Այնթապի Բերդ

Այնթապի Բերդ (թրքերէն՝ Gaziantep Kalesi, Կազիանթէփ Քալէսսը), Այնթապ քաղաքի կեդրոնին մէջ գտնուող լեռնակի մը վրայ շինուած բերդ։ Ի սկզբանէ, Հիթիթներու (որոնք Հայերու նախնիներէն կը համարուին) ժամանակ կը գործածուէր որպէս հսկողութեան կէտ, իսկ Հռովմէացիներուն ժամանակ անիկա կը վերածուի բերդի։ Այս ամրոցը ծանր վնասներ կրեց 2023-ի թուրքիոյ եւ Սուրիոյ մէջ տեղի ունեցած երկրաշարժներէն։^[1]^[2]

Պատմութիւն

Հայկական Լեռնաշխարհը եւ Անատոլիան Հիթիթներու ժամանակ(Յունարէն՝ Ανατολία, Անատոլիա կը նշանակէ արեւելք, այսինքն Յունական կղզիներու եւ Եգէական ծովու արեւելքին գտնուող հողերը)

Բլրագագաթը առաջին անգամ գործածուած է Հիթիթներուն կողմէն որպէս դիտանոց։ Հռովմէական կայսրութեան ժամանակ՝ Քրիստոսէ ետք Բ եւ Գ (2-րդ եւ 3-րդ) դարերուն,^[3] անիկա կ՛ընդլայնուի եւ կը վերածուի գլխաւոր ամրոցի։ Բիւզանդացիներուն ժամանակ՝ Յուստինիանոս Ա կայսրի օրերուն (Ք․Ե․ ՈԼԸ-ՈՀԶ, այսինքն 527-565 թուականներ), կը շարունակուի անոր ընդլայնումը, եւ կ՛ենթարկուի վերանորոգումի։ Բերդի կլորաձեւ շրջագիծը հազար երկու հարիւր մեթր է (երեք հազար ինը հարիւր ոտք)։ Պարիսպները շինուած են վէմերէ, եւ բերդը ունի 12 մարտկոց։

Բերդը բազում անգամներ վերանորոգուած է։ Անիկա կրած է փոփոխութիւններ որոնք տեղի ունեցան Այյուպիներուն օրերուն, ԺԲ եւ ԺԳ դարերուն (12-րդ, 13-րդ), ինչպէս նայեւ օսմանցիներուն ժամանակ, անիկա ՌՋԻ-ՌՋԻԱ (Հայկական թուանշաններով 1920-1921) թուրքերուն կողմէն գործածուեցաւ Ֆրանսացիներուն դէմ կռիւին ժամանակ։^[4]

2023 թուականի Փետրուարի 6-ին, ամրոցը մեծ վնասներ կրեց երկու յաջորդական երկրաշարժներուն հետեւանքով։^[5] Արեւելեան ու հարաւային մարտկոցներէն մի քանի հատը փլուզուեցան, իսկ բերդին շուրջը գտնուող երկաթէ ճաղերն ու պատերը լուրջ վնասներ կրեցին։

Նկարներ

Այնթապի «Սբ․ Աստուածածին Եկեղեցի»-ն այժմ «Ազատութեան Մզկիթ»-ի (Kurtuluş Camii) վերածուած
Այնթապի բերդի կամուրջը ԺԹ (19-րդ) դարուն, երբ դեռ Հայերը կ՚ապրէին այդ քաղաքին մէջ
Այնթապի բերդին եւ Շիրւանի մզկիթի (0։53-էն) 2023-ի երկրաշարժէն կրած վնասները