նկարիչ Մինաս Կարապետ Աւետիսեան։
▲Պատերազմի տարիներուն պատանի Մինաս պատահականօրէն կը հանդիպի նկարիչ [[Յակոբ Անանիկեան]]ի հետ, որ բախտորոշ կը դառնայ Մինասի համար։
=== Ուսում ===
=== Ուսում։ Լենինկրատ։ Վերադարձ (մինչեւ 1960) ===
Գեղագիտական կրթութիւնը նկարիչըկը ստացածստանայ է [[Փանոս ԹերլեմեզեանիԹերլեմէզեանի Անուան Գեղարուեստի Ուսումնարան]]էնՈւսումնարանէն ներս, այնուհետեւ ուսանած էկ'ուսանի «Երեւանի Պետական ԳեղարուեստաթատերականԳեղարուեստի թատերական Հիմնարկ»էն ներս, ապա տեղափոխուածկը էտեղափոխուի Լենինկրատի Ռեպինի անուան Գեղարուեստի ակադեմիակաճառը, զորորուն աւարտածշրջանը էկ'աւարտէ [[1960]] թուականին։-ին։
*1947-52 կ՛ուսանիկ'ուսանի եւ կ՛աւարտէկ'աւարտէ [[Փանոս Թերլեմեզեան]]իԹերլեմէզեանի անուան գեղարուեստի ուսումնարանը (ԵԳՈԻ)։
*1952-ին կ'ընդունուի Երեւանի Գեղարուեստի թատերական հիմնարկը։
*1952 կ՛ընդունուի Երեւանի Գեղարուեստաթատերական հիմնարկ։
*1953-60 կը տեղափոխուի եւ կը սորվիկ'ուսանի Լենինկրատի Ի. Ռեպինի անուան Գեղանկարչութեան, քանդակագործութեան եւ ճարտարապետութեան հիմնարկին մէջ Ա. Զայցեւի եւ Լ. Խուտեաքովի արուեստանոցին մէջ։ ՏիպլոմայինՈւսումնական աշխատանքիշխատանքին ղեկավարը եղած է [[Պորիս Եոհանսըն]]ը։
*1960 կը վերադառնայ [[Երեւան]]։
[[Պատկեր:Minas Avetisyan bust.jpg|մինի|Մինաս Աւետիսեան․ Զէյթուն, Երեւան]]
=== 1960-1970 ===
* 1962-ին կը մասնակցի «Հինգի Ցուցահանդէսին» ([[Լաւինիա Բաժբէուկ-Մելիքեան]], [[Ալեքսանդր Գրիգորեան]], [[Արփենիկ Ղափանցեան]] եւ [[Հենրիկ Սիրաւեան]])։<ref>[http://www.tsovinarrostomyan.4t.com/revisor/no1/National%20Formalism%202.html Ռեւիզոր, արուեստի պատմութեան հանդես]</ref> ԴառնումԿը էդառնայ ՍՍՀՄ նկարիչներու միութեան անդամ։
* 1968-ին առաջին անգամ շարժանկար։ Իշարժանկարի մէջ կը նկարահանուի. [[Միքայէլ Վարդանով]]ի «Հայկական ՀողիՀողին Գոյնը» ֆիլմինժապաւէնին մէջ
<ref>[http://www.parajanov.com/colorofarmeniansoil.html Parajanov.com | Minas Avetisian in the Color of Armenian Land]</ref>:
* 1968-ին կ՛արժանանայկ'արժանանայ ՀՍՍՀ վաստակաւոր նկարչինկարիչի կոչման։
* 1970-ին [[Մոսկուա]]յի «Սովետսկի խուդոժնիկ» հրատարակչութիւնը լոյս կ՛ընծայէկ'ընծայէ [[Հենրիկ Իգիթեան]]ի «Մինաս Աւետիսեան» մենագրութիւնը։
* 19721 Յունուար 11972-ի լոյսառտուան 2:00-իին գիշերըհրդեհ հրդեհմը կը բռնկուիբռնկի նկարչին արուեստանոցէն ներս, եւ կ՛այրինկ'այրին այնտեղհոն հաւաքուած բոլոր գործերը, անոնց կարգին նաեւ [[Փարիզ]]ի մէջ կազմակերպուելիք անհատական ցուցահանդէսիցուցահանդէսին համար հաւաքած աշխատանքները (Մօտշուրջ 300 աշխատանք, որոնցմէ 120–ը՝120-ը՝ գեղանկարներ), անձնական արխիւը (նամակներ եւ այլն)։
=== Անձնական կեանք ===
1964 -ին թ.Մինաս Մինասը ամուսնանում էկ'ամուսնանայ նկարչուհի [[ ԳայանէԳայեանէ Մամաջանեան |Գայեանէ Մամաջանեանին]] ի հետ։ 1966 թուականին-ին կը ծնի առաջնեկը՝ Արմանը։ 1969 -ին թուականինկը ծնած էծնի կրտսեր որդին՝ [[Նարեկ Աւետիսեան]]ը, որ նոյնպէս նկարիչ է։ ▼=== Արուեստանոցի Հրդեհը։ Մինասը եւ ՔԿՊ-ն ===
