Քուանտային մեգանիկ
Քուանտային մեգանիկ' Նիւթ եւ լոյսի, հիւլէ եւ ենթահիւլէական մակարդակներու վերաբերմունքները ուսումնասիրող գիտութեան ճիւղ: [1]Նոյնիսկ ալիքային մեգանիկ[2] անունով ալ կը կոչուի:[3] Քուանտային մեգանիկը' մոլեքիւլներուն, բրոթոն, նէուդրոն, գուառգ, կլուօնի նման մասնիկներու յատկութիւնները բացատրելու կ'աշխատի:[4] Աշխատավայրն է, մասնիկներու զիրար եւ լոյսի հէտ, x ճառագայթի, (γ)կամա ճառագայթի նման ելեկտրամագնիսական շողաւորումներով ունեցած յարաբերութիւնները կ'ընդգրկէ:
Անգլերէնը quantum, Լատիներէն quantus «մեծութեան քանակը» բառէն կուգայ[5] եւ տեսութեան յայտնի ֆիզիքական քանակին համար գործածուող միաորները կ'ակնարկէ: Անգլերէն 'mechanics' բառը «բանի մը գործածման հիմքը» կը նշանակէ:[6] Քուանտային մեգանիկայի հիմքը Ի. դարու առաջին կիսուն Մագս Բլէնգ, Ալպերթ Այնշթայն, Նէյլս Պօր, Վէրնըր Հայզնպէօրկ, Էրվին Շէօրտփնկէր, Մաքս Պօրն, Ճոն Վոն Նէօրման, Բօլ Տինագ, Վոլֆկանկ Բօլիյի նման գիտնականներ զբաղուած են: Անորոշութեան սկզբունքը, Եակա նիւթ, Պլանկի հաստատուն, Բացարձակ սեւ մարմին, Ալիքի սկզբունք, Դաշտի քուանտային տեսութեան նման հասկացողութիւն եւ սկզբունքներ այս գիտնաճիւղին զարգացած եւ դասական ֆիզիգայի ցնցուելու եւ փոխուելու պատճառ եղած է:
Պատմութիւն
ԽմբագրելԴասական մեգանիկան շատ յաջող ըլլալով հանդերձ, 1800ական տարիներու վերջերը, Բացարձակ սեւ մարմին, Սպեկտրալ գիծերը, Ֆոթօ ըֆեքթի նման կարգ մը դէպքերը բացատրելու համար բաւական չէր: Սխալ բացատրութիւնները, գիտնականներու անբաւարարութիւնը չէր, այլ դասական մեքանիկայի անբաւարարութիւնն էր: Ամէնապարզ ձեւով դասական մեքանիկան տիեզերքը «տեւականութիւն» ըլլալով կը տիպարեր:Կարգ մը փորձնական տեսութիւններ բացատրելու համար 1900 թուականին Մագս Բլէնգ էնէրժիի, իսկ 1905-ին Ալպերթ Այնշթայն լոյսի տուփիկներէ յառաջ գալը, այսինքն «անտեւականութիւն » ցոյց տալու տեսութիւնը գործածելու պայմանաւորուած կ'ըլլան: Գիտնականները հեռաւոր ժամկէտի մէջ, անյարատեւութեան կարծիքները Դասական մեգանիկայի տեսութիւններէն ածանցելու համար աշխատեցաւ: Նորէն այդ տարիներուն, հիւլէի ներքին կազմի մասին կատարուող փորձերը, իրականութիւնը յայտնուեցաւ. Էռնեստ Ռեզերֆորդ իր կատարած փորձով հիւլէին պզտիկ կորիզ մը ունենալը յայտնաբերեց:
Իր գոյութենէն աւելի առաջ, 1897-ին Ջ. Ջ. Թոմսոնի կողմէ ապացուցուած է: Այս պարագային, եթէ պակաս չէր ունեցող էլեկտրոնները, առաւել փէր ունեցող կորիզի շուրջ բոլորաձեւ կը շարժի, պահ մը վերջ էլեկտրոնի : Ասոր պատճառը, Էլեկտրամագնիսական տեսութեան հետ կրնանք բացատրել՝ երագուող փէրերը ճառագայթում կը կատարեն, բոլորաձեւ շարժումն ալ երագուող շարժում մը ըլլալուն համար, էլեկտրոնը այս ճառագայթումով ուժ պիտի կորսնցնէ ու կորիզի մէջ պիտի իյնար: Արեւային դրութեան նման դասական տիպարը պիտի չյաջողեր:
Ծանօթագրութիւններ
Խմբագրել- ↑ "Quantum mechanics." Britannica.com. 10 Ağustos 2014.
- ↑ Emine Çaykara, Oktay Sinanoğlu Kitabı / Türk Aynştaynı- TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI- (1964) s.178. ISBN, 9754582947)
- ↑ Nihat Taşpınar, Dalga mekaniği: stokes 3. mertebe dalga teorisi ve tabloları. Dokuz Eylül Üniversitesi, (1987) - 291 pages.
- ↑ "Quantum mechanics." Britannica.com. 10 Ağustos 2014.
- ↑ "quantum." Online Etymology Dictionary. 10 Ağustos 2014.
- ↑ Կաղապար:Oxford