«Հայաստան» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 57.
|calling_code = 374
|}}
'''Հայաստանի
[[Մշակույթ|Մշակութային]], [[Կրոն|կրօնական]] եւ քաղաքական տեսանկիւնէն, երբեմն ընդունուած է նկատել [[Եվրոպա|եւրոպա]]կան երկիր։ Հիւսիսէն սահմանակից է Վրաստանին, արեւելքէն՝ Ատրպէյճանին, հարաւ-արեւելքէն՝ [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան(Արցախ)]], [[Հարաւ|հարաւ]]էն՝ [[Իրան]]ին, հարաւ–արեւմուտքէն՝ Ատրպէյճանի վերահսկողութեան տակ գտնուող Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետութեան, արեւմուտքէն՝ [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]]։
[[1991]]-ի [[սեպտեմբեր 21]]-ին համաժողովրդական հանրաքուէով մը, Հայաստանը անկախացաւ։ Հայաստանի բնակչութեան 99%-ը «Այո» ըսաւ անկախութեան և Հայկական ԽՍՀ Գերագոյն Խորհուրդը ընդունեց «Անկախութեան մասին հռչակագիր», հռչակելով Հայաստանի Հանրապետութեան (ՀՀ) անկախութիւնը։ Սեպտեմբերի 21-ը կը նշուի որպէս ազգային տօն։▼
[[1991]]-ի [[Սեպտեմբեր 21]]-ին համաժողովրդական հանրաքուէով մը, Հայաստանը անկախացաւ։
* ՀՀ պետական լեզուն հայերէնն է, իսկ գիրը՝ 5-րդ դարուն [[Մեսրոպ Մաշտոց]]ի ստեղծած հայկական գիրը։ ▼
▲
* ՀՀ պետական կրօնը քրիստոնէութիւն է, հայ Առաքելական եկեղեցին՝ [[301]] թուականէն ի վեր։ Հայաստանը առաջին երկիրն է որ ընդունեց քրիստոնէութիւնը իբր պետական կրօն։▼
* ՀՀ Սահմանադրութիւնը ընդունուած է յուլիս 5 1995-ին և փոփոխութիւն կրած է նոյեմբեր 27 2005-ին համաժողովրդական հանրաքուէով մը։▼
▲* ՀՀ պետական լեզուն
▲* ՀՀ պետական կրօնը [[Քրիստոնեություն|քրիստոնէութիւն]]ն է
▲* ՀՀ Սահմանադրութիւնը ընդունուած է
== Անուան ստուգաբանութիւն ==
{{main|Հայաստանի անվանում}}
[[Պատկեր:450px-Hayk statue.JPG|ձախից|մինի|[[Հայկ նահապետ]] ([[Նոր Նորք համայնք]])]]
Հայոց անուանադիր նախնին [[Հայկ]]ն է։ Սերունդները հետագային անոր անունով ալ կոչուած են՝ ''հայկազունք, հայք, հայեր,'' երկիրը՝ [[Հայք]], ''Հայոց աշխարհ''։ [[Միջին դարեր]]ուն «Հայ» արմատին աւելցաւ [[Իրանական լեզուներ|իրանական]] «-ստան» վերջածանցը, որ ունի ''երկիր'', ''տարածք'' իմաստը։ Այդպիսով «Հայք» կամ «Մեծ Հայք» եզրույթը վերափոխուեցա ''Հայաստանի''։
[[Մովսես Խորենացի|Մովսէս Խորենացի]]ի եւ [[Միքայել Չամչյան|Միքայէլ Չամչեան]]ի համաձայն՝ «Արմենիա» անունն սկիզբ առած է [[Արամ]] անունէն, որ [[Հայկ Նահապետ]]ի ուղիղ ժառանգորդն էր։ [20-րդ դար]]ու հայ պատմաբան [[Լեո]]յի, կոչուած է հայոց ծագման մասին [[Հունական դիցաբանություն|յունական առասպելի]] հերոս Արմէնիոսի անունէն, որ գալով [[Թեսալիա]]յէն (այժմ՝ [[Բուլղարիա|Պուլկարիա]])՝ բնակած է [[Հայկական լեռնաշխարհ]]ին տարածքին եւ ձուլուած այնտեղ ապրող ցեղերու ու ցեղային միութիւններու հետ։ <ref>{{գիրք
