Ֆրիտիոֆ Նանսեն

Ֆրիտիոֆ Նանսեն; նորվ.՝ Fridtjof Nansen
Ծննդեան անուն	Lua–ի սխալ՝ expandTemplate: template "lang-nb" does not exist։
Ծնած է	10 Հոկտեմբեր 1861
Ծննդավայր	Օսլօ
Մահացած է	13 Մայիս 1930
Մահուան վայր	Պուլհյոգդա, Լիսակեր, Բերում, Ակերսհուս, Նորվեկիա
Քաղաքացիութիւն	Նորվեկիա
Կրօնք	Աթէիզմ
Ուսումնավայր	Օսլոյի համալսարան
Մասնագիտութիւն	կենդանաբան, բեւեռախոյզ, դիվանագետ[5], ճանապարհորդ հետազոտող, պրոֆեսոր, գիտնական, քաղաքական գործիչ և մանկավարժ
Աշխատավայր	Բերգենի թանգարան; Օսլոյի համալսարան
Վարած պաշտօններ	United Nations High Commissioner for Refugees, դեսպան եւ honorary chairperson
Պարգեւներ եւ; մրցանակներ	Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ Պատուոյ Լէկէոնի ասպետի շքանաշան Թագավորական Վիկտորիական շքանշանի Մեծ Խաչի ասպետ Դաննեբերգի ասպետական շքանշան Կոնստանտինովյան շքանշան Իտալիայի թագի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ Վեգա մեդալ Հովանավորների մեդալ Սուրբ Ստանիսլավի 1-ին աստիճանի շքանշան Grand Cross of the Order of Franz Joseph Alexander von Humboldt Medal Կառլ Ռիտերի մեդալ Հետազոտությունների Մեծ ոսկե մեդալ Քալումի աշխարհագրական մեդալ Էդինբուրգի թագավորական միության պատվավոր անդամ Fortjenstmedaljen Սուրբ Օլաֆի շքանշանի շղթայով Մեծ խաչի ասպետ
Անդամութիւն	Լեոպոլդինա, Փեթերսպուրկի Գիտութիւններու Ակադեմիա, Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիա, Գիտության և գրականության նորվեգական թագավորական հասարակություն, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա եւ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ամուսին	Եւա Նանսեն
Ծնողներ	հայր՝ Baldur Fridtjof Nansen, մայր՝ Baronesse Adelaide Johanne Thekla Isidore Wedel Jarlsberg
Երեխաներ	Օդ Նանսեն եւ Irmelin Revold
	Ստորագրութիւն;

Ֆրիտիոֆ Նանսեն (Fridtjof Nansen, 10 Հոկտեմբեր 1861, Օսլօ - 13 Մայիս 1930), նորվեկացի բեւեռախոյզ, գիտնական, դիւանագէտ եւ ականաւոր մարդասէր։ Ազգերու լիկայէն ներս իր աշխատանքին համար պարգեւատրուած է Խաղաղութեան Նոպէլեան մրցանակով։ Պաշտպանած է հայ ժողովուրդի ոտնահարուած իրաւունքները, հայ գաղթականներուն յատկացուցած է Նանսենեան անձնաթուղթեր։

Ֆրիտիոֆ Նանսենի կիսանդրին՝ Երեւան, քանդակագործ՝ Գարեգին Դաւթեան

Նանսենը եղած է կենդանաբանութեան փրոֆէսոր եւ աւելի ուշ աշխատած է Ռոյալ Ֆրետերիքի համալսարանէն ներս՝ Օսլոյի մէջ։ Առաջին Համաշխարհային պատերազմէն ետք, Նանսենը ընդգրկուեցաւ Ազգերու Լիկայի մէջ, որպէս բարձրագոյն Լիազօր՝ ռուս եւ գերմանացի գերիներու փոխանակութեան։ Այնուհետեւ, 1921-ին օգնութեան կը հասնի պոլշեւիկ Ռուսիոյ սովահար ժողովուրդին՝ մասնաւորաբար ապահովելով Մ. Նահանգներու օգնութիւնը եւ միաժամանակ կ՛օգնէ արտասահման փախած ռուս գաղթականներուն եւ կը ստեղծէ Նանսենի գաղթականներու անձնաթուղթ^[4]։ 1938 թուականին ստեղծուած է Նանսենի ակադեմիան Լիլլեհամըրի մէջ, Նորվեկիա։ Այն կը գործէ մինչեւ օրս։ Նանսենը մահացած է Մայիս 13, 1930 թուականին (68 տարեկան) Նորվեկիա։