* 1972–ի [[1 Յունուար|Յունուար 1]]-ին, աղետալի հրդեհի պատճառով կ՛այրին Մինասի արհեստանոցէն ներս գտնուող բոլոր կտաւները՝ թիւով մօտ 300 աշխատանք։ Անոնց կարգին նաեւ հարիւրէ աւելի աւարտած նկարներ, որոնք նախատեսուած էին անհատական ցուցահանդէսի համար, զոհ դարձան կրակին։
=== Ընտանիք ===
▲1964 թ. Մինասը ամուսնանում է նկարչուհի [[Գայանէ Մամաջանեան]]ի հետ։ 1966 թուականին կը ծնի առաջնեկը՝ Արմանը։ 1969 թուականին ծնած է կրտսեր որդին՝ [[Նարեկ Աւետիսեան]]ը, որ նոյնպէս նկարիչ է։
=== Մահը ===
* 1975-ին կը մահուանմահանայ ինքնաշարժի արկածէ։
[[Պատկեր:Minas museum jajur.jpg|մինի|Մինաս Աւետիսեանի տուն թանգարանը]]
Հայ նկարիչը 197516 թուականի Փետրուար 161975-ին [[Երեւան]]ի մէւմէջ ենթարկուած էկ'ենթարկուի ինքնաշարժի արկածի՝ ոմն թաքսիի վարորդ Ժորա Յովսէփեանի կողմէ, եւ չգալով23 գիտակցութեան՝ Փետրուարի 23-ինՓետրուարին կնքածկը էկնքէ իր մահկանացուն։
Մինաս Աւետիսեանի մահուան հանգամանքները մինչմինչեւ օրս կը մնան չպարզուած։անյայտ։
== Ստեղծագործութիւն ==
=== Ընդհանուր բնութագիր ===
Մինաս՝ համեմատաբար ուշ սկսելովսկսած զբաղիլէ գեղանկարչութեամբ, ուղղակի ուշադրութիւն կը գրաւէ իր անսովոր մտածողութեամբ։զբաղիլ։ [[1960]]-ին իր անհատական ցուցահանդէսէն ետք, կարծիքները հակասական էին։ ՈրոշԿարգ մը արուեստաբաններ թերահաւատօրէն կը նայէին Մինասի աշխատանքներուն։
ՆկարիչիՆկարիչին հիմնական թեմաներէննիւթերէն մէկը՝ մէկը Ջաջուռի բնաշխարհն է, այն տունը, ուր ծնած է նկարիչը, մայրը՝ դրան շեմին կանգնած, ձեռքերը խաչած («ՇեմքինՇէմքին», 1975, Երեւանի Ժամանակակից արուեստի թանգարան, Երեւան), հայրենի լեռները, բնաշխահրը։բնաշխարհը։
Մօր հետ Կապուած ըլլալով եւ շուտ կորսնցնելով զինք, Մինաս Մօր թեմային անդրադարձած է իր բոլոր աշխատանքներուն մէջ՝ եւ՛ գեղանկարներունե՛ւ՛գեղանկարներուն, ե՛ւ որմնանկարներուն, եւ՛ե՛ւ գծանկարներումնգծանկարներուն մէջ։
Անոր ներկապնակիներանգապնակին մէջ կը գերակշռեն կարմիրը, կապոյտը, նարնջագոյնը, դեղինը…եւ դեղինը:
Մանկութեան օրերուն գիւղին մէջ ստացած տպաւորութիւններէն կը բխին նկարիչին ամենավառամէնէն վառ ու գունեղ ներդաշնակ կտաւները. («Գորգ ենկը գործումգործեն», «Խնոցի», «Գիւղը», «ՔնածըՔնացածը» եւ այլն)։ Եզակի հետաքրքրութիւն կը ներկայացնէ ջաջուռեան պատկերաշարը։ «Ջաջուռ» բնանկարը (1960 Կտաւ, իւղաներկ, Ժամանակակից արուեստի թանարան, Երեւան) համադրութիւն է այն առաւել արժէքաւորի, որ նկարիչը ձեռք բերած է բնութիւնը պատկերող իր բազմաթիւ կտաւներուն մէջ։։
=== Գեղանկարչութիւն ===
Ստեղծած է մօտշուրջ հինգ հարիւր մեծ ու փոքր կտաւ։
== =Մէջբերումներ Վկայութիւններ՝ Մինասի մասին = == ▼== Յաւելուած ==
▲===Մէջբերումներ Մինասի մասին===
{{քաղվածք|Մինաս, ես քեզնից մեծ եմ յիսուն տարով։ Ափսոս, ինձ քիչ ժամանակ է մնացել։ Ո՞ւր էիր, մի քիչ շուտ գայիր։ Չմոռանաս, արուեստը պայքար է սիրում։ Հիմա ես արդէն մենակ չեմ։ Դու էլ մենակ չես։ Ուրեմն, շարունակել խիզախել։ Ես հաւատում եմ քո այդ լաւ ձեռքին։|[[Մարտիրոս Սարեան]]}}
{{քաղվածք|Մինասի խառնուածքը ուժեղ է, վառ... Լինելով սիմֆոնիկ շնչի արուեստագէտ, նա թատրոն ներխուժեց լայն ու խորը մտքերով։ Նա թատերական նկարչութեան մէջ փոխադրեց իր հզօր սիմֆոնիզմը։|[[Արամ Խաչատրեան]]}}
| 