Ուիքիփետիա

«Գաբրիէլ Երանեան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՅաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՏեսողականԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 1.
{{Արևելահայերեն|Գաբրիել Երանյան}}
'''Գաբրիէլ Երանեան 1827-1862'''
'''Գաբրիէլ Երանեան ([[1827]]-[[1862]])'''։ Երանեան Օհան անուն գաւառացի որմնադիրը որմնադիրի մը որդին է որդին։ Գաբրէլ Երանեան՝ որ Երանեան ծնած է [[1827]]ին։–ին։ Աշակերտած է Մայր-վարժարանի մէջ Տիրացու Արիստակէսին[[Արիստակես Հովհաննիսյան|Արիստակէսի]]ն, որուն ամենէն յարիէլ ուսման անընդունակ ըլլալուն, ծնողքը 13-14 տարեկանին գործի դնել ստիպուեցան զինք։ Բայց ինք փափաքող երաժշտական ուսման փափաքող, շուտով նորէն դպրոց վերադարձաւ ևեւ Արիստակէսի խնամքին տակ լաւ կերպարով սովրեցաւ Հայհայ ձայնագրութիւնը, զոր յետոյ անբաւական համարելով եւրոպականն ալ սովեցաւ ինքնազարգացամբինքնազարգացմամբ։ և ասովՈւստի նոր դրութեան մը կամ դպրոցի մը հեղինակ հանդիսացաւ, որ եւրոպական ձայնագրութիւնը կընդունէրկ՛ընդունէր իբր կատաեալ։ Դասախօսած է Օրթագիւղ, Գուղկունճուգ կէտիկԿէտիկ-փաշաՓաշա ևեւ խասգիւղի[[Խասգյուղ|Խասգիւղ]]ի վարժականներուն մէջ։ Մանաւանդ խասգիւղ իր գլխաւոր գործունէութեան ասպարէզը եղած է, ուր իրեն նեղուկնեցուկ եղած են Աղաթօն, Թորոս նազարեանՆազարեան, ՓափաղեանՓափազեան ևեւ ուրիշներ։
[[1854]]ին թուականին, Ազգ․ հիւանդանոցիՀիւանդանոցին սրբանոցին մէջ բացուած երկրագործական դասարանին ուսուցիչ կարգուած է։
իր վարպետին հետ, [[1857]]-[[1858]] թուականներուն քնար «Քնար ԱրեւելեանըԱրեւելեան»ը հրատարակած է, Արիս Յովհաննէսեան միայն եկեղեցական մասը մշակած էր, թէեւ ինչ ինչ կատարելագործութիւններ ալրածալ ըրած է էր, բայց իր աշակերտը աւելի եւրոպականին յարում ցոյց կուտայ։կու տար։ [[1857]]թն քնար–ին «Քնար ԱրեւելեանիԱրեւելեան»ի հրատարակութեամբ, որ ամիսը անգամ մը կ՛երեւար, նպատակ ունէին արեւելեան եւ մասնաւորապէս ազգային երգերը եւրոպական ձայնագրութեան առնելով արեւմտեաններուն հաղորդել։ Այս թերթերը տարիի մը չափ չարունակուելէշարունակուելէ ետքըետք կը դադբի։դադրի։
Բայց հայ ձայնանիչներուձայնանիշներու կիրարութեան այս փորձը, ինչպէս նաևնաեւ եւրոպականին մերձեցման ձանքերը՝ջանքերը՝ որոնք երանեանիԵրանեանի գլխաւոր սկզբունքներն էին, պատճառ կ՝ըլլան քնարի«Քնարի» վերեւերեւումին։վերերեւման։ Ինք ևեւ իր աչակերտըաշակերտը [[Նիկողոս Թաշչյան|Նիկողոս Թաչճեան Թաշճեան]] [[1861]] սեպտեմբեր[[Սեպտեմբեր]] 1ին1–ին կը ձեռնարկեն քնար«Քնար հայկականՀայկական» անուն ամսաթերթը հրատարակելու։ Այս ձեռնարկին նիւթապէս օգնած է տիրացու Արիստակէս։Արիստակէսը։ Հանդէսը երկու թերթէ կը