«Միութիւն Եւ Յառաջադիմութիւն» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Միութիւն Եւ Յառաջդիմութիւն''' ([[թրքերէն|թուրք.]] «Ittihat ve terakki»,«իթթիհաթ վէ թերաքքի»), [[Երիտասարդ թուրքեր|երիտթուրք]]եր, թրքական քաղաքական կուսակցութիւն:կուսակցութիւն։ Հիմնուած է [[1889]] թ. [[մայիս 21]]-ին՝ «Օսմանեան միասնութեան ընկերութիւն» անունով:անունով։ Նպատակն էր [[1876]] թուականի Սահմանադրութեան ու խորհրդարանի վերականգնումը։ Աւելի ուշ վերանուանուած է «Միութեան և յառաջադիմութեան օսմանեան ընկերութիւն» և միացած է երիտթուրքերու [[Փարիզ]]ի խումբին։ Հիմնադիրներն էին՝ Ապտուլլահ Ճեւտէթ, Իսհակ Սիւքութին, Իպրահիմ Թեմոն, Հիլմի Թունալըն և Աքիլ Մուխթարը։ Հալածանքներու պատճառով ղեկավարները կը փախչին արտասահման։ [[1897]] թուականին կը սկսին գործել ընկերութեան [[Ժնեւ]]ի, ապա [[Գահիրէ]]ի բաժանմունքները։ Ընկերութիւնը հրատարակած է թերթեր [[Կ.Պոլիս (արեւմտահայերէն)|Կ.Պոլսոոյ]], [[Զմիւռնիա]]յի, Ժնեւի, Գահիրէի մէջ, եւ քննադատած՝ [[Ապտուլ Համիտ Բ.]]ի վարչակարգը։ [[1902]] թուականի Փարիզի համագումարին ընկերութիւնը կը պառակտուի եւ կը բաժնուի՝ 2 խումբի՝ Սապահէտտինի կողմնակիցներ և Ահմէտ Ռիզայի կողմնակիցներ։ [[Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն|Դաշնակցութեան]] ներկայացուցիչ՝ Խ. Մալումեանի միջնորդութեամբ, կողմերը կը համաձայնին միաւորել իրենց ուժերը սուլթանին դէմ պայքարին մէջ։ Այդ ժամանակ [[Սալոնիկ]]ի մէջ կը գործէր Ազատութեան օսմանեան ընկերութիւնը, որ կայսրութեան ներքին գործերուն՝ եւրոպական տէրութիւններուն միջամտութիւններուն դէմ արտայայտութիւններով հանդէս եկած էր:էր։ 1908 թուականին այս ընկերութիւնը կ'որոշէ միանալ Փարիզի ընկերութեան հետ, եւ անոր պարագլուխները կը մտեն ԿԿ կազմի մէջ։ 1908 թուականի [[յուլիսի 23]]-ի զինեալ յեղափոխութեան հետևանքով իթթիհատականները կը հռչակեն սահմանադրութեան վերականգնումը։ Անկէ ետք գաղտնի ԿԿ անդամներ [[Թալեաթ փաշա|Թալեաթ]]ը, Էնվերը, Պեհաէտտին Շաքիրը, Միթհատ Շիւքրին և ուրիշներ Սալոնիկէն կը տեղափոխուին Կ. Պոլիս, շուտով անոնց գլխաւորած ընկերութիւնը կը հռչակուի քաղաքական կուսակցութիւն։ Բանթուրքիզմի մոլի ջատագովներ ըլլալով՝ անոր ղեկավարները իրենց տասնամեայ գործունդէութեան ընթացքին (1908-18) Օսմանեան կայսրութւնը երեք անգամ ներքաշած են արկածախնդրական պատերազմներու (1911 թուականին՝ Տրիպոլիտանական, 1912-13-ին՝ Պալքանեան, 1914-18-ին՝ Առաջին աշխարհամարտ) մէջ՝ նոր տարածքներ գրաւելու նպատակով։

[[Համաշխարհային Առաջին Պատերազմի|Առաջին համաշխարհային պատերազմի]] նախօրեակին եւ ընթացքին «Միութիւն եւ յառաջադիմութիւն» կուսակցութեան ղեկավարները ծրագրած եւ իրագործած են [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|հայոց ցեղասպանութիւնը]]։ Պատերազմի ընթացքին Թուրքիոյ պարտութենէն ետք՝ [[1918]] թուականի [[հոկտեմբերի 19]]-ին, տեղի է կ'ունենայ կուսակցութեան վերջին համագումարը, որու ընթացքին կուսակցութիւնը ինքնալուծարման կ'ենթարկէ ինքզինք եւ կը յայտարարէ նոր՝ «Թեժատտուտ» («Վերածնունդ») կուսակցութեան ստեղծումը:ստեղծումը։ Սակայն [[նոյեմբերի 2]]-ին դաշնակիցներու(Անտանտի) զօրքերը կը մտեն Կ.Պոլիս, եւ «Միութիւն եւ Յառաջադիմութիւն» կուսակցութեան ղեկավարները կը փախչին արտասահման։