«Կրիաներ» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

'''Կրիաներ''' (<small>[[լատիներէն]]՝</small> Testudines) [[սողուններ]]ու դասին պատկանող զրահաւոր ցամաքի եւ ջուրի կենդանիներ են։ Կը տարածուին համարեայ ամբողջ [[երկրագունդ]]ով մէկ։ Յայտնի է, որ կրիաներու առանձին տեսակներ գոյութիւն ունեցած են 157 միլիոն տարի առաջ<ref>Փիպոտիի Բնութեան Պատմութեան Թանգարանի Տեղեկագիրք http://www.bioone.org/doi/abs/10.3374/0079-032X%282007%29483%3APROMT2.0.CO%3B2 http://www.geo.uni-tuebingen.de [[Անգլերէն]] Վերցուած է 2016 Ապրիլի 13ին</ref> եւ կը հանդիսանան սողուններու դասի ամենէ հին խումբը, աւելի հին, քան [[մողէզներ]]ու, օձերու կամ [[կոկորդիլոսներ]]ու խումբերը։

 

 

Կրիաները երկարակեաց կենդանիներ են։ Առանձին տեսակներու կեանքի տեւողութիւնը կը հասնէ մինչեւ 120 տարի։ Ամենաերկարակեացները, կրնան ապրիլ մինչեւ 170 տարի։

[[Պատկեր:SmithTestudoSkeletonTagged.PNG|մինի|ձախից|400px|Կրիայի կմախքը <br />1՝ գանգ; 2՝ վիզի ողեր; 3՝ թիակներ; 4՝ ուսոսկր <br />5՝ արմունկոսկր; 6՝ բազկոսկր; 7՝ մեծ մատ<br />8՝ միջնամատ; 9՝ ճկոյթ; 10՝ մարմինի ողեր <br />11՝ փորի զրահ; 12՝ կոնք; 13՝ պոչի ողեր <br />14՝ փոքր ազդրոսկր; 15՝ մեծ ազդոսկր]]

 

 

Զրահի ձեւը թոյլ կը տայ պարզելու, թէ ինչպիսի կեանք կը վարէ կրիան։ Կրիաներէն շատերն ունեն մեծ, գմբեթանման զրահ, ինչը կը դժուարացնէ, որ գիշատիչները ջարդեն անորը իրենց երախին մէջ։ Քանի մը բացառութիւններէն մին Ափրիկէի բլիթանման կրիան է, որի զրահն ունէ տափակ ձեւ, ինչը թոյլ կը տայանոր թաքնուիլ ժայռերուն ծերպերը։ <br />

[[Պատկեր:Haeckel Chelonia.jpg|մինի|աջից|275px|<small>Նկար մը Էրնսթ Հեքքելի "Kunstformen der Natur" գիրքէն, 1904<br />Վերեն ըստ ժամացոյցի.Տարբեր տեսակի կրիաներ.Կաշեպատ, Ծովի, Մաթամաթա, Կաղափակոսի, Օձապոչ, Երկրաչափական, Օձավիզ</small>]]