«Քիմիական Տարրեր» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն

Content deleted Content added
Տող 43.
 
== Քիմիական տարրերու նշաններ ==
Քիմիական տարրերու նշանները կ'օգտագործուին որպէս այդ տարրերու կրճատուած անուններ։ Իբրեւ նշան սովորաբար կ'առնուի տարրի անուան առաջին տառը, իսկ անհրաժեշտութեան պարագային կ'աւելնայ երկրորդը կամ յաջորդ տառերէն մէկը։ Սովորաբար անոնք տարրի լատիներէն անուններու առաջին տառերն են. Cu - [[պղինձ (արեւմտահայերէն)|պղինձ]] (''cuprum''), Ag - [[արծաթ (արեւմտահայերէն)|արծաթ]] (''argentum''), Fe - [[երկաթ (արեւմտահայերէն)|երկաթ]] (''ferrum''), Au - [[ոսկի (արեւմտահայերէն)|ոսկի]] (''aurum''), Hg - [[սնդիկ (արեւմտահայերէն)|սնդիկ]] (''hydrargirum'')։ Քիմիական նշաններու այսպիսի համակարգը առաջարկուած էկ'առաջարկուի [[1814]]ին շուէտացի քիմիագէտ [[Իյոնս Եաքոպ Պերցելիուս|Իյոնս Եաքոպ Պերցելիուսը]]։ Տարրերու ժամանակաւոր նշանները, որոնք կ'օգտագործուին նախքան անոնց մշտական անուններու եւ նշաններու հաստատումը, կազմուածկը ենկազմուին երեք տառերէ, որոնք կը նշանակեն անոնց հիւլէական թիւիի տասնորդական արձանագրութեան երեք թիւերու լատիներէն անուններէն (օրինակ՝ ունունոկտիումը 118-րդ տարրն է, որ ունեցել էունէր Uuo ժամանակավոր անունը)։ Կ'օգտագործուի նաեւ ըստ վերը տեղադրուած հոմոլոկներու անունի համակարգը (Eka-Rn, Eka-Pb եւայլն)։
 
Նշանի կողքին նշուած թիւերը կը նշանակեն. վերի ձախ կողմինը՝ հիւլէական զանգուած, վարի ձախ կողմինը՝ կարգաթիւ, վերի աջ կողմինը՝ իոնի լիցք, տակի աջ կողմինը՝ մոլեքուլի մէջ հիւլէներու թիւը<ref name="de.gubkin.ru" />։
Տող 66.
* <math>\mathsf{Cu^{2+}}</math> - [[պղինձ (արեւմտահայերէն)|պղինձի]] իոն 2+ լիցքով
 
* <math>\mathsf{^{12}_{ 6}C}</math> - [[Ածխածին (արեւմտահայերէն)|ածխածինի]] հիւլէ 6-ի հաւասար լիցքով եւ 12-ի հավասարհաւասար հիւլէական զանգուածով։
 
Պարբերական աղիւսակին մէջ քիմիական տարրի քարտը սովորաբար կը պարունակէ հետեւեալ բնութագիրները.
Տող 72.
* '''1''' - քիմիական տարրի նշանակում,
* '''2''' - տարրի անուն,
* '''3''' - [[Հիւլէական թիւ|քիմիական տարրի կարգաթիւ]], որ հավասարհաւասար է հիւլէի միջուկին մէջ գտնուող փրոթոններու թիւին,
* '''4''' - [[հիւլէական զանգուած]]. կայուն իզոթոփներու հիւլէական զանգուածին միջին արժէքը երկրակեղեւին մէջ կամ աւելի երկարակեաց իզոթոփի հիւլէական զանգվածը ([[Շողարձակ տարրեր|շողարձակ տարրերու]] համար),
* '''5''' - ելեկտրոններու տարածուածությունըտարածուածութիւնը ուժային մակարդակներուն,
* '''6''' - ելեկտրոնային փոխդասաւորուածութիւն։