«Հայոց Ցեղասպանութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

| style="text-align: left;" Թուրքիոյ վարչապետ |Թուրքիոյ վարչապետ [[Թանսու Չիլլեր (արեւմտահայերէն)|Թանսու Չիլլեր]]. 1994 թուականի Սեպտեմբեր<ref name="Identity Politics in the Age of Genocide-115">{{Գիրք|վերնագիր=Identity Politics in the Age of Genocide|մեջբերվողմեջբերուող էջեր=115}}</ref>։<br />«Ճիշտ չէ, որ թրքական իշխանութիւնները չեն ուզեր իրենց վերաբերմունքնվերաբերմունքը արտայայտել այսպէս կոչուած «Հայկական հարցի» շուրջ։ Մեր դիրքորոշումը պարզ է։ Այսօր ակնյայտ է, որ պատմական փաստերու լոյսի ներքոյ հայերու պահանջները, անհիմն են ու ցնորական։ Ցանկացած պարագային մէջ, հայերը ցեղասպանութեան չեն ենթարկուիլ»։

[[Պատկեր:Placards-WNen2007.jpg|thumb|150px|ձախից|ՀրանտՀրանտդ ԴինքիՏինքի սպաննութեան դէմ բողոքի ցոյցի պաստառներ]]

[[Թուրքիա (արեւմտահայերէն)|Թուրքիոյ Հանրապետութեան]] ձեւաւորումէն ետք, քաղաքական եւ մտաւոր վերնախավըվերնախաւը ոչ մէկ պահանջարկ չէր զգար անհամերաշխութեան մէջ մտնել հայ համայնքի վերացման կամ թալանն ու զանգուածային սպաննութիւնները ղեկավարած մարդկանց հետ։ Քաղաքական վերնախաւը հիմնականին մէջ, կազմուած էր [[ԻթթիհաթԻթթիհատ]]ի նախկին կատարածուներէն, որոնցմէ շատերը անձամբ մասնակցութիւն ունեցած էին, հայերու բնաջնջման գործին մէջ եւ հայերու ու յոյներու տեղահանութիւններէն մեծ եկամուտներ ստացող տարածքային ղեկավարներու եւ ցեղային առաջնորդներու հետ կը գտնուէին դաշինքի մէջ։ Հայկական հարցի քննարկումը կրնար կազմաքանդել այդ դաշինքը<ref name="Renewal and Silence">{{Գիրք| վերնագիր=A Question of Genocide. Armenians and Turks at the end of the Ottoman Empire|հեղինակ=Ronald Grigor Suny, Fatma Muge Gocek, Norman M. Naimark|մեջբերվողմեջբերուող էջեր =306-316|հատոր=Renewal and Silence. Postwar Unionist and Kemalist Rhetoric on the Armenian Genocide}}</ref>։ [[1927]], Հոկտեմբերին Հանրապետական կուսակցութեան համագումարին մէջ, Մուսթաֆա Քեմալը մի քանի օրերու ընթացքին կը պատմէր այն մասին, թէ անկախութեան համար պայքարին մէջ, ինչպէս առաջացաւ թուրք ազգը։ Քեմալի ճառն ընդունուեցաւ որպէս թրքական պաշտօնական պատմութիւն, եւ պետութեան կողմէն կը դիտարկուէր որպէս սրբազան։ Թուրքիոյ քրեական օրենսդրութիւնը հանցագործութիւն կը համարէ քեմալական տարբերակի պատմութեան քննադատութիւնը, որ անհնար կը դարձնէ թրքական հասարակութեան մէջ բանավէճերը<ref name="Fatma Müge Göçek-42-52">{{Գիրք|վերնագիր=A Question of Genocide. Armenians and Turks at the end of the Ottoman Empire|հեղինակ=Ronald Grigor Suny, Fatma Muge Gocek, Norman M. Naimark|մեջբերվողմեջբերուող էջեր=42-52|հատոր=Reading Genocide: Turkish Historiography on 1915}}</ref>։ Ըստ պաշտօնական վիճակագրութեան՝ [[1927]] թուականին Թուրքիոյ մէջ կ'ապրէր 77 400 հայ։ Համաձայն [[Լոզանի կոնֆերանսպայմանագիր (արեւմտահայերէն)|Լոզանի պայմանագրիպայմանագիրի]]՝ [[Թուրքիա]]նԹուրքիան կը պարտաւորուէր տրամադրել անվտանգութեան, ազատ զարգացման երաշխիքներ եւ միւս ազգային փոքրամասնութիւններու շարքին մէջ, որոշակի արտօնութիւններ հայերուն։ Բայց պայմանագրի այս կէտը չիրականացուեցաւ։ Թուրքիոյ հայերը կը շարունակէին փախչիլ երկրէն կամ ձուլուիլ։ [[1934]], [[Յունիս 21]]-ին ընդունուած «Ազգանուններու մասին» օրէնքը կը պահանջէր յոյներէն, հրէաներէնհրիաներէն եւ հայերէն, հրաժարիլ աւանդական ազգանուններէն եւ ընդունիլ նոր՝ թրքականները։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներուն Թուրքիոյ մէջ, մտաւ բազմաթիւ առեւտրականներոու՝ յոյներու, հայերու եւ հրեաներուհրիաներու սնանկացուցած ունեցուածքի ընտրութեան հարկը<ref name="Киреев">{{Գիրք|հեղինակ =Киреев|վերնագիր =История Турции XX век}}</ref>։

Վերջին տարիներուն Թուրքիոյ մէջ, ակադեմիական գիտութիւնը, թուրք մտաւորականները, մամուլը եւ քաղաքացիական հասարակութիւնը կը սկսին քննարկել Հայկական հարցը, որ կ'առաջացնէ թուրք ազգայնամոլներու եւ թրքական կառավարութեան հակագործողութիւնները։ Հայկական «[[Ակոս (արեւմտահայերէն)|Ակոս]]» թերթի խմբագիր [[Հրանդ Տինք]]ը, գրողներ [[Օրհան Փամուկ (արեւմտահայերէն)|Օրհան Փամուկը]]ը եւ [[Էլիֆ Շաֆաք (արեւմտահայերէն)|Էլիֆ Շաֆաքը]]ը, հրատարակիչ [[Ռագիփ Զարաքօղլու (արեւմտահայերէն)|Ռագիփ Զարաքօղլուն]]ն մեղադրուեցան «թրքութիւնը» վիրաւորելու մէջ, Տինքը ու Զարաքօղլին դատապարտուեցան։ [[2007]], [[Յունուար 19]]-ին Հրանդ Տինքը սպաննուեցաւ 17-ամեայ թուրք ազգայնականի կողմէն, անոր յուղարկաւորութեանը [[Իսթամպուլ]]ի մէջ անցան դժգոհութեան ցոյցեր, ուր տասնեակ հազարաւոր թուրքեր կը քալէին «Մենք բոլորս Հրանդ ենք, Մենք բոլորս հայ ենք» կարգախօսով ցուցանակներով։ Միեւնոյն ժամանակ թրքական հասարակութեան մէկ մասը Տինքին սպաննողին ընդունեց որպէս ազգային հերոսի<ref name="A Question of Genocide-306-316">{{Գիրք| վերնագիր=A Question of Genocide. Armenians and Turks at the end of the Ottoman Empire|հեղինակ=Ronald Grigor Suny, Fatma Muge Gocek, Norman M. Naimark| մեջբերվողմեջբերուող էջեր=306-316|հատոր=Introduction: Leaving It to the Historians}}</ref>։