|
[[Հայ Առաքելական Եկեղեցի]]ն [[Յիսուս Քրիստոս]]ի Ս. Ծննդեան տօնը կը նշէ 6 [[Յունուար]]ին<ref name="Ծնունդ">{{cite web | url=http://www.aztagdaily.com/archives/274774 | title=Ս. Ծննդեան Տօնը` Իր Համընդհանուր Խորհուրդներով}}</ref>։ Կաթողիկէ եկեղեցին այս տօնը կը նշէ 25 [[Դեկտեմբեր]]ին<ref name="Ծնունդ"/>։
Մինչեւ Դ. դար, բոլոր քրիստոնեաները Ս. Ծնունդը նշած են 6 [[Յունուար]]ին։Յունուարին։ Սակայն քրիստոնէութեան ընդունումէն անմիջապէս ետք, հռովմէացիները կը շարունակէին հեթանոսական տօներ նշել։ Բանն այն է, որ 25 [[Դեկտեմբեր]]ինԴեկտեմբերին մեծ շուքով կը նշուէր արեւի դից Միհրի (Միթրա, Մհեր) պաշտամունքին նուիրուած տօնը։ Հեթանոսական աւանդութիւնները խափանելու համար, 336-ին Հռոմի եկեղեցին 25 [[Դեկտեմբեր]]ըԴեկտեմբերը պաշտօնապէս կը հռչակէ [[Յիսուս Քրիստոս]]ի ծննդեան օրը։ Հետագային Ասորիքի եւ գրեթէ ամբողջ արեւելքի մէջ [[Յիսուս Քրիստոս|Քրիստոսի]] Ծննդեան տօնի օրը կը փոխադրուի 25 [[Դեկտեմբեր]]ինԴեկտեմբերին, իսկ 6 [[Յունուար]]ըՅունուարը կը մնայ որպէս Տիրոջ Աստուածայայտնութեան եւ Մկրտութեան օրը։
Հնագոյն աւանդութեան եւ աւետարանական հաշուարկներուն հաւատարիմ կը մնայ միայն Հայ Առաքելական Ս.եկեղեցին՝ 6 [[Յունուար]]ինՅունուարին միասնաբար նշելով Քրիստոսի Ծննդեան եւ Աստուածայայտնութեան տօները։
== Պահք ==
Ըստ Հայ եկեղեցւոյ՝ Ս. Ծննդեան նախորդող մէկ շաբաթը պահոց շրջան է։ 30 [[Դեկտեմբեր]]էնԴեկտեմբերէն մինչեւ 5 Յունուարի գիշերը մարդիկ պահք կը պահեն։ Այդ ընթացքին կ'օգտագործուի բացառապէս բուսական ծագում ունեցող սնունդ։
Հայոց հին տոմարին համաձայն՝ Նոր տարին կը նշուէր 1 Նաւասարդին, այսինքն 11 [[Օգոստոս]]ինՕգոստոսին, որ չէր զուգադիպեր պահքին։ Հետագային՝ տոմարական նոր հաշուարկի ներմուծմամբ, Նոր տարին կը սկսին տօնել 31 [[Դեկտեմբեր]]ինԴեկտեմբերին, որ կը զուգադիպի քրիստոնէական մեծագոյն տօնի՝ Ս. Ծննդեան նախընթաց պահքին։ Պահեցողները պահոց շրջանէն դուրս կու գան 5 [[Յունուար]]իՅունուարի երեկոյեան, երբ եկեղեցւոյ մէջ կը մատուցուի Ս. Ծննդեան Ճրագալոյցի Ս. Պատարագ եւ կը տրուի Ս. Ծննդեան աւետիսը։ Մարդիկ միմեանց կ'ողջունեն «Քրիստոս Ծնաւ եւ Յայտնեցաւ, ձեզի մեզի մեծ Աւետիս» ըսելով։
== Ճրագալոյցի Ս. Պատարագ ==
Յատկանշական է, որ Յիսուս Քրիստոսի Ս. Ծննդեան տօնը կը սկսի 5 [[Յունուար]]իՅունուարի երեկոյեան, որովհետեւ եկեղեցական օրը կը փոխուի երեկոյեան ժամերգութենէն ետք՝ ժամը 17:00-ին։ Ս. Ծնունդը կը սկսինք տօնել 5 [[Յունուար]]իՅունուարի երեկոյեան եւ 6 [[Յունուար]]ին։Յունուարին։
5 [[Յունուար]]իՅունուարի երեկոյեան բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ճրագալոյցի Ս. Պատարագը։ Հետաքրքրական է, որ Ճրագալոյցի Ս. Պատարագ տարին ընդամէնը երկու անգամ կը մատուցուի՝ Ս. Ծննդեան եւ Ս. Յարութեան տօներուն։ Ճրագալոյց կը նշանակէ ճրագ (մոմ) լուցանել, այսինքն՝ վառել։ Այդ օրը երեկոյեան մարդիկ եկեղեցւոյ մէջ վառած ճրագները իրենց հետ տուն կը տանին, որ կը խորհրդանշէ աստուածային լոյս, եկեղեցւոյ օրհնութիւն։
Ճրագալոյցը կը խորհրդանշէ բեթղեհեմեան աստղի լոյսը, որ առաջնորդեց մոգերը դէպի [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս]] Մանուկը։
