«Իրաւունք» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 3.
{{Արևելահայերեն|Իրավունք}}
[[File:Statua Iustitiae.jpg|thumb|170px|Արդարութեան կինը՝ [[դիցուհի|դիցուհին]], որ կը ներկայացնէ արդարութիւն եւ կը շալկէ թուր՝ որ կը ներկայացնէ դատարանին ուժը ու ինչպէս այդ թուրը կը կոտրէ օձին գլուխը, այսինքն՝ չարին, կշիռք՝ որ կը ներկայացնէ հաւասարութիւնը ու մրցումը, եւ աչքերու կապ՝ որ ցոյց կու տայ թէ արդարութիւնը պէտք է ըլլայ անկողմնակալ եւ ապահով բոլորին համար առանց վախի կամ շահի զանազանութեամբ, կամ նոյնիսկ դրամի, հարստութեան, ուժի եւ ինքնութեան<ref>Luban, ''Law's Blindfold'', 23.</ref>:]]
'''Իրաւունք''', խումբ մը կանոններ որ կը պարունակէ օրէնքներ ստեղծուած եւ պարտադրուած կառավարութեան կամ պետութեան կողմէ որպէսզի ղեկավարէ ու զսպէ ժողովուրդը<ref name="ReferenceB">Robertson, ''Crimes against humanity'', 90.</ref>: Իրաւունքները քաղաքացիներուն կ'ապահովեն յարգանք եւ հաւասարութիւն բոլորին, առանց զանազութեամբ: Պետութեան օրէնքները կրնան ստեղծուիլ ամբողջ օրէնսդրութեան մարմինին կողմէ, կամ նոյնիսկ մէկ անդամի կողմէ: Այս օրէնքներն են որ կ'ուղղեն [[Քաղաքագիտութիւն]]ը, [[տնտեսագիտութիւն|տնտեսագիտութիւնը]], [[պատմութիւն|պատմութիւնը]] եւ [[ընկերութիւն|ընկերութիւնը]]: Ու դատարանը կը վարուի որպէս հաշտարար կամ միջամտող անոնց միջեւ:
Տող 9.
== Սահմանում ==
Ժամանակի ընթացքին խումբ մը օրէնքներ հաստատուեցան կամ փոխուեցան կամ ջնջուեցան եւ «իրաւունք»-ին իմասը միշտ փոփոխումներու ենթարկուած է: [[1973]] թուականի բացատրութիւնը կ'ըսէ թէ, օրէնքը օրինաւոր ձեւ մըն է որ կը կառավարէ մարդոց վարքը, միաժամանակ ազդելով անոնց ամենօրեայ բարոյական եւ ընկերային վարուելակերպը որ կայուն ու կարեւոր դեր կը խաղան օրէնքին յարգանքին մէջ<ref>''Dictionary of the History of Ideas'', Charles Scribner's Sons, Editor Philip P. Weiner, 1973.</ref>:
Շատ մը ջանքեր եւ փորձեր կատարուած են որպէսզի ստեղծուի համաշխարհային ընդունուած օրէնքներ: [[1972]] թուականի աղփիւր մը կ'ըսէ թէ այսպիսի օրէնք մը անկարելի է<ref name="Jurisprudence. Third Edition 1972. Page 39">[[Lord Lloyd of Hampstead]]. ''Introduction to Jurisprudence''. Third Edition. Stevens & Sons. London. 1972. Second Impression. 1975. Page 39.</ref>: Մեծ գիտնականներ հարցնելով «Ի՞նչ է օրէնքը:» սահամանուած պատասխան չէին գտներ<ref>Mc Coubrey, Hilaire and White, Nigel D. ''Textbook on Jurisprudence''. Second Edition. [[Blackstone Press Limited]]. 1996. ISBN 1-85431-582-X. Page 2.</ref>: [[Կլանվիլ Ուիլըմս]] գիտնականը, ըսած է թէ «Օրէնք» բառին իմաստը կապ ունի անոր նախադասութեան հետ, օրինակ՝ սովորական օրէնքը կամ քաղաքապետական օրէնքը ունին տարբեր իմաստներ<ref>Williams, Glanville. International Law and the Controversy Concerning the Meaning of the Word "Law". Revised version published in Laslett (Editor), ''Philosophy, Politics and Society'' (1956) p. 134 et seq. The original was published in (1945) 22 [[British Year Book of International Law|BYBIL]] 146.</ref>: Ուրիշ մտաւորական մը, [[Թըրման Արնոլտ]]՝ ըսած է թէ անկարելի է «Օրէնք» բառը բացատրել, սակայն այս մէկը երբեք պէտք չէ լքուի<ref>Arnold, Thurman. The Symbols of Government. 1935. Page 36.</ref><ref>[[Lord Lloyd of Hampstead]]. ''Introduction to Jurisprudence''. Third Edition. Stevens & Sons. London. 1972. Second Impression. 1975.</ref>:
| |||