բաղկանար ևեւ կիսամսեայ էր, կը բովանդակէր ազգային երգեր, պարերգներպարերգներ՝ եւրոպական նօթայով, որուն հմուտ էին երկու հեզինակներնհեղինակներն ալ։ Խմբագիրները նոյն իսկնոյնիսկ առաջին թիւով կը ծանուցանեն հասարակութեան, թէ՛ թէ ղանազանզանազան տեղեր ձրի դասախօսութիւններ հաստատած են՝են, ինչպէս՝ ինչպէս սկիւտարիՍկիւտարի ճեմարանին, իճատիյէիԻճատիյէի, մի ՋագիւղիՄիջագիւղի, ՊէչիկթաչիՊէշիքթաշի, Բերայի, Խասգիւղի, Քարակէօմրուկի, Սամաթիոյ, Եէնի Գաբուի վարժարաններուն մէջ կիրակի օրերը, դասախօս ունենոլով, երկու խմբագիրներէն զատ, Սիմէօն Մինէճեան, Ռէթէոս Փափազեան, Եղիա Տնտեսեան, ,Ստեփան ԳալֆաեանԳալֆայեան, Համբարձում Չէրչեան։ Ասոնք կիրակի օրերը պպիտիպիտի դասախօսէին էնարի«Քնար»ի բաժանորդներումբաժանորդներուն, թէթէ՛ եւրոպական ևեւ թէթէ՛ հայ երաժշտութեան համառօտ սկզբունքները, դորս զորս արդէն քնարի մէջ մաս մասմաս–մաս բացատրել սկասած էին երկու խմբագիրները ևեւ Համբարձում Զերչեան։Զէրչեանը։
Երանեանի քով աւելի դէպի եւրոպականը մըտումմիտում մը կը տեսնուի, որւոնորուն ապացոյցն էէ՝ [[Տիգրան Չուխաջյան|Տիգրան Ջուհաճեանի ալ՝Չուխաճեան]]ի, [[1862]] յունատրՅունատր 11–էն, էն Քնարի«Քնար»ի խմբագրութեան մասնակցիլը։ Բայց «քնար » հազիւ թէ բոլորած իր Ա․ վեցամսեա նվեցամսեան, կը դադարի [[1862]] փետր․[[Փետրվարի 15ին15|Փետրուար 15]]–ին, 12րդ12–րդ թիւը հրատարակուելէ ետքը։
Երաժշտութեան փափագը երթալով կը տարածուէր ժողովուրդին մէջ։ Մանաւանդ Սահմանադրութեան հաստատումը անմիջական կերպով զարգացուցած էր երգը։ Ամէն կողմէ երգեր կը պատրաստուէին և Պեյքօղի տարեդարձի հանդէսներուն փայլը կաւելցնէին։ Եւրոպական գաղափարներ հետզհետէ մուտ կը գործէին ազգաին մէջ և եւրոպա գացող և վերադարձող սերունդը կը զգար երաժշտութեան կարեւորութիւնը։ Դաշնակը մուտ գործած էր հայ սալօններու մէջ և ահա [[1862]]-ի մարտին երանեանի թերթին օգնելու համար երաժշտական ընկերութիւն մը կազմուի, նպատակ ունենալով երաժշտութեան ճաշակը մեր մէջ տարածել, նուագածուներ յառաջ բերել, ինչպէս նաեւ քնար հանդէսը կանոնաւոր կերպով և տնտրակները ժամանակին հրատարակել։ Այդ ընկերութեան հիմնադիրները ժամանակին ամժենէն երեւելի անձնաւորութիւններն էին․- Աղաթօն, Օտեան, Միւհենտիսեան, Քէօչէեան, Նեւրուղեան, Ռուսինեան և ուրիշ անձնաւորութիւններ։ Ասոնք ուսումանկան յանջնաժողով մը ունէին իբր իրենց օժանդակ, որ բաղկացած էր ոժամանակին ուսումնականներէն․- Թորոս Նաղարեան, Մ․ Մարուեան, Մ․ Պեչիկթաչեան, Յակոբ Ոսկան, Սրապիոն Հէքիմեան, Ս․ Փափաղեան, Նոյպէս զանազան թաղերու մէջ մասնաժողովներ ունէր, որոնք ձրի դասախօսութիւններ կընէին։ Այս ընկերութիւնը թերթին երկրորդ չըրջանի առաջի թիւը կը հրատարակէ [[1862 ապրիլ 30]]ին։▼