Անձնական կեանքԽմբագրել

Նանսեն 1890 թուականին ամուսնացած էր Եւա Սարսի՝ յայտնի կենդանաբան Միքայէլ Սարսի աղջկան հետ։ 1893 թուականին կը ծնի անոնց աղջիկը՝ Լիւը, ով առաջին անգամ տեսաւ հօրը 3 տարեկանին։ Նանսենի բացակայութեան ժամանակ Եւան կը զբաղի երաժշտութեամբ։ Եւայի եւ Լիւի պատուին Նանսեն կ՛անուանէ կղզի, Ֆրանց Իոսիֆի հողին վրայ։ Յետագային Նանսեն կ՛ունենայ եւս 4 զաւակ։ Եւա Նանսեն կը մահանայ 1907 թուականին, երբ Նանսեն դեսպան էր Լոնտոնի մէջ։

ՔաղուածքներԽմբագրել

Չարիքն ու բռնութիւնները չեն կարողացած ընկճել հայ ժողովուրդը. ամէն անգամ որեւէ տեղէ ծագած լոյսի նշոյլն անգամ սներ է անոր ազատութեան երազանքը։

Մարդ կը ձգտի դէպի գիտելիքները, եւ այն ժամանակ որ անոր մէջ կը մարի գիտելիքներու ծարաւը, ան մարդ ըլլալէ կը դադարի։

Ինծի համար դժուար է հաւատալ, որ որեւէ մէկը կարող է ծանօթանալ հայ ժողովուրդի պատմութեան, առանց խորապէս ցնցուելու անոր մեծ ողբերգութենէն։

Հայ ժողովուրդը հոգատարութեամբ պահպանելով իր հին ու ինքնատիպ մշակոյթը՝ յաջողութեամբ կը զարգացնէ այն՝ անոր տալով չտեսնուած փայլ։

Անհրաժեշտ է, որ դիմացինին նկատմամբ սիրոյ եւ ազնուութեան զգացումը համակէ մեր միտքերն ու արարքները, եւ մենք միշտ պէտք է յիշենք, որ սէրն ու համբերութիւնը անտառի ամենագեղեցիկ ծառերն են։

Մարդկութեան պատմութեան մէջ չկայ բան մը, որ իր հաւասարն ունենայ 1915 թուականին սկսած ջարդերուն հետ։ Ապտուլ Համիտի ջարդերը չնչին են այսօրուան թուրքերուն կատարածին համեմատութեամբ։

Արտաքին ՅղումներԽմբագրել

ԾանօթագրութիւններԽմբագրել

↑ Nickelsen T. Nansen – Norway’s first brain scientist // (untranslated) — Օսլոյի համալսարան, 2008.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15839267"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q486156"></a>
↑ https://books.google.fr/books?id=s824RZyERtAC&pg=PA43&lpg=PA43&dq=Ligue+Internationale+Philarm%C3%A9nienne&source=bl&ots=p1gKZjSBic&sig=ACfU3U0lWsyqDNVibUr0DN56G5ETM3_q4A&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiijePrhOToAhWaBGMBHXGvCYsQ6AEwCHoECAkQNA#v=onepage&q=Ligue%20Internationale%20Philarm%C3%A9nienne&f=false
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Pas L. v. (unspecified title) — 2003. — ed. size: 683713
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>
↑ Հայոց Ցեղասպանութեան 100-Ամեակի Առիթով Ֆրիտեոֆ Նանսեն (1861-1930)

ԱղբիւրներԽմբագրել

Հայկական Հանրագիտարան։

[<i_class="wef_low_priority_links">Nickelsen&nbsp;T.</i>_[https://www.apollon.uio.no/english/articles/2008/hjernen-nansen.html_Nansen_–_Norway’s_first_brain_scientist]_//_''[[:d:Q15839267|''(untranslated)'']]''<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q486156|Օսլոյի_համալսարան]],_2008.</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15839267"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q486156"></a></div>-1] Nickelsen T. Nansen – Norway’s first brain scientist // (untranslated) — Օսլոյի համալսարան, 2008.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15839267"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q486156"></a>

