Քուալա Լամփուր
Քուալա Լումփուր (մալայ․՝ Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, անգլերէն՝ Federal Territory of Kuala Lumpur, չին.՝ 吉隆坡联邦直辖区), Մալեզիայի մայրաքաղաքը ու ամենաբնակեցուած քաղաքը[3]։ Քաղաքի մակերեսը կը կազմէ 243 քմ2, բնակչութիւնը՝ 1 982 100 մարդ (2020)[2]։[3]: Մեծ Քուալա Լումփուր քաղաքային համախմբումը բնակչութիւնը 2012-ի տուեալներով կը կազմէ 7,5 միլիոն մարդ[4]:
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Քուալա Լամփուր | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |
 Մալեզիա[1] | ||||
| Ենթարկում | Մայրաքաղաք | ||||
| Kamarulzaman Mat Salleh? | |||||
| Հիմնադրուած է՝ | 1857 | ||||
| Տուեալ կարգավիճակում | 1972-էն | ||||
| Տարածութիւն | 243,65 քմ² | ||||
| ԲԾՄ | 66 մեթր, 50 մեթր | ||||
| Բնակչութիւն | 1 982 100 մարդ (2020)[2] | ||||
| Խտութիւն | 7427,5 մարդ/քմ² մարդ/քմ² | ||||
| Ագլոմերացիա | 6 900 000 | ||||
| Կը գտնուի ափին | Gombak River? եւ Klang River? | ||||
| Ժամային գօտի | UTC+8 | ||||
| Հեռախօսային ցուցանիշ | 03 | ||||
| Փոստային ցուցանիշ | 50000–59999 | ||||
| Պաշտօնական կայքէջ | dbkl.gov.my | ||||
.svg)
Քուալա Լումփուրը Մալեզիայի խորհրդարանի նստավայրն է։ Քաղաքը ժամանակին դաշնային կառավարութեան դատական եւ գործադիր մարմիններու նստավայն էր, սակայն անոնք1999-ին տեղափոխուած են Փութրաճայա[5]: Դատական համակարգի որոշ բաժիններ դեռ կը գտնուին Քուալա Լումփուրի մէջ։ Այստեղ կը գտնուի նաեւ Մալեզիայի արքայի պաշտօնական նստավայր Իսթանա Նեկարան։ Քուալա Լումփուրը Մալեզիայի մշակութային, նիւթական եւ տնտեսական կեդրոնն է։ Foreign Policy-ի 2010-ի համաշխարհային քաղաքներու սանդղակին մէջ կը գրաւէ 48-րդ հորիզոնականը[6] իսկ 2010-ին ըստ 2thinknow-ի՝ տնտեսական եւ ընկերային նորարարութեան համաշխարհային քաղաքներու ցանկին մէջ գրաւած է 67-րդ տեղը[7]:
Աշխարհագրութիւն
ԽմբագրելՔաղաքը կը գտնուի Մալաքքա թերակղզիի հարաւ-արեւմուտքը, ցածրադիր հովիտի մէջ, ուր կը միախառնուին Քլանկ եւ Կոմպաք գետերը։
Պատմութիւն
ԽմբագրելՔուալա Լումփուրը հիմնադրուած է 1857-ին։ 1880 -1978-ականները եղած է Սելանկորի մայրաքաղաքը։ 1946-1957-ականները եղած է բրիտանական գաղութի վարչական կեդրոնը, 1957-1963-ականները՝ անկախ Մալայայի դաշնութեան մայրաքաղաք, 1983-էն՝ Մալեզիայի մայրաքաղաք։ Փետրուար 1972-էն կը կրէ քաղաքի կարգավիճակը, 1974-էն՝ Դաշնային տարածքի կարգավիճակ[8]:
Ազգային կազմ
ԽմբագրելՔաղաքին մէջ կը բնակին մալայացիներ, չինացիներ, թամիլներ, մալայալներ, թելուգիի, պենկալացիներ եւ այլ ազգեր։
Տնտեսութիւն
ԽմբագրելՔուալա Լումփուրը կը համարուի երկրի առեւտրա-արդիւնաբերական եւ տնտեսական կեդրոնը[9]: Քաղաքին եւ անոր արուարձաններուն մէջ կը գտնուին քաուչուկի վերամշակման, արմաւենիի իւղի եւ այլ սննդամթերքներու արտադրութեան ձեռնարկութիւններ։
Կլիմա
ԽմբագրելՔուալա Լումփուրը ունի հասարակածային կլիմա, տեղումներու մեծ քանակով (տարեկան միջին քանակը կը կազմէ 2627 մմ)։ Ամբողջ տարին շոգ է եւ խոնաւ։ Առատ տեղումները գրեթէ հաւասարաչափ կը թափին ամբողջ տարուան ընթացին, բացի Յունիս-Օգօստոս ամիսներէն, երբ անոնք համեմատաբար աւելի քիչ են։ Օդի ջերմաստիճանը քաղաքին մէջ երբեք չի բարձրանար 38,5 °C-էն եւ երբեք չիջներ 17,8 °C-էն[10][11]: Միջին օրական առաւելագոյնը կը կազմէ 30-33 °C, իսկ նուազագոյնը՝ 23-25 °C:
| Քուալա Լամփուրի կլիմայական տուեալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | Յունուար | Փետրուար | Մարտ | Ապրիլ | Մայիս | Յունիս | Յուլիս | Օգոստոս | Սեպտեմբեր | Հոկտեմբեր | Նոյեմբեր | Դեկտեմբեր | Տարի |
| Ցուցանիշային բարձր °C (°F) | 38.0
