«Մատթէոս Ուռհայեցի» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 3.
'''Մատթեոս Ուռհայեցի''' (ԺԱ դ․ 2-րդ կէս- մօտ [[1144]] թ․), հայ ժամանակագիր։
 
Ծնած, ապրած եւ գործած է [[Եդեսիա|Եդեսիոյ]] մէջ [[Ուրհայի բարբառ|Ուրհա]]Ուռհա, ուրկէ առած է ՈւրհայեցիՈւռհայեցի կոչումը։
 
Ծննդեան ճշգրիտ թուականը յայտնի չէ։ Ծնած պէտք է ըլլայ ժԱ. դարու կէսին [[1050]]–ական թուականներուն ու վախճանած՝ [[1136]]-[[1144]] թուականներու միջեւ, վասնզի իր գործը կը հասցնէ միչեւ 1136 թուականը եւ չի յիշատակէր ՈւրհայիՈւռհայի գրաւումը, որ տեղի ունեցած է [[1144]]-ին։ Կարծիք կայ, որ ան զոհուած ըլլայ ''Նուր էտ-Տինի'' հայր ''Իմատ-էտ-Տին Զանգի''ի կողմէ՝ [[1144]] թուականին, ՈւրհայիՈւռհայի գրաւման ժամանակ։ Իր գործէն դատելով եղած է համեստ ուսման տէր հոգեւորական մը ։ Իր գործունէութեան կեդրոնը եղած է ՈւրհանՈւռհան, որուն վանքերէն մէկուն՝ Կարմիր վանքի մէջ, եղած է երէց վանական։
 
Իրմէ մեզի հասած է կարեւոր գործ մը՝ իր ժամանակի համար նորագոյն ձեւի պատմագրութիւն կամ ժամանակագրութիւն մը։ ՈւրհայեցիիՈւռհայեցիի ժամանակագրութիւնը իբր նիւթ ունի [[952]]-[[1136]] թուականներու միջեւ եղած ժամանակաշրջանի պատմութիւնը։ Գրուած է ժամանակագրական կամ տարեգրական ձեւով, միայն թէ՝ բարեբախտաբար, հեղինակը շարք մը դէպքերու եւ անձերու մասին ունի ընդլայնումներ եւ սեփական կեցուածք որոնցմով իր գործը կը ստանայ նախորդ շրջաններու պատմագիրներու գործերուն խորքը։ Իր գործին նուիրուած է 8 տարիներ։ Իր պատմագրելու եղանակը սիրուն ձեւով նմանցուցած է ծիծեռնակի բոյն շինելուն, այսինքն՝ շիւղ առ շիւղ աճող բոյնին, որ սակայն ամուր կերպով միահիւսուած։
 
Իր գործը բաժնուած է երեք մասերու.-
Տող 18.
Գործը ունի չորրորդ մաս մըն ալ [[1137]]-[[1162]] թուականներու դէպքերու մասին, որ շարունակած է գրել Գրիգոր երէցը։
Իր պատմագրութեան նիւթին շրջագիծը կ'իյնայ [[Միջագետք]]ի, Փոքր կամ արեւմտեան Հայքի եւ [[Կիլիկիա|Կիլիկիոյ]] վրայ։ ՈւրհայեցիՈւռհայեցի իր գործը գրած է դէպքերը դիտելով ՈւրհայէնՈւռհայէն, ուր ան կ'ապրէր եւ որ գրեթէ կեդրոն էր վերոյիշեալ շրջաններուն։
Բարեբախտաբար հեղինակը վերոյիշեալ ժամանակներու եւ շրջաններու միմիայն հայկական դէպքերը չէ որ մատուցած է, այլ նաեւ շրջակայ ազգերու՝ [[Հույներ|յոյներ]]ու, [[Խաչակիրներ|խաչակիրներ]]ու, [[Արաբներ|արաբներ]]ու, սելջուկներու իրադարձութիւնները։
 
Մատթէոս Ուռհայեցին թէեւ ապրած է ու ստեղծագործած՝ հայ ժողովուրդի պատմութեան ամենածանր ժամանակաշրջանին՝ հայոց պետականութեան ոչնչացման, հարազատ [[Ժողովուրդ|ժողովուրդ]]ի օտար տիրակալներու ծանր լուծի տակ իյնալու ժամանակաշրջանին, այնուամենայնիւ, չէ յուսահատած , ան զարմանալի կերպով լեցուած է լաւատեսութեամբ, համոզված է, որ դեռ կու գան լաւ օրեր՝ «լաւ ժամանակներ» ու այդ [[Գիտակցություն|գիտակցութեամբ]] է, որ ան կը գրէ ու [[Սերունդների հաջորդականություն|սերունդներ]]ուն յիշատակ կը ձգէ իր երկը։
 
== Աշխատութիւններ ==
Տող 34 ⟶ 36՝
{{Միջնադարյան հայ պատմագիրներ եւ ժամանակագիրներ}}
 
{{DEFAULTSORT:ՈւրհայեցիՈւռհայեցի Մատթէոս}}
[[Կատեգորիա:Հայ պատմիչներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ մատենագիրներ]]