«Վանի հերոսամարտ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Վանի հերոսամարտ''', [[Մեծ ԵղեռնիԵղեռն]]ի օրերուն, ժամանակագրական կարգով, առաջին անգամ Վանի[[Վան]]ի հայութիւնը դիմեց ինքնապաշտպանութեան։

[[1915]] Ապրիլի[[Ապրի]]լի առաջին օրերուն շրջակայ գաւառներուն մէջ կոտորածներ, իսկ Շատախի[[Շատախ]]ի մէջ բախումներ ծայր առած էին: Վան լեցուած էր գաղթակններով:

Վանի կուսակալ Ճեւտէթ առաջին հերթին [[Ապրի]]լի առաջին օրերուն կազմակերպեց Վանի հայութեան գլխաւոր ղեկավարներ Վռամեանի եւ Իշխանի դաւադրական սպանութիւնը, ապա Էրզրումէն[[Էրզրում]]էն օգնական ուժեր ստանալով պաշարեց Այգեստանը, ուր կեդրոնացած էր հայութեան մեծամասնութիւնը։ [[Ապրիլ 6]]-ին արդէն Այգեստանի եւ քաղաքամէջի միջեւ կապը խզուած էր։

Այս պայմաններուն տակ, [[Արամ ՄանուկեանիՄանուկեան]]ի գլխաւորութեամբ, Վանի ղեկավարները [[Ապրիլ 5]]-ին ձեռնարկեցին ինքնապաշտպանութեան գործնական աշխատանքներուն. կազմուեցաւ Զինուորական մարմին մը, որ պատրաստեց ինքնապաշտպանութեան ծրագիրը։ [[Ապրիլ 7]]-ի արեւածագին հայկական դիրքերը պատրաստ վիճակի մէջ էին, երբ թուրք զինուորներ առեւանգեցին [[Շուշանց գիւղէնգիւղ]]էն Այգեստան մտնող խումբ մը հայ կիներ, ասոր յաջորդեցին կրակոցները։ Քանի մը վայրկեան ետք Վանը պաշարող թուրք զինուորները ընդհանուր յարձակման անցան։ Այգեստան սաստկօրէն ռմբակոծուեցաւ եւ զգալիօրէն աւերուեցաւ, բայց հայ կռուողները ոչ միայն մնացին իրենց դիրքերուն վրայ, այլեւ կռուի առաջին օրն իսկ գրաւեցին թրքական հեռագրատունը եւ պաշարեցին հայկական թաղերու կեդրոնը գտնուող Համմուտ աղայի զօրանոցը, զոր հրդեհեցին քանի մը օր ետք։

Այգեստանի վրայ յարձակման հետ միաժամանակ քաղաքամէջին ալ սկսաւ կռիւը: Հոն եւս կազմուեցաւ Զինուորական մարմին, իսկ ինքնապաշտպանութեան կազմակերպման կեդրոնը դարձաւ հայոց առաջնորդարանը։ [[Ապրիլ 28]]-ին սաստիկ ռմբակոծումները քանդեցին հայկական դիրքերու պատնէշները. տեղի ունեցան բուռն կռիւներ, ինկան մեծ թիւով զոհեր եւ վիրաւորներ։ Յաջորդող օրերուն թրքական յարձակողականի թափը կասեցաւ, որովհետեւ երբ թուրքերը իմացան, որ ռուսական յառաջապահ զօրամասերը եւ հայ կամաւորական գունդերը մօտեցած են Վանին, սկսան փախուստի դիմել։ [[Մայիս 3]]-ին հայերը գրաւեցին Թոփրագ Գալէի զօրանոցը եւ հրդեհեցին Հաճի Պեքիրի զօրանոցը։

Վանի ինքնավարութիւնը սակայն հազիւ եօթանասուն օր տեւեց, որովհետեւ Յուլիսին[[Յուլիս]]ին ռուսական անակիբանակի հրամանատարութիւնը երբ ընդհանուր նահանջի հրաման տուաւ, Վանի նահանգի աւելի քան 200 հազար հայութիւնը բռնեց [[Կովկաս]] գաղթի ճամբան։