(100.4) |
36.2
(97.2) |
36.7
(98.1) |
37.2
(99) |
38.5
(101.3) |
36.6
(97.9) |
36.3
(97.3) |
38.0
(100.4) |
35.8
(96.4) |
37.0
(98.6) |
36.0
(96.8) |
35.5
(95.9) |
38.5
(101.3) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 32.0
(89.6) |
32.8
(91) |
33.1
(91.6) |
33.1
(91.6) |
33.0
(91.4) |
32.8
(91) |
32.8
(91) |
32.3
(90.1) |
32.1
(89.8) |
32.0
(89.6) |
31.7
(89.1) |
31.5
(88.7) |
32.4
(90.3) |
| Միջին օրական °C (°F) | 27.7
(81.9) |
28.2
(82.8) |
28.6
(83.5) |
28.7
(83.7) |
28.8
(83.8) |
28.6
(83.5) |
28.1
(82.6) |
28.1
(82.6) |
28.0
(82.4) |
28.0
(82.4) |
27.8
(82) |
27.6
(81.7) |
28.2
(82.8) |
| Միջին ցած °C (°F) | 23.4
(74.1) |
23.6
(74.5) |
24.0
(75.2) |
24.3
(75.7) |
24.6
(76.3) |
24.3
(75.7) |
23.8
(74.8) |
23.9
(75) |
23.8
(74.8) |
24.0
(75.2) |
23.8
(74.8) |
23.6
(74.5) |
23.9
(75) |
| Ցուցանիշային ցած °C (°F) | 17.8
(64) |
18.0
(64.4) |
18.9
(66) |
20.6
(69.1) |
20.5
(68.9) |
19.1
(66.4) |
20.1
(68.2) |
20.0
(68) |
21.0
(69.8) |
20.0
(68) |
20.7
(69.3) |
19.0
(66.2) |
17.8
(64) |
| Տեղումներ մմ (inches) | 193
(7.6) |
198
(7.8) |
257
(10.12) |
290
(11.42) |
197
(7.76) |
131
(5.16) |
148
(5.83) |
162
(6.38) |
214
(8.43) |
265
(10.43) |
321
(12.64) |
252
(9.92) |
2628
(103,49) |
| Միջ. անձրեւոտ օրեր | 17 | 17 | 19 | 20 | 18 | 14 | 16 | 16 | 19 | 21 | 24 | 22 | 223 |
| % խոնաւութիւն | 80 | 80 | 80 | 82 | 81 | 80 | 79 | 79 | 81 | 82 | 84 | 83 | 81 |
| Միջին ամսական արեւային ժամ | 185.0 | 192.4 | 207.9 | 198.8 | 206.8 | 194.4 | 200.2 | 189.0 | 163.8 | 169.1 | 152.3 | 162.6 | 2222,3 |
Բնակչութիւն
ԽմբագրելԾանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ archINFORM — 1994.
- ↑ 3,0 3,1 «Malaysia: largest cities and towns and statistics of their population»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-12-16-ին։ արտագրուած է՝ 2019-08-23
- ↑ Helders, Stefan։ «Malaysia:Metropolitan areas»։ World Gazetteer։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-12-05-ին։ արտագրուած է՝ դեկտեմբերի 4, 2007
- ↑ «Putrajaya – Administrative Capital of Malaysia»։ Government of Malaysia։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ հոկտեմբերի 21, 2007-ին։ արտագրուած է՝ դեկտեմբերի 11, 2007
- ↑ Kearney, Inc. A.T.։ «The 2010 Global Cities Index»։ Foreign Policy։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2011-02-16-ին։ արտագրուած է՝ 2019-08-23
- ↑ Print! Email! Author: 2thinknow (սեպտեմբերի 1, 2010)։ «Innovation Cities™ Top 100 Index | 2010 | Innovation Cities Program – Analyst Reports, Index Rankings, Benchmarking Data, Workshops»։ Innovation-cities.com։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-05-13-ին։ արտագրուած է՝ հունվարի 14, 2012
- ↑ Погадаев, В. А. Куала-Лумпур. — в Малайзия. Карманная энциклопедия. М.: Муравей-Гайд, 2000, с. 31
- ↑ «Экономический и финансовый центр страны»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2012-01-11-ին։ արտագրուած է՝ 2019-08-23
- ↑ «Extreme Temperatures Around the World»։ Maximiliano Herrera։ արտագրուած է՝ սեպտեմբերի 18, 2010
- ↑ «Weather in KL»։ Welcome-KL։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-02-09-ին։ արտագրուած է՝ հուլիսի 10, 2012
- ↑ http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/population/03ringkasan_kawasan_PBT_Jadual1.pdf
- ↑ https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf