«Սեւ Ծով» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
Content deleted Content added
Չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (2), → (5) oգտվելով ԱՎԲ |
|||
Տող 2.
{{Արևելահայերեն|Սև ծով}}
[[Պատկեր:BlackSea-1.A2003105.1035.250m.jpg|400px|մինի|աջից]]
'''Սեւ ծով'''<ref>{{ՏՈՒՏ|section=II.A.3|page=55}}</ref>, [[Ատլանտեան ովկիանոս
[[Սեւ ծով
Ծովը կ'ողողէ Ռուսաստանի, Ուկրաիոյ, Ռումինիոյ, Թուրքիոյ, մասամբ ճանաչուած Աբխազիոյ եւ Վրաստանի ափերը (ծովու շուրջ տեղակայուած տարածքները աւանդաբար կ'անուանեն «Սեւ ծովեան»)։
Սեւ ծովը բեռնատար փոխադրումներու համար կարեւոր շրջան է։ Ատոր հետ՝ մէկտեղ Սեւ ծովը կը պահպանէ իր ստրատեգիական եւ ռազմական մեծ նշանակութիւնը։ [[Սեւաստոպոլ]] եւ [[Նովոռոսիյսկ]] քաղաքներուն մէջեն կը գտնուին՝ Ռուսաստանի Սեւծովեան նաւատորմի հիմնական ռազմական բազաները, իսկ՝ Սինոպին
== Անուանում ==
Ք.Ա. 6-5-րդ դարերու, առաջին յոյն ծովագնացները ծովը անուանած են Աքսենյոս ([[Աքսինեան Պոնտոս]] «''Անհիւրընկալ Ծով''») կամ Պոնտոս Մելաս («Սեւ ծով»)՝ նկատի ունենալով անոր փոթորկոտ ալիքներու պատճառած վնասները եւ դժվարութիւնները։ Մեր թուարկութեան սկզբներուն յոյները, արդէն ծովը յուրացնելով, անոր ափերոն գաղութներ հիմնելէն յետոյ, զայն վերանուանեցին [[Եւքսենյոս]] ([[Եւքսինեան Պոնտոս]] «''Հիւրընկալ ծով''»)։
Անանիա Շիրակացին (7-րդ դար) այս ծովը կը յիշատակէ «[[
15-16-րդ դարերուն թուրքերը, զաւթելով Մերձսեւծովեան շրջանը, ծովը անուանած են Կարա Դենիզ («Չար (սեւ) ծով»՝ ոչ միայն այն պատճառով, որ եղած է մրրկածուփ ու վտանգաւոր, այլեւ, հնարաւոր է, նաեւ թուրք նուաճողներուն Մերձսեւծովեան շրջանի ժողովուրդներու ցոյց տուած դիմադրութեան պատճառով)։ Ծովու անուանման առաջացման մէկ այլ վարկած կապուած է աշխարհի կողմերը գոյներով նշելու հետ։ [[Ասիա|Ասիոյ]] ժողովուրդներու շատ լեզուներով սեւ գոյնը կը նշանակէ հիւսիս։ Այսպիսով, Սեւ ծովը «Հիւսիսային ծով» է։
Տող 21.
Սեւ ծովու ափերը քիչ կտրուած են. մասնաւորապէս կտրտուած են՝ հիւսիսային հատուածին մէջ։ Միակ մեծ թերակղզին Ղրիմն է։ Մեծ ծոցերն են՝ Յագորլիկի, Թենդրայի, Ջարիլգաչիի ծոցերը Ուքրանիոյ, Կարկինիտայի (Ուքրանիա, Ռուսաստան), Կալամիտայի եւ Ֆեոդոսիոյ ծոցերը Ռուսաստանի մէջ, Վառնայի եւ Բուրգասի ծոցերը Պուլկարիոյ մէջ, Սինոպի եւ Սամսունի ծոցերը՝ ծովու հարաւային ափերուն՝ Թուրքիոյ մէջ։ Հիւսիսային եւ հիւսիս-արեւմտեան մասէրու մէջ, գետերու թափման վայրին մէջ կ'առաջանայ գետաբերան կան ջրատարածքներ եւ աղահամ տարածքներ։ Ափի գիծի ընդհանուր երկարութիւնը՝ 3400 քմ. է։
Ծովու առափնեայ հատուածները ունին իրենց սեփական անուանումները՝ «[[Ղրիմի Հարաւային Ափ]]», «[[Կովկասի Սեւծովեան Ափեր]] » Ռուսաստանի մէջ, «[[Անատոլիական Ափ]]» եւ «[[Ռումելի Ափ]]» Թուրքիոյ մէջ։ Արեւմուտքի եւ հիւսիս-արեւմտեան ափին կան կտրուկ կտրուածքներ, Ղրիմի ցածրադիր շրջանին
Սեւ ծովուն մէջ, կղզիները քիչ են։ Ամենամեծ կղզին՝ Ջարիլգաչ կղզին է, որ տարածքը կը կազմէ 62 քմ²։ Մնացած կղզիները աւելի փոքր են։ Աւելի մեծ կղզիներն են՝ Բերեզան եւ Զմէինի կղզիները (երկու կղզիներու տարածքներն ալ փոքր է 1 քմ²-էն)։
Սեւ ծով կը թափուին հետեւեալ գետերը՝ [[Դանուբ]], [[Դնեպր]], [[Դնեստր]], ինչպէս նաեւ աւելի փոքր գետեր՝ [[Մզիմտա]], [[Պսոու]], [[Բզիբ]], [[Ռիոնի]], [[Կոդոր]], [[Ինգուրի]] (ծովու արեւելք բաժնին մէջ), Ճորոխ, Կիզիլիրմակ, Եշիլիրմակ, Սակարյա (հարաւում), Հարաւային Բուգ (հիւսիսի բաժնին մէջ), [[Կամչիա]], [[Վելեկա]] (արեւմուտք բաժնին մէջ)։ Տարեկան Սեւ ծով կը թափուի մօտաւորապէս 310 քմ³ ջուր, որ 80%-ը կը թափուի հիւսիս-արեւմտեան մաս՝ հիմնականում [[Դանուբէն]] եւ [[Դնեպրէն]]։
|