[[https://books.google.fr/books?id=s824RZyERtAC&pg=PA43&lpg=PA43&dq=Ligue+Internationale+Philarm%C3%A9nienne&source=bl&ots=p1gKZjSBic&sig=ACfU3U0lWsyqDNVibUr0DN56G5ETM3_q4A&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiijePrhOToAhWaBGMBHXGvCYsQ6AEwCHoECAkQNA#v=onepage&q=Ligue%20Internationale%20Philarm%C3%A9nienne&f=false_https://books.google.fr/books?id=s824RZyERtAC&pg=PA43&lpg=PA43&dq=Ligue+Internationale+Philarm%C3%A9nienne&source=bl&ots=p1gKZjSBic&sig=ACfU3U0lWsyqDNVibUr0DN56G5ETM3_q4A&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiijePrhOToAhWaBGMBHXGvCYsQ6AEwCHoECAkQNA#v=onepage&q=Ligue%20Internationale%20Philarm%C3%A9nienne&f=false]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://books.google.fr/books?id=s824RZyERtAC&pg=PA43&lpg=PA43&dq=Ligue+Internationale+Philarm%C3%A9nienne&source=bl&ots=p1gKZjSBic&sig=ACfU3U0lWsyqDNVibUr0DN56G5ETM3_q4A&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiijePrhOToAhWaBGMBHXGvCYsQ6AEwCHoECAkQNA#v=onepage&q=Ligue%20Internationale%20Philarm%C3%A9nienne&f=false

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056"_data-entity-id="Q19847326"><i_class="wef_low_priority_links">[[:en:Leo_van_de_Pas|Pas&nbsp;L.&nbsp;v.]]</i>_''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003._—_ed._size:_683713</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Pas L. v. (unspecified title) — 2003. — ed. size: 683713
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>

[4] Հայոց Ցեղասպանութեան 100-Ամեակի Առիթով Ֆրիտեոֆ Նանսեն (1861-1930)

[1]

[2]

[3]

[4]

Ֆրիտիոֆ Նանսեն նորվ.՝ Fridtjof Nansen

Ծննդեան անուն	Lua–ի սխալ՝ expandTemplate: template "lang-nb" does not exist։
Ծնած է	10 Հոկտեմբեր 1861
Ծննդավայր	Օսլօ
Մահացած է	13 Մայիս 1930
Մահուան վայր	Պուլհյոգդա, Լիսակեր, Բերում, Ակերսհուս, Նորվեկիա
Քաղաքացիութիւն	Նորվեկիա
Կրօնք	Աթէիզմ
Ուսումնավայր	Օսլոյի համալսարան^[1]
Մասնագիտութիւն	կենդանաբան, բեւեռախոյզ, դիվանագետ[5], ճանապարհորդ հետազոտող, պրոֆեսոր, գիտնական, քաղաքական գործիչ և մանկավարժ
Աշխատավայր	Բերգենի թանգարան Օսլոյի համալսարան
Վարած պաշտօններ	United Nations High Commissioner for Refugees, դեսպան եւ honorary chairperson^[2]
Պարգեւներ եւ մրցանակներ	Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ Պատուոյ Լէկէոնի ասպետի շքանաշան Թագավորական Վիկտորիական շքանշանի Մեծ Խաչի ասպետ Դաննեբերգի ասպետական շքանշան Կոնստանտինովյան շքանշան Իտալիայի թագի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ Վեգա մեդալ Հովանավորների մեդալ Սուրբ Ստանիսլավի 1-ին աստիճանի շքանշան Grand Cross of the Order of Franz Joseph Alexander von Humboldt Medal Կառլ Ռիտերի մեդալ Հետազոտությունների Մեծ ոսկե մեդալ Քալումի աշխարհագրական մեդալ Էդինբուրգի թագավորական միության պատվավոր անդամ Fortjenstmedaljen Սուրբ Օլաֆի շքանշանի շղթայով Մեծ խաչի ասպետ
Անդամութիւն	Լեոպոլդինա, Փեթերսպուրկի Գիտութիւններու Ակադեմիա, Նորվեգիայի գիտությունների ակադեմիա, Գիտության և գրականության նորվեգական թագավորական հասարակություն, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա եւ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ամուսին	Եւա Նանսեն
Ծնողներ	հայր՝ Baldur Fridtjof Nansen^[3], մայր՝ Baronesse Adelaide Johanne Thekla Isidore Wedel Jarlsberg^[3]
Երեխաներ	Օդ Նանսեն եւ Irmelin Revold
Ստորագրութիւն