|հեղինակ = Լեո
|մաս =
|վերնագիր = Երկերի ժողովածու
|բնօրինակ =
|հղում =
|հրատարակություն =
|պատասխանատու խմբագիր =
|վայր = Երևան
|հրատարակչություն =
|թվական =
|հատոր = 1
|էջերի թիվ =
|մեջբերվող էջեր =
|ISBN =
}}</ref>
Կայ նաեւ Հայաստան անուան ստուգաբանութեան վրացական տարբերակը, որուն համաձայն հայերու առաջնորդ Հայկը վրացիներու առաջնորդ Քարթլոսը, կովկասյան տարբեր ցեղերու առաջնորդներ, եղբայրներ եղած են եւ սերած նոյն հօրնէն ու մօրմէն։ <ref>Հ․ Գ․ Ժամկոչյան «Հայոց պատմություն</ref> Թէպետեւ այժմ վրացիները հայկական պետական կազմաւորումներէն մեկուն՝ Սումխու երկրի ([[Ծոփք]]-[[Կոմմագենե|Քոմմակենէ]]) անունով Հայաստանը կը կոչեն ''Սոմխեթի'', ժողովուրդին՝ ''սոմեխներ''։
Հայաստանը աշխարհի գրեթէ բոլոր լեզուներով կը կոչուի Արմէնիա՝ {{lang-en|Armenia}}, {{lang-ru|Армения}}, {{lang-ar|أرمينيا}}, {{lang-fa|ارمنستان}}, {{lang-de|Armenien}} եւ այլն։ Այդ անունը կու գայ հայկական «[[Արմե|Արմէ]]» եւ «Ուրմէ» ցեղերու անուանումէն, առաջինը այդպէս անուանած են [[ասորեստան]]ցիներն ու [[բաբելոն]]ցիները։ Այնուհետեւ այդ անունը տարածուած է [[Հունաստան|յույ]]ներու ու [[Փյունիկիա|փիւնիկ]]եցիներու միջոցով։ Հայաստանի անունը նշուած է նաեւ [[Բեհիսթունի արձանագրություն|Պեհիսթունի եռալեզու արձանագրութեան]] մէջ։
== Աշխարհագրութիւն ==
Հայաստանի սահմանակից երկիրներն են հիւսիսէն՝ [[Վրաստան]]ը, արեւելքէն՝ [[Ադրբեջան|Ատրպեճանը]], հարաւէն՝ [[Իրան]]ը, հարաւ-արևմուտքէն՝ [[Նախիջեվան]]ը և արևմուտքէն՝ [[Թուրքիա|Տաճկաստանը]]։▼
▲Հայաստանի սահմանակից երկիրներն են հիւսիսէն՝ [[Վրաստան]]ը, արեւելքէն՝ [[
Հայաստանը լեռնային երկիր է՝ 90%-ը ծովի մակարդակէն 1.000 մետր բարձր է։ Ամենաբարձր լեռը [[Արագած]]ն է (4.090 մ)։ Ամենամեծ լիճը [[Սևանա լիճ|Սևան]]ն է՝ 1.417 քառ. քմ։▼
▲Հայաստանը լեռնային երկիր է՝ 90%-ը
*[[Հայաստանի լեռները]]
Տող 73 ⟶ 104՝
*[[Հայաստանի հիմնական Լճերը|Հայաստանի խոշոր լճերը]]
[[Պատկեր:Satellite image of Armenia in May 2003.jpg|մինի|աջից|300px|
== Հայաստանի մեծ քաղաքները
# [[
# [[
# [[Վանաձոր]]։ 101.099
# [[Հրազդան]] 63,400
Տող 91 ⟶ 122՝
[[Կատեգորիա:Հայաստան]]
[[Կատեգորիա:Վիքիպեդիա:
{{Link FA|sl}}
| |||