Տարաժամ մահ Գաբրիել Երանեանի ընտիր դասատու երաժշտութեան▼
Հոկտեմբերի 13երորդ օրը՝ սգոյ օր մէր երաժշտաց դասուն համար, որովհետեւ կորոյս տարաժամ իւր մէկ անձանուէր ընկերակիցն։
 
▲Երաժշտութեան փափագըփափաքը երթալով կը տարածուէր ժողովուրդին մէջ։ Մանաւանդ Սահմանադրութեան հաստատումը անմիջական կերպով զարգացուցած էրէր՝ երգը։ Ամէն կողմէ երգեր կը պատրաստուէին ևեւ ՊեյքօղիՊէյքօղի տարեդարձի հանդէսներուն փայլը կաւելցնէին։կ՛աւելցնէին։ Եւրոպական գաղափարներ հետզհետէ մուտմուտք կը գործէին ազգաինազգաինին մէջ ևու եւրոպա[[Եվրոպա|Եւրոպա]] գացող ևեւ վերադարձող սերունդը կը զգար երաժշտութեան կարեւորութիւնը։ Դաշնակը մուտմուտք գործած էր հայ սալօններու մէջ ևեւ ահա [[1862]]-ի մարտին[[Մարտ]]ին երանեանիԵրանեանի թերթին օգնելու համար երաժշտական ընկերութիւն մը կը կազմուի, նպատակ ունենալով երաժշտութեան ճաշակը մեր մէջ տարածել, նուագածուներ յառաջ բերել, ինչպէս նաեւ քնար«Քնար հանդէսըՀանդէս»ը կանոնաւոր կերպով և տնտրակներըեւ ժամանակին հրատարակել։ Այդ ընկերութեան հիմնադիրները ժամանակին ամժենէնամէնէն երեւելի անձնաւորութիւններն էին․-էին՝ Աղաթօն, [[Երվանդ Օտյան|Օտեան]], Միւհենտիսեան, Քէօչէեան, ՆեւրուղեանՆեվրուղեան, [[Ռուսինյան Նահապետ|Ռուսինեան]] ևեւ ուրիշ անձնաւորութիւններ։ Ասոնք ուսումանկան յանջնաժողովյանձնաժողով մը ունէին իբր իրենց օժանդակ, որորուն մաս բաղկացածկը էր ոժամանակին ուսումնականներէն․-կազմէին՝ Թորոս ՆաղարեանՆազարեան, Մ․ Մարուեան, [[Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան|Մ․ ՊեչիկթաչեանՊէշիկթաշլեան]], Յակոբ Ոսկան, Սրապիոն Հէքիմեան, Ս․ ՓափաղեանՓափազեան, Նոյպէս զանազան թաղերու մէջ մասնաժողովներ ունէր, որոնք ձրի դասախօսութիւններ կընէին։կ՛ընէին։ Այս ընկերութիւնը թերթին երկրորդ չըրջանիշրջանի առաջիառաջին թիւը կը հրատարակէ [[1862 ապրիլԱպրիլ 30]]ին։–ին։
▲Տարաժամ մահմահը՝ Գաբրիել Երանեանի, ընտիր դասատու երաժշտութեան, Հոկտեմբերի 13–րդ օրը վերածեց՝ սգոյ օրի մեր երաժշտաց դասուն համար։
 
{{DEFAULTSORT:Երանեան, Գաբրիէլ}}
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:ԱրևմտահայերենԱրեւմտահայերէն հոդվածներյօդուածներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ երաժշտագետներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ կոմպոզիտորներ]]
Տող 19 ⟶ 18՝
[[Կատեգորիա:Հոկտեմբերի 13 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Վաղամեռիկ անձինք]]
[[Կատեգորիա:Ստամբուլ քաղաքումԿ. ծնվածներՊոլսոյ ծունդներ]]
[[Կատեգորիա:Ստամբուլ քաղաքումԿ. Պոլսոյ մահացածներ]]
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/wiki/Գաբրիէլ_Երանեան» էջէն