«Խաղաղական Ովկիանոս» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 18.
Ովկիանիոյ մէջ [[Ֆրանսա]]ն առաջատար դիրք գրաւեցաւ 1842-ին եւ 1853-ին Թահիթիի եւ Նոր Քալետոնիոյ վերայ տիրապետութիւն հաստատելէն ետք:<ref name=Asiapacific>Bernard Eccleston, Michael Dawson. 1998. ''The Asia-Pacific Profile''. Routledge. p. 250.</ref> 1875-ին եւ 1887-ին դէպի Զատկի կղզի կատարած նաւարկային այցելութիւններէ ետք չիլիացի ծովային սպայ Փոլիքարփոյ Թորոն կրցաւ բնիկներուն հետ բանակցելով կղզին մտցնել Չիլիի կազմին մէջ:<ref>William Sater, ''Chile and the United States: Empires in Conflict'', 1990 by the University of Georgia Press, {{ISBN|0-8203-1249-5}}</ref>{{rp|page=53}} By 1900 nearly all Pacific islands were in control of Britain, France, United States, Germany, Japan, and Chile.<ref name=Asiapacific/>
Թէեւ Միացեալ նահանգները վերահսկողութիւն հաստատած էին Կուամի եւ Փիլիփիներուն վերայ [[1898 թուական|1898-ին]] առնելով զանոնք [[Սպանիա]]յէն,<ref name="TewariAlvarez2008">{{cite book|last1=Tewari|first1=Nita|last2=Alvarez|first2=Alvin N.|title=Asian American Psychology: Current Perspectives|url=https://books.google.com/books?id=m8qgAi0LVj8C&pg=PA161|accessdate=12 June 2013|date=17 September 2008|publisher=CRC Press|isbn=978-1-84169-749-9|page=161}}</ref> 1914-ին մօտ [[Ճափոն]]ը կը վերահսկէր արեւմտեան Խաղաղականի մեծ մասը եւ նուաճեցաւ շատ այլ կղզիներ [[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Բ.Պատերազմին]]: Այդ պատերազմին աւարտին [[Ճափոն]]ը պարտուեցաւ Միացեալ նահանգներու նաւատորմը դարձաւ ովկիանոսին տիրակալը: [[Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ (արեւմտահայերէն)|Բ.Պատերազմին]] աւարտէն ետք Խաղաղականի շատ գաղութներ ձեռք բերեցին անկախութիւն:
== Կենդանականութիւն Եւ Բուսականութիւն ==
Խաղաղական ովկիանոսին կը պատկանէ Համաշխարհային ովկիանոսի ամբողջ կենսազանգուածի 50 %-ը: Կեանքն ովկիանոսին մէջ առատ է եւ բազմազան, յատկապէս արեւադարձային եւ մերձարեւադարձային գօտիներուն մէջ՝ [[Ասիա (արեւմտահայերէն)|Ասիոյ]] եւ Աւստրալիոյ ափերուն: Այստեղ հսկայական տարածքներ կը զբաղեցնեն քորալեան խութերն ու մանկրային բուսականութիւնը:
{| class="graytable" style="text-align:center"
|+
| width="25%" |[[Պատկեր:Laminariasetchellii2.jpg|կենտրոն|235x235փքս]]
| width="25%" |[[Պատկեր:Buff-banded_Rail_Fafa_Island.jpg|կենտրոն|256x256փքս]]
| width="25%" |[[Պատկեր:Callorhinus_ursinus_and_harem.jpg|կենտրոն|232x232փքս]]
| width="25%" |[[Պատկեր:Caesio_teres_and_Caesio_caerulaurea.jpg|կենտրոն|216x216փքս]]
|-
|Ծովային կաղամբի (լամինարիա) թփուտներ ովկիանոսի ծանծաղուտին մէջ, Քալիֆորնիոյ ծովափ, ԱՄՆ
|Զոլաւոր ջրահովուիկ, Թոնկա կղզի
|Ծովակատուներու գաղութ Ալեասքային մէջ
|Մեծ արգելախութին քորալները, Աւստրալիա
|}
Խաղաղական ովկիանոսի կենդանական աշխարհը 3-էն 4 անգամ հարուստ է միւս ովկիանոսներու կենդանական աշխարհներէն: Յատկապէս հարուստ են արեւադարձային գօտիներու ջուրերը: Ինտոնեզական ծովերուն մէջ յայտնի են երկու հազար տեսակի [[ձուկեր]], մինչիսկ հիւսիսային ծովերուն մէջ ատոնց տեսակներու քանակը մօտաւորապէս 300 է: Արեւադարձային գօտիի ջուրերու մէջ կը բնակեն վեց հազար տեսակի փափկամարմիններ, իսկ [[Պերինկի Ծով]]ուն մէջ ընդամենը 200 տեսակի: Խաղաղական ովկիանոսի բուսական աշխարհի համար բնորոշ առանձնայատկութիւն մըն է կարգաբանական խումբերու հնութիւնն ու էնտեմիկութիւնը: Կաթնասուններու էնտեմիկ տեսակներէն են՝ ծովոզնին, թրապոչերը: Խաղաղական ովկիանոսի հիւսիսային ջուրերուն բնորոշ կենդանիներ են վիթխարի երկփեղկանիներ՝ միտիաներ եւ ոստրէներ: Հասարակածային գոտիի ջուրերուն մէջ ապրող երկփեղկանիներու առանձին տեսակներուն քաշը կը հասնէ 300 քկ-ի: Խաղաղական ովկիանոսի հսկայական գերճնշման, ցածր ջերմաստիճանի եւ ավելի քան ութուկէս քմ խորութեան պայմաններուն մէջ կ'ապրեն 45 կենդանատեսակներ, որոնց 71 %-ը էնտեմիկ են:
 
{{ՎՊԵԱ|Խաղաղական Ովկիանոս}}