[[Պատկեր:Etchmiadzin cathedral.jpg|250px|աջից|Սուրբ Էջմիածին]]
== Ս. Ծննդեան այլ արարողութիւններ ==
[[Պատկեր:Antelias - Armeni.jpg|մինի|Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Մայր Տաճար|ձախից]]
* 6 [[Յունուար]]ինՅունուարին Ս. Ծննդեան Ս. Պատարագէն ետք կը կատարուի Ջրօրհնէքը, որ կը խորհրդանշէ [[Յորդանան]] գետի Քրիստոսի մկրտութիւնը։ Խաչով եւ Սրբալոյս Միւռոնով օրհնուած հրաշագործ ջուրը կը բաժնէ ժողովուրդին՝ իբրեւ բժշկութիւն հոգեւոր եւ մարմնաւոր հիւանդութիւններէ։
[[Պատկեր:Early life of Christ in the Bowyer Bible print 16 of 21. temptation of Jesus by Satan. Rubens.png|մինի|աջից|Յիսուս Քրիստոսի Մկրտութիւնը]]
Ս. Ծննդեան տօնակատարութիւններու շարքին կը կատարուի նաեւ Տնօրհնէքի արարողութիւնը։ Ս. Ծննդեան եւ Ս. Յարութեան տօներէն ետք, մարդիկ հոգեւորականներ կը հրաւիրեն իրենց տուները կամ աշխատավայրերը՝ տօնի կենարար աւետիսը եւ աստուածային օրհնութիւնը ստանալու նպատակով։ Տնօրհնէք կը կատարուի նաեւ, երբ տան մէջ խաղաղութիւնը կը խախտի կամ կը զգացուի գերբնական ուժերու ներկայութիւնը։
* 7 [[Յունուար]]ինՅունուարին, ինչպէս եւ բոլոր տաղավար (մեծ, գլխաւոր) տօներուն յաջորդող օրերը, հանգուցեալներու յիշատակութեան օրն է՝ Մեռելոցը։ 7 [[Յունուար]]ին՝Յունուարին՝ Ս. Պատարագէն ետք, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը կատարուի հոգեհանգստեան արարողութիւն, որմէ ետք մարդիկ կ'այցելեն հարազատներու շիրիմները։
* Ս. Ծննդեան տօնի հանդիսութիւնները կ'աւարտին 13 [[Յունուար]]ին՝Յունուարին՝ Տիրոջ Անուանակոչութեամբ, որ նուիրուած է [[Յիսուս Քրիստոս|Յիսուս]] Մանուկի տաճար ընծայելուն, 8-րդ օրը թլփատելու եւ անուանակոչելու յիշատակին։
== Ս. Ծննդեան Արարողութիւններու Ժամանակացոյց ==
* [[5 Յունուար]]ին՝Յունուարին՝ ժամը 17:30-ին, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի ճրագալոյցի տօնական Ս. Պատարագը՝ ազդարարելով Ս. Ծննդեան աւետիսը։ Այդ օրը երեկոյեան մարդիկ եկեղեցւոյ վառած մոմերը իրենց հետ տուն կը տանին եւ կը սկսին տօնել Ս. Ծնունդը<ref name="տօն">{{cite web | url=http://www.qahana.am/am/holidays | title=Տօներ}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/4134 | title=Սուրբ Ծնունդ}}</ref>։
* [[6 Յունուար]]ին՝Յունուարին՝ ժամը 11:00-ին, բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ս. Ծննդեան տօնական Ս. Պատարագը։ Ս. Պատարագէն ետք կը կատարուի Ջրօրհնէքի արարողութիւնը։ Օրհնուած ջուրը կը բաժնուի ներկաներուն<ref name="տօն"/>։
* [[7 Յունուար]]ինՅունուարին հանգուցեալներու յիշատակութեան օրն է՝ Մեռելոցը։ Այդ օրը բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ս. Պատարագ, որմէ ետք կը կատարուի հոգեհանգստեան կարգը։ Առաւօտեան՝ Ս. Պատարագէն եւ հոգեհանգստեան կարգէն ետք, մարդիկ կ'այցելեն հարազատներու շիրիմները<ref name="տօն"/>։
* [[13 Յունուար]]ին՝Յունուարին՝ Տիրոջ Անուանակոչութեան օրն է։ Այդ օրը եւս բոլոր եկեղեցիներուն մէջ կը մատուցուի Ս. Պատարագը։
* Ս. Ծննդեան տօնի կարեւոր արարողութիւններէն է Տնօրհնէքը։ Տարուան ընթացքին նուազագոյնը երկու անգամ կարեւոր է հոգեւորական մը հրաւիրել՝ Տնօրհնէքի<ref name="տօն"/>։
| 