«Նոր Քարէ Դար» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Նոր էջ «{{ԱՀ}} {{Արևելահայերեն|Նոր քարի դար}} մինի|Նէոլիթեան գործիքներ Պատկեր:HMB Essen und...»: |
No edit summary |
||
Տող 3.
[[Պատկեր:Néolithique 0001.jpg|մինի|Նէոլիթեան գործիքներ]]
[[Պատկեր:HMB Essen und Kochgerät Jungsteinzeit.jpg|մինի]]
'''Նոր քարէ դար''' կամ '''Նէոլիթ''' ([[Յունարէն|յուն]]․՝ νέος , նէոս՝ նոր, եւ [[Յունարէն|յուն]]․՝ λίθος , լիթոս՝ քար), քարէ դարու վերջին դարաշրջանը, յաջորդած է մէզոլիթին։ Տեւած է մօտ երկու հազարամեակ՝ Ն.Ք
Նէոլիթեան մարդիկ, զարգացած հաւաքչական, որսորդական եւ ձկնորսական իւրացնող տնտեսութեան զուգահեռ, սկսած են զբաղուիլ արտադրող [[Տնտեսութիւն|տնտեսութեամբ]]՝ նստակեաց երկրագործութեամբ (ցորենի, գարիի, ոսպի եւ այլ բոյսերու մշակութեամբ), կենդանիներու (շուն, այծ, ոչխար, խոզ, աւելի ուշ՝ մեծ եղջերաւոր անասուններ) ընտելացմամբ եւ բուծանումով։ Սկսած է զարգանալ մանածագործութիւնը, հիւսելը։ Մայրիշխանութիւնը հասած է իր ծաղկման եւ աստիճանաբար տեղի տուած հայրիշխանութեանը։ Զգալիօրէն աճած է բնակչութիւնը, աստիճանաբար կազմաւորուած են ցեղախումբերը, ձեւաւորուած ցեղային լեզուները։
Ըստ նորագոյն տուեալներուն՝ [[Մերձաւոր Արեւելք|Մերձաւոր Արեւելքի]] մէջ հնագոյն երկրագործական-անասնապահական մշակոյթի սկիզբը կը հասնի մ․թ․ա․ 8—7-րդ հազարամեակները (Երիքովը՝ [[Պաղեստին (արեւմտահայերէն)|Պաղեստինի]], Ջարմոն՝ Հիւսիս-Արեւելեան Միջագետքի, Չաթալ-Հույուկը՝ Փոքր Ասիոյ մէջ եւն)։ [[Եւրոպա|Եւրոպայի]] մէջ նէոլիթեան մշակոյթը զարգացած է Մերձաւոր Արեւելքի եւ Միջերկրածովեան մշակոյթի զգալի ազդեցութեամբ, այդ երկրամասերէն Եւրոպա թափանցած են շարք մը մշակովի բոյսեր, ընտանի կենդանիներու տեսակներ եւ այլն։ [[Հայաստան (արեւմտահայերէն)|Հայաստանի]] տարածքին նէոլիթեան կայաններ ու բնակավայրեր յայտնաբերուած են Թալինի շրջանին մէջ (Զաղաներ, Արեգունի բլուր, Բառոժ եւ այլն) եւ Արարատեան դաշտին մէջ (Կղզեակ բլուր, Մաշտոցի բլուր, Տէրտէրի ձոր եւ այլն)։ Գտնուած են քարէ (օբսիդիան, որձաքար եւ այլն) պրիզմայաձեւ միջուկներ, դանակներ, յղկուած, գայլիկոնուած կոթատեղի փորուածքով կացիններ, մուրճեր, գուրզեր, բրիչներ, աղօրիքներ, սանդեր, մանգաղներ, նետասլաքներ, ոսկորէ ասեղներ, ուլունքներ, իլիկի գլուխներ են։▼
Հանրութեան կեանքին մէջ կատարուած արմատական փոփոխութիւնները ընդունուած է անուանել «նէոլիթեան յեղափոխութիւն» (անգլիացի հնագէտ Գ․ Չայլդի հետեւութեամբ), իբրեւ մարդկութեան պատմութեան մէջ առաջին տնտեսական յեղաշրջում։
Ըստ նորագոյն տուեալներուն՝ [[Մերձաւոր Արեւելք|Մերձաւոր Արեւելքի]] մէջ հնագոյն երկրագործական-անասնապահական մշակոյթը սկիզբ կ՛առնէ Ն.Ք. 8—7-րդ հազարամեակներուն (Երիքովը՝ [[Պաղեստին (արեւմտահայերէն)|Պաղեստինի]], Ջարմոն՝ Հիւսիս-Արեւելեան Միջագետքի, Չաթալ-Հույուկը՝ Փոքր Ասիոյ մէջ եւն)։
▲
{{ՀՍՀ|հատոր=8|էջ=226}